زمین شناسی دریایی

امروزه انجام مطالعات و تحقیقات زمین شناسى دریایى در جهت اهداف مختلف اقتصادى، امنیتى، سیاسى، ‌نظامى، ‌زیست محیطى و... با استفاده از تکنولوژى هاى پیشرفته و متدهاى نوین، ‌امرى اجتناب ناپذیر تلقى مى شود. در همین راستا، ‌وجود صدها مرکز تحقیقاتى و آموزشى و همکارى هاى فیمابین در کشورهاى پیشرفته قابل توجه و تامل مى باشد. نگاه همه جانبه و فراگیر به حوزه مطالعات دریایى امرى بدیهى محسوب شده و ناگفته پیداست که انجام این تحقیقات و مطالعات، ‌دستاورها و نتایج قابل توجهى در پى خواهد داشت. از جمله این دستاوردها میتوان به ارتقاى کمى و کیفى دانش فنى، متدها و فن آورى ها، ‌مدل سازى و ارائه الگوهاى تحقیقاتى، بهره مندى از مزایاى ذخایر آبى و زیر آبى اشاره کرد که همگى آنها تاثیرات محسوس و غیر محسوس در امور روزمره زندگى خواهند داشت. استفاده بهینه از منابع مهم دریایى، علاوه بر مزیت هاى اقتصادى، ‌از دیدگاه مسایل دفاعى و نظامى نیز حائز اهمیت مى باشد .
دریاها و اقیانوس هند یک راه ارتباطى مهم و استراتژیک براى کشور ما مى باشند. براى حفظ و حراست از هر کشور، شناسایى دقیق و علمى دریاها تا حریم قانونى آن کشور ضرورى است. آن کشورى که شناخت کامل و علمى از بستر دریاها و ویژگیهاى رسوبى، ‌ریخت شناسى، فیزیکى و شیمیایى دریاهاى خود داشته باشد، قطعاً در شرایط بحرانى،‌ علمى تر و اصولى تر عمل خواهد نمود. در کشورهاى پیشرفته لزوم شناسایى بستر دریاها از دیرباز احساس شده است، اما در کشور ما با داشتن مرزهاى آبى وسیع در شمال و جنوب (بیش از 3000 کیلومتر بدون احتساب مرزهاى رودخانه اى) اطلاعات بسیار ناچیزى از بستر دریا وجود دارد.هم اکنون آنچه که براى ما ضرورى و مهم مى نماید آنست که با توجه به واقعیات امر، ویژگیهاى پهنه هاى آبى در شمال و جنوب کشور را بر اساس مقتضیات و مصالح عمومى، منافع ملى و نیازهاى مقطعى و دراز مدت شناسایى و مطالعات زمین شناسى دریایى را جدى تلقى نماییم.آنگاه نتایج این مطالعات مى تواند درامور غیر نظامى (محیط زیست، شیلات، کشتیرانى، احداث سازه هاى دریایى و...) و راهبرد امنیتى ـ دفاعى کشور (احداث و صیانت از نیروگاه هاى اتمى، فعالیت هاى نظامى ـ دفاعى نیروهاى مسلح جمهورى اسلامى) مورد استفاده قرار گیرد

 

برجسته ترین خط ساحلى قدیم مربوط به سال 1929

مطالعات :

1- رسوب شناسى دریا
2- ژئوفیزیک دریا
3- بررسى هاى شیمى و فیزیک دریا
4- منابع اقتصادى دریا
5- بازسازى محیط رسوبى قدیمى
6- تعیین آب و هواى قدیمى
7- ریخت شناسى بستر دریا و سواحل
8- مهندسى سواحل


اهداف و کاربرد ها :

- زمین شناسى و معدن:
- شناسایى وضعیت زمین شناسى بستر و زیر بستر دریا به منظور تهیه نقشه ها و اطلاعات پایه از زمین شناسى دریاها.
- کشف منابع غیر زنده و معدنى بستر و زیر بستر دریاها.
2- زیست محیطى و مهندسى سواحل و دریا
- مشاوره علمى درانجام پروژه هاى لوله گذارى و کابل کشى دریایی.
- انجام مطالعات زمین شناسى مهندسى مربوط به سکوهاى نفتى
- کشف مناطق ریسک پذیرومخاطرات رمین شناسى دریاها از قبیل سونامى، تغییرات ناگهانى سطح آب دریاهاو.. براى برنامه ریزیهاى بلندمدت عمرانى و توسعه اى
- انجام بررسى هاى باستان شناسى و کشف اشیا گمشده و غرق شده، مین یابى در دریا تعیین محل هاى مناسب جهت دفن زباله هاى شهرى و اتمى
- شناسایى آلودگى فلزات سنگین از قبیل سرب، ‌ روى،‌ کروم، نیکل،‌ وانادیم،‌ کادمیم
3- سیاسى و امنیتى
- زیربناى مسائل امنیتى و سیاسى یک کشور مرهون دانش و آگاهى علمى آن کشور مى باشد. کشورى مانند ایران که از دو سو داراى مرز آبى است، مسائل امنیتى پیچیده ترى خواهد داشت. ایجاد امنیت در مرزهاى آبى بسیار دشوارتر ازمرزهاى خشکى است
- دامنه مطالعات و تحقیقات علمى بستر و زیر بستر دریاها یقیناً یکى از عوامل تاثیر گذار در تعیین رژیم حقوقى منصفانه و مورد قبول کشورهاى همسایه مى باشد

محدوده فعالیت :

دریاها وسواحل شمالى و جنوبى کشور از اولین ارتفاعات بخش خشکى تا حریم حقوقى دریا (منطقه سرزمینى و سپس مناطق عمیق) در برگیرنده دریاى خزر، دریاى عمان و خلیج فارس
- دریاچه هاى داخلى کشور
- پلایاها
- بخش ساحلى رودخانه هاى منتهى به دریا
- سدها


بطورکلى از مهمترین کاربردهاى زمین شناسى دریایى به موارد زیر میتوان اشاره نمود:

1- کشف منابع غیر زنده اقتصادى بستر و زیر بستر دریاها
2- شناسایى وضعیت زمین شناسى مهندسى بستر و زیر بستر دریا به منظور:
- انجام پروژه هاى لوله گذارى و کابل کشى
- انجام پروزه هاى حفارى تونل ها
- انجام مطالعات زمین شناسى مهندسى مربوط به سکوهاى نفتى
- کشف مناطق ریسک پذیر براى برنامه ریزیهاى بلندمدت عمرانى و توسعه اى
3- انجام بررسى هاى باستان شناسى و کشف اشیا گمشده و مدفون در بستر
تعیین محل هاى مناسب جهت دفع زباله هاى شهرى و اتمى
زیربناى مسائل امنیتى و سیاسى یک کشور مرهون دانش و آگاهى علمى آن کشور مى باشد. کشورى مانند ایران که از دو سو داراى مرز آبى است، مسائل امنیتى پیچیده ترى خواهد داشت. ایجاد امنیت در مرزهاى آبى بسیار دشوارتر از مرزهاى خشکى است. بدون شناسایى دقیق بستر، زیر بستر، شکل و تغییرات ساحل ، عمق دریا، منابع اقتصادى آبى و زیر زمینى امکان تعیین رژیم حقوقى دریا، تعیین مرزهاى آبى، ایجاد امنیت در حریم حقوقى دریا و در نتیجه جلوگیرى از تجاوز دیگر کشورها امکان پذیر نخواهد بود. کشورهایى که شناخت کمترى از ریخت شناسى و زمین شناسى بستر و زیر بستر دارند بیشتر در معرض خطر تجاوز قرار مى گیرند. لذا لزوم مطالعات زمین شناسى دریایى در کشور ایران در دریاى خزر، دریاى عمان و خلیج فارس امرى انکار ناپذیر است.
امروزه در اکثر کشورهاى پیشرفته ، مطالعات و تحقیقات دریایى به جهات عدیده ، از جمله تنوع فرایندهاى زیستى وزمین شناسى ، وجود منابع اقتصادى و گذرگاههاى ارتباطى بین الملل ، ضرورى مى باشد . این تحقیقات در مسیر اهداف مختلف اقتصادى ، سیاسى ، نظامى ، زیست محیطى و... با استفاده از تکنولوژیهاى پیشرفته و متدهاى نوین ، در بهترین سطح و حتى در زمینه ریزترین پدیده ها صورت میگیرد . در همین راستا ، وجود صدها مرکز تحقیقاتى و آموزشى و همکاریهاى فیمابین و نزدیک در کشورهاى پیشرفته قابل توجه و تامل است .آنچه که در این مراکز مهم و جالب است ، نگاه همه جانبه به حوزه مطالعات دریایى است طبیعى است که تحقیقاتى آن چنان وسیع و همه سونگر ، نیاز به دانش فنى ، تجهیزات ، اعتبارات کافى و پیشتوانه اى هماهنگ دارد و پیداست از دستاوردها و نتایج این پژوهشها به بهترین وجه بهره مند مى گردند. از جمله این دستاوردها ، ارتقاى کمى و کیفى دانش فنى ، متد و فن آورى ها ، مدل سازى و ارائه الگوهاى تحقیقاتى ، بهره مندى از ذخایر آبى و زیر آبى است که در زندگى بشر آثار محسوس و غیر محسوس خواهند داشت .در کشور فرانسه با کمتراز 20% وسعت ایران ، یک موسسه تحقیقاتى دریایى با 7 کشتى اقیانوس پیما ، 2 زیر دریایى ، 24 مرکز و ایستگاه ، 72 آزمایشگاه و سرویس تحقیقاتى جهت مطالعات دریائى و اقیانوس شناسى وجود دارد .در حالیکه کشور ما به رغم داشتن دریاى خزر به وسعت 436000 کیلومتر مربع ، خلیج فارس به وسعت 226000 کیلومتر مربع وهمچنین قسمتى از دریاى عمان ، اطلاعات ما در خصوص بستر دریاها ، رسوبات ، جریان هاى دریائى ، تغییرات مورفولوژیکى ، شیمى آبها ،زمین شناسى مهندسى سواحل و.. ناچیز است .
با عنایت به مراتب فوق و با توجه به حساسیت این بررسیها درتعیین قلمرو آبى کشور و اهمیت نقش دریاها و مناطق ساحلى کشور در توسعه پایدار ملى مى بایست گامهاى بزرگى در جهت مطالعات زمین شناسى دریایى برداشت . اهمیت این موضوع ،حساسیت بیش از پیش مسئولین امر را مى طلبد.
استان سیستان وبلوچستان که یکى از استانهاى محروم کشور محسوب مى گردد با در برگرفتن بخش مهمى از دریاى عمان، پتانسیل بسیار خوبى براى توسعه محسوب مى گردد. ناگفته پیداست که توسعه شهرهاى ساحلى و مجاور دریا، بدون مطالعات زیربنایى زمین شناسى مهندسى در بخش ساحلى وکم عمق دریا وشناخت ویژگیهاى زسوبى ، فیزیکى وشیمیایى دریا امرى غیرممکن و غیراصولى است. براى انجام این مطالعات، باامکانات محدود فعلى بررسى هاى جامع وکاملى نمیتوان انجام داد. اولین ابزار مورد نیازدر اختیار داشتن شناور تحقیقاتى مناسب و مطابق با استانداردهاى روز دنیا است. هم اکنون سازمان زمین شناسى و معدنى کشور، داراى یک شناور کوچک 15 مترى با قابلیت فعالیت در مناطق کم عمق دریاى عمان و خلیج فارس است که براى مناطق عمیق مناسب و مطمئن نمى باشد. حداقل اعتبار لازم براى ساخت یک شناور تحقیقاتى بزرگ و مناسب با شرایط فیزیکى دریاى عمان، 100 میلیارد ریال مى باشد.
همچنین لازم است یک مرکز تحقیقات زمین شناسى دریایى ساحلى در چابهار احداث گردد . هم اکنون یک زمین ساحلى به وسعت 7200 متر مربع در چابهار براى این منظور دراختیار سازمان زمین شناسى قرار گرفته است که براى احداث یک مرکز تحقیقاتى مطابق با سایر مراکز دریایى دنیا مجهز به آزمایشگاههاى پیشرفته در مرکز چابهار ، حداقل 10 میلیارد ریال اعتبار مورد نیاز است.علاوه بر شناور و مرکزتحقیقات ساحلى ، لازم است تجهیزات وامکانات ژئوفیزیک دریایى ، تجهیزات نمونه بردارى مغزه ، رسوب ، آب و سایز تجهیزات ناوبرى و الکترونیکى شناور تامین گردد. که در این راستا اعتبارى بالغ بر 70 میلیارد ریال مورد نیاز مى باشد. ضمن آنکه در خصوص جذب وآموزش نیروى متخصص باید سرمایه گذارى نمود. لذا با اعتبار محدود امکان این فعالیت ها میسر نیست و حمایت بیش از پیش مسئولین امر را مى طلبد.
با توجه به نکات فوق الذکر مجموع اعتبار مورد نیاز براى تحقق اهداف در استان سیستان و بلوچستان ، بالغ بر 200 میلیارد ریال است.
موارد فوق حداقل امکاناتى است که مدیریت نوپاى زمین شناسى دریایى در راستاى اهداف و وظایف خویش به آن نیازمند است و تامین آن تنها با مساعدت و حسن نظر ارگانهاى ذیربط در جهت فراهم نمودن اعتبارات لازم میسر مى باشد.


اقیانوس‌ها و دریاها بیش از 360 میلیون کیلومتر مربع یعنى حدود 71 درصد سطح زمین را پوشانده‌اند. بنابراین اهمیت آن‌ها به عنوان مهمترین تشکیل دهنده هیدروسفر در زندگى بشر غیر قابل انکار است. زندگى انسان به طور مستقیم یا غیر مستقیم وابسته به دریا و اقیانوس مى باشد و اصولا بر اساس شواهد زمین‌شناسى، پیدایش اولین اشکال حیات یا کمپلکس‌هاى ارگانیک که به صورت بقایاى فسیلى در اسلیت‌ها و شیست‌هاى کربن‌دار آرکئن به جا مانده‌اند و به عنوان شکلى از حیات تلقى شده اند، در رابطه با واکنش بین هیدروسفر و اتمسفر بوده است. سن کهن‌ترین سنگهاى رسوبى داراى ترکیبات کربن دار به حدود 7/3 میلیارد سال قبل باز مى گردد که بنظــــر مى رسد مربوط به ساختمان جلبک‌هاى اولیه باشد. حدود 8/1 الى 2 میلیارد سال قبل، گسترش فرایند فتوسنتز و در نتیجه توسعه گیاهان سبز موجب تحول عمده در تشکیل حیات و تنوع زیستى گردید. بالاخره اولین موجودات با ساختمان پیچیده و عالى‌تر مانند ماهى‌هاى زرّه‌دار در دریاها و اقیانوس‌هاى کهن زاده شده‌اند و به حیات خویش ادامه داده‌اند. طى دوران‌هاى زمین‌شناسى دیرینه زیستى، میانه زیستى تا نوزیستى و عهد حاضر، حیات موجودات همواره وابسته به آب و در مرحله اول وجود و بقاى اقیانوس‌ها بوده است و اهمیّت آب به حدى است که خداوند متعال در کتاب آسمانى ما مستقیما به آن اشاره فرموده است.





بهره گیرى از اقیانوس‌ها تنها محدود به فرایندهاى زیستى نمى باشد بلکه تحولات و وقایع زمین‌شناسى طى دوران‌ها و ادوار زمین‌شناسى همواره به گسترش حوضه‌هاى اقیانوسى یا از میان رفتن آنها(مانند اقیانوس کهن تتیس) و ظهور جزایر، خشکى‌ها و قاره‌ها در نتیجه فرایندهاى زمین‌ساختى و کوهزایى وابسته بوده است. این تحولات زمین‌شناسى در قالب تکتونیک صفحه‌اى توجیه کننده ظهور خشکى‌ها و قاره‌ها به عنوان بسترى مناسب براى زندگى زیست‌مندان خشکى بوده است.

چرخه فرسایشى خشکى‌ها و حمل رسوبات به دریا و فرایند رسوب‌گذارى از جمله پدیده‌هاى مهم زمین‌شناسى است که به طور مستمر در زمین صورت مى گیرد. هوازدگى، فرسایـش، رسوب‌گذارى و بالاخره دیاژنز یا سخت‌شدگى رسوبات منجر به تشکیل انواع سنگ‌هاى رسوبى و همچنین تشکیل برخى کانسارها و ذخائر معدنى در بستر دریاها و اقیانوس‌هــــا مى‌گردد. این رسوبات مجددا در چرخه‌اى نو با انباشتگى و چین‌خوردگى از آب خارج شده و تشکیل سرزمینى جدید مى‌دهند و بدین ترتیب این تحولات چرخه‌اى همواره پویا باقى مى‌مانند. از کل آب‌هاى هیدروسفر حدود 97 درصد مربوط به وزن آب‌هاى موجود در دریاها و اقیانوس‌ها است و چرخش آب در هیدروسفر موجب تغییرات ژئوشیمیایى از جمله هوازدگى و حمل مواد جامد و محلول مى گردد. ذرّات رسوبى که از سطح خشکى‌ها وارد محیط رسوبــى مى گردند داراى تنوّع بسیار مى باشند ولى در این میان ترکیبات سیلیکاته مانند ذرات تخریبى سیلیسى و رس‌ها اهمیت زیادى داشته و همراه با کانیهاى سنگین و عناصر فلزى در محیط رسوبى انباشته مى‌شوند. تجزیه و تخریب شیمیایى این رسوبات موجب آزادى پاره‌اى از عناصر شیمیایى در محیط رسوبى مى‌گردد. بنابراین مطالعه رسوبات بستر و آب دریاها و بررسى عناصر و کانى‌هاى سنگین و ذخائر معدنى سواحل از جمله اهداف مهم در بررسى‌هاى زمین‌شناسى دریایى است که به طور غیر مستقیم مى تواند مورد استفاده دیگر علوم، از جمله بررسى مناطق و تعیین محدوده‌هاى مناسب براى پرورش میگو و دیگر موجودات آبزى قرار گیرد.
مطالعه عناصر فلزى که به طور طبیعى طى چرخه هوازدگى، فرسایش، حمل و نقل توسط طبیعت یا به طور غیرطبیعى به واسطه فعالیت‌هاى صنعتى و پس‌آب‌هاى کارخانه‌ها وارد رودخانه‌ها و سپس دریا و اقیانوس مى گردد مقوله‌اى مهم بوده و با مطالعات ژئوشیمیایى این عناصر مى‌توان حجم ورود و میزان تمرکز آنها در ته نشست‌هاى ساحلى و بستر دریاها را تخمین زد. اگر میزان تمرکز پاره‌اى از این عناصر فلزى از حد مجاز تجاوز نماید مى‌تواند موجب آلودگى سواحل و بستر دریاها شده و تاثیر مستقیم در زندگى زیست‌مندان دریایى و خشکى بر جاى گذارد.
نیاز روز افزون بشر و استفاده از دریا و اقیانوس به عنوان یک راه ارتباطى مهم و اقتصادى در کشتیرانى و همچنین ایجاد سازه‌هاى دریایى مانند توسعه بنادر، اسکله ها، ایجاد پناهگاه‌هاى صیادى، نصب سکوهاى استخراج نفت و گاز، گذر خطوط انتقال نیرو و انرژى(نفت ، گاز ،الکتریسیته)، آب و غیره در سال‌هاى اخیر ابعاد گسترده‌اى یافته است. انجام این مهم و توسعه صنعتى و سرمایه گذارى‌هاى سنگین اقتصادى بدون بررسى و مطالعات زیربنائى مانند مطالعه زمین‌شناسى مهندسى سواحل و مطالعه زیر ساخت هاى محدوده هاى ساحلى و بستر دریاها با خطر روبرو خواهد بود. مطالعات زمین‌شناسى مهندسى، بررسى ساختارهاى تکتونیکى سواحل و مناطق دریائى، تعیین نقش فرسایش سواحل و تغییرات سطح دریاها به عنوان مطالعات زیربنائى مهم محسوب مى‌شوند. هر گونه تغییر در وضعیت طبیعى سواحل و بنادر نیز بازتاب مهمى بر آکوسیستم‌هاى مناطق دریائى خواهد داشت. بنابراین انجام هر گونه پروژه عمرانى یا صنعتى منوط به بررسى این مطالعات زیربنائى خواهد بود.




اهمیت اقیانوس‌ها بنحوى است که امروزه آنرا به عنوان یک سیّاره در نظر گرفته‌انــد و بررسى هاى اقیانوس‌شناسى از جمله زمین‌شناسى دریایى ابعاد گسترده جهانى یافته است. مطالعات هیدرودینامیکى،مطالعات ژئوفیزیکى و لرزه‌نگارى، حفارى‌هاى زیردریایى به منظور شناخت ساختمان پوسته اقیانوسى و مطالعه ذخائر معدنى آن مانند انباشته‌ها و نودول‌هاى منگنز، سولفورهاى فلزى، بررسى ذخائر هیدروکربورى و غیره بخشى از این مطالعات محسوب مى‌شوند.

با عنایت به توضیحات فوق و با توجه به اهمیّت دریاها و مناطق ساحلى کشور در توسعه پایدار ملّى مى‌باید گام‌هاى بزرگى در جهت مطالعه و شناخت سواحل و پهنه‌هاى آبى ایران برداشته شود. البته تا رسیدن به اهداف نهائى راه درازى در پیش است. بنابراین لازم است با نگرش ویژه به مطالعات زمین‌شناسى دریایى و همکارى گروه‌هاى مطالعاتى و تحقیقاتى ارگان‌هاى مختلف کشور مانند گروه‌هاى رسوب‌شناسى و زمین‌شناسى دریایى، ژئوشیمى ژئوفیزیک ،اکتشاف، زمین‌شناسى مهندسى سواحل، ژئومورفولوژى، شیمى دریا، فیزیک دریا و تحقیقات آزمایشگاهى بررسى‌هاى سیستماتیک زیر را محقق سازیم:

- تهیه نقشه هاى زمین شناسى و معدنى سواحل ایران
- مطالعات زمین‌شناسى مهندسى و ژئوتکنیک
- بررسى ساختارهاى تکتونیکى سواحل و مناطق دریایى ایران
-مطالعات زمین‌ریخت‌شناسى(ژئومورفو� �� �ژیکى) و بررسى نقش فرسایش سواحل و تغییرات سطح دریاها
- بررسى‌هاى شیمیایى و ژئوشیمیایى دریاها
- بررسى‌هاى ژئوفیزیک دریایی

بررسى‌هاى زمین‌شناسى دریایى(زمین دریایى)

هدف اصلى و کلان آن بررسى هاى ژئوفیزیکى، ژئوشیمیایى و ژئودینامیکى دریاها مى باشد و اهداف خرد آن شامل:
- حوضه بندى نواحى ساحلى و پهنه هاى آبى تا رژیم حقوقى کشور
- بررسى و مطالعه عوامل تأثیر گذار و تأثیر پذیر
- رسوب شناسى رسوبات نرم و منفصل
- بررسى و مطالعه عوامل اقلیمى و هواشناسى
- بررسى و مطالعه فیزیوگرافى منطقه
- بررسى و مطالعه عوامل مرتبط با شبکه هیدرولوژى و تأثیر هیدرولیک رودخانه‌ها در مصب و مناطق ورودى به دریا
- بررسى و مطالعه کمّى و کیفى سفره هاى آب زیرزمینى در مناطق ساحلى و تعیین حّد تداخل آب شور و شیرین
- بررسى و مطالعه جریانات، امواج و تأثیر آنها بر محیط هاى ساحلى
- تعیین خط ساحلى(Coastal line) و محدوده ساحل(Beach Zone) و حد هجوم و پسروى آب دریا و ترسیم خط اطمینان(Coastal safe line) در ساحل
- بررسى ژئومورفولوژى سواحل
- بررسى و مطالعه کف دریا(Bathymetry)
- بررسى و تعیین ضخامت رسوبات
- بررسى ژئوشیمى رسوبات نرم
- بررسى و مطالعه سواحل از دیدگاه مدیریت و ساماندهى
- تعیین و بررسى مراحل رشد و تکامل ساحل
- تعیین خاستگاه رسوب
- مطالعه رژیم هاى فیزیکى حاکم در سواحل و مصب ها
- بررسى و اندازه گیرى پارامترهاى فیزیکى و شیمیایى آب دریا
- بررسى لایه هاى حرارتى آب
- تعیین پارامترهاى مختلف شیمیایى و فیزیکى در ستون و اعماق مختلف آب
- بررسى شیمى و ژئوشیمى دریا



پى جویى و پتانسیل یابى منابع معدنى و مصالح مناسب در سواحل:

رسوبات بستر ساحل حد واسط خط ساحلى و فلات قاره جایگاه مناسبى براى رسوب گذارى و تمرکز مواد معدنى حمل شده توسط رودخانه‌ها به دریا و نقل و انتقال توسط جریانات و امواج ساحلى به نقاط دورتر از مصب رودخانه هاست. کنترل زون‌هاى گسترش و تمرکز مواد حمل شده اساس فعالیت پتانسیل‌یابى را تشکیل مى‌دهد. بسیارى از مواد معدنى تحت تأثیر پدیده‌هاى جزر و مد، حرکت امواج و حرکت آب‌هاى ساحلى در فاصله‌اى نه چندان دور از خط ساحل بصورت نوارهایى جایگاه ویژه تمرکز ماسه هاى کروم دار، تیتان‌دار بصورت ایلمنیت و روتیل، زیرکونیم، طلا، کاسیتریت و غیره هستند که مى‌باید مورد بررسى‌هاى ژئوشیمیایى قرار گیرند. همچنین گسترش و توسعه استانهاى ساحلى کشور با احداث اسکله‌ها، موج شکن‌ها و دیگر سازه‌هاى دریایى همراه مى‌باشد که در این راستا به جز اهمیت نقش طراحى و رعایت اصول مهندسى این نوع سازه ها، آنچه که داراى اهمیت حیاتى مى باشد استفاده از مواد و مصالح مناسب براى این نوع سازه ها مى باشد. در زمینه تعیین پراکندگى و گسترش مواد و مصالح مناسب براى احداث موج شکن‌ها، اسکله‌ها و دیگر سازه‌هاى دریایى مى‌باید شناخت عمومى و درج موقعیت این نوع مصالح در نقشه‌ها مشخص گردد و پس از تشخیص بهترین و مناسب‌ترین موقعیت‌ها، پارامترهاى دیگر اقتصادى مانند میزان ذخیره، سهولت دست‌یابى، کاربرى و ... در نظر گرفته شود. در این مرحله با توجه به چگونگى ذخیره و میزان گسترش آن، برداشت‌هاى در حد مقیاس 1:50000 نیز قابل اجرا مى باشد. همچنین مطالعه پتروگرافى، انجام آزمایش‌هاى مقاومت در برابر خرد شــدن، اندازه گیرى چگالى حداکثر جذب آب، مقاومت در برابر سایش، استحکام در برابر عوامل جوى، ذرات و قطعات نرم و خرد شونده و دیگر آزمایش‌هاى لازم صورت خواهد پذیرفت.


بررسى مسائل ژئوتکنیکى و زمین شناسى مهندسى نواحل ساحلى:
نوار ساحلى کشور همواره در معرض فرآیندهاى حاصل از عمل متقابل بین خط ساحلى و حرکات آب دریا، عوامل زمین‌شناسى و زمین‌ساختى، پدیده هاى فرسایشى و پیشروى و پسروى مى‌باشد.

به منظور احداث تأسیسات ساحلى و اخذ اطلاعاتى پیرامون مناطق تکتونیـره، زلزله خیز و غیره احتیاج به انجام آزمایشات صحرایى از قبیل حفر گمانه ها و آزمایشات Spt و تعیین نفوذ پذیرى مناطق و انجام آزمایشاتى مانند انجام آزمایش‌هاى برش و تحکیم و تک محورى و آزمایشات فیزیکى از قبیل تعیین PH خاک مناطق، تعیین درصد رطوبت، آزمایش‌هاى دانه بندى واتربرگ مى‌باشد و مى توان به خواص مکانیکى و فیزیکى از قبیل مقاومت برش و تنش خاک، حدود روانى و پلاستیک و انقباض خاک، نفوذ پذیرى، درصد تحکیم و تراکم خاک پى برد. بعنوان مثال اگر طرح‌هاى عمرانى شامل احداث موج شکن، اسکله، جاده، پل فرودگاه‌هاى محلى، کارخانه‌هاى سنگین و به طور کلى توسعه شهرى در این مناطق مدنظر باشد مى باید قبل از اقدام به طراحى و ساخت، شناخت دقیق و کافى از مسائل ژئوتکینکى بدست آورد.

همچنین لازم است اطلاعاتى در رابطه با نشست کلى منطقه با توجه به بارگذارى‌هاى احتمالى یا تعیین میزان شورى آب دریا و مسئله خورندگى و تأثیر آن روى سازه‌هاى فلزى یا تشخیص مناطق سیلابى با توجه به سیلاب‌هاى فصلى که همه ساله در این مناطق بوقوع مى پیوندد، بدست آورد.



بررسى‌هاى زیست محیطى نوار ساحلى و پهنه‌هاى آب در خصوص آلودگى‌ها:

آلودگى پهنه هاى آبى و نوار ساحلى متأثر از عوامل طبیعى و عوامل مصنوعى مى‌باشد. عوامل طبیعى همان عناصر سنگین موجود در رسوبات و آبها مى‌باشند که در اثر انحلال سنگ‌ها ایجاد شده و در چرخه آب‌هاى سطحى یا زیرزمینى وارد پهنه هاى آبى مى گردند. ولى عمده ترین منابع آلوده کننده محیط هاى آبى، عوامل مصنوعى مى باشند. این عوامل شامل زباله هاى صنعتى، نفتى، خانگى، کشاورزى و ... هستند. درگیرى‌هاى منطقه‌اى و غرق‌شدن نفت‌کش‌ها در سال‌هاى اخیر سبب آلودگى‌هاى وسیعى در پهنه‌هاى آبى شده است. این مسئله بویژه در آلودگى سواحل و آبهاى دریاى عمان و خلیج فارس بسیار موثر شناخته شده است. به طور کلى با بررسى و مطالعات آلودگى آب دریاها مى‌توان به اهداف زیر نائل گردید:

1) تعیین محدوده و دامنه آلودگى آب‌ها و رسوبات
2) تعیین نوع آلاینده‌ها
3) تعیین منشاء آلاینده‌ها
4) تعیین رابطه آلاینده‌ها با بیمارى‌ها
5) ارائه راه حل‌هاى مناسب جهت جلوگیرى از انتشار آلاینده‌ها و نحوه پاکسازى آنها
6) ارائه الگوى مناسب جهت بازیافت مواد آلاینده و مطالعه اقتصادى آن