پراکنش و وسعت مراتع

 

در مورد وسعت مراتع کشور اعداد و ارقام متفاوتی در نشریات و مقالات دیده می شود. تاکنون اعداد 100، 106و 120 میلیون هکتار برای مساحت مراتع کشور ارایه شده است. یک شرکت آمریکایی در سال 1974 از طریق عکس های ماهواره ای سطح مراتع کشور را بالغ بر 90 میلیون هکتار  برآورده کرده است. با توجه به نرخ تخریب مراتع  در طی چندین سال گذشته درکیفیت و درجه بندی آنها تغییراتی حاصل شده است بطوری که در طبقه بندی قبل از انقلآب سطح مراتع خوب، متوسط و فقیر به ترتیب معادل 14، 60 و 16 میلیون هکتار برآورد شده بود در حالیکه در سال 1374 مراتع خوب 9.3 میلیون هکتار ، مراتع فقیر تا متوسط 37.3 میلیون هکتار و مراتع فقیر تا خیلی فقیر معادل 43.4 میلیون هکتار برآورد شده است. آخرین آماری که در این زمینه ارایه شده است به شرح جدول زیر

است.

نوع مرتع	سطح خارج از شمال	سطح شمال	جمع	درصد
مراتع متراکم	6.345.923	590.870	6.936.793	8.1
مراتع نیمه متراکم	20.694.347	1.893.129	22.587.476	26.2
مراتع کم تراکم	56.059.560	520.110	56.579.670	65.7
جمع	83.099.831	3.004.109	86.103.940	100

مراتع ایران از نظر زمان بهره برداری به دو گروه عمده زیر  تقسیم می شوند.

1ـ مراتع ییلاقی (مراتع بهاره و تابستان چر):

این مراتع بیشتر در ارتفاعات و مناطق سردسیر قرار داشته و فصل رویش گیاهان در این مناطق فصل گرم سال می باشد. این مراتع عمدتا در فصل بهار و تابستان مورد بهره برداری قرار می گیرند. سطح این مراتع حدود 23 میلیون هکتار می‌باشد که 6.21 میلیون تن علوفه خشک قآبل بهره برداری دارند.

2ـ مراتع قشلاقی (مراتع پاییز و زمستان چر):

این مراتع بیشتر در مناطق کم ارتفاع و گرمسیر قرار داشته و عمدتا در فصول سرد سال یعنی پاییز و زمستان مورد چرای دام قرار می گیرند. وسعت این مراتع حدود 67 میلیون هکتار برآورد می شود که علوفه خشک قابل حصول آنها 4.49 میلیون تن می باشد.

در حد فاصل مراتع قشلاقی و ییلاقی، مراتع میان بند قرار دارند. این مراتع معمولا در دو نوبت از سال (هنگام عزیمت و مراجعت از ییلاق به قشلاق ) مورد تعلیف قرار می گیرند. مساحت این مراتع بین مراتع قشلاقی و ییلاقی تقسیم شده است.

                            نمونه ای از مراتع فرسوده ایران

  تخریب مراتع خوب کشور و تبدیل آن به زراعت دیم  

  و سرانجام فرسایش خاک در مراتع تبدیل شده برای زراعت دیم

---

- کتاب هشدار تالیف محمد خسروشاهی انتشارات سازمان جنگلها و مراتع کشور (چاپ سوم 1377).

- منابع طبیعی ایران:دیروز،امروز،فردا ، سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشو ر  1383.