گرم شدن کره زمین تا چه اندازه جدی است

گرم شدن کره زمین تا چه اندازه جدی است

گرم شدن کره زمین اصطلاحی است که برای افزایش یکنواخت دمای متوسط کره زمین بکار می رود. در شکل1 روند تغییرات دمای متوسط کره زمین در سالهای اخیر نشان داده شده است. همانطور که مشاهده می شود، سال1998 گرم ترین سالی بود که تاکنون ثبت شده است و هفت سال از گرم ترین سالها از سال1990 به بعد را در این نمودار مشاهده می کنید.
    از سالها پیش دانشمندان اعتقاد داشتند که افزایش دمای کره زمین، ناشی از افزایش گازهای گلخانه ای مانند دی اکسید کربن و متان در اتمسفر زمین است. انتشار دی اکسید کربن از سوخت های فسیلی اولین عامل بروز این مشکل است. این گاز مانند شیشه روی یک گلخانه، به گرمای خورشید اجازه ورود می دهد اما از خروج آن جلوگیری می کند. به این ترتیب سطح زمین به تدریج گرمتر خواهد شد(شکل2).
    
    

 

  مهمترین علت انسانی در افزایش گازهای گلخانه ای، سوزاندن زغال سنگ و سوخت توسط نیروگاهها در کشورهای ثروتمند و سوزاندن
    جنگل ها در کشورهای فقیر است. تولید زیاد دی اکسید کربن منبع اصلی بروز مشکل گرم شدن کره زمین است و تولید انرژی، اصلی ترین منبع انتشار دی اکسید کربن است. وجود گاز متان، یکی دیگر از دلایل گرم شدن کره زمین است. برخلاف دی اکسیدکربن، متان به مدت طولانی در اتمسفر
    باقی نمی ماند، اما اثر گرمایشی خیلی بیشتری دارد. منبع اصلی تولید متان،
    زمین های کشاورزی است. تجزیه مواد آلی و کودهای حیوانی منبع
    مهمی در تولید این گاز است. گاز متان توسط چوب و برگهای جدا شده از گیاهان نیز تولید می شود. اکسید نیتروژن ناشی از واحدهای صنعتی مصرف کننده زغال سنگ و خودروها نیز دو عامل مهم دیگر در بروز این مشکل به شمار می رود.
    کشورهای ثروتمند در اروپا و آمریکای شمالی تولید کننده
    عمده گازهای گلخانه ای هستند که این میزان با جمعیت آنها
    تناسب ندارد (شکل3).
    
    

چه اتفاقی خواهد افتاد؟
    بسیاری از دانشمندان توافق دارند که یکی از تبعات ادامه این روند، افزایش تدریجی سطح دریا خواهد بود که می تواند زندگی بخشی از ساکنان جزیره ها را تهدید کند. تغییرات آب و هوا مطمئناً بر میزان بارش باران اکوسیستم های مناطق جغرافیایی مختلف تاثیر خواهد گذاشت. به این ترتیب ممکن است بعضی از مناطق بیابانی گسترش پیدا کرده، و برعکس بعضی از مناطق بایر حاصل خیز شوند. اثرات دیگر ادامه روند گرم شدن کره زمین هنوز مشخص نشده اند. بعضی از کارشناسان پیش بینی می کنند در صورت ادامه این روند الگوهای جوی ناپایدار، روز به روز بیشتر خواهد شد و بزرگتر شدن مناطق گرمسیری، مشکلات بیشتری را ایجاد خواهد کرد.
    هم اکنون این نگرانی وجود دارد که با ذوب شدن یخ های یک منطقه تندرا (Tundra)1 ، مقدار زیادی از گازهای گلخانه ای جدید آزاد شود که در نتیجه آن اثرات گلخانه ای افزایش خواهد یافت. با این حال، تعداد اندکی از متخصصان اعتقاد دارند، به دلیل افزایش تولید محصولات کشاورزی، اثر نهایی گرم شدن کره زمین سودمند خواهد بود. این در حالی است که عموم زیست شناسان اعتقاد دارند که حتی احتمال یک فاجعه زیست محیطی، اقتضا می کند که اقدامات پیشگیرانه برای مقابله با انتشار گازهای گلخانه ای انجام شود و معتقدند که تکنولوژی لازم برای انجام این کار وجود دارد.
    
    
    چگونه مقابله کنیم
    در کنفرانس آب و هوای کیوتو (Kyoto) که در سال1997 برگزار شد تعداد125 کشور، پیمانی را امضا کردند که طبق آن موظف شدند تا حدود سالهای2008 الی2012 انتشار شش گاز گلخانه ای -تا سطحی که حداقل5 درصد کمتر از سال1990 است- کاهش یابد. در سال2005 این توافق به تصویب نهایی رسید و به یک معاهده قانونی تبدیل شد. در این قرارداد، ملل در حال توسعه از اغلب قسمت های این معاهده استثنا شدند، چرا که آنها هم اکنون سهم کمی در بروز این مشکل دارند. همچنین به دلیل اینکه افزایش قابل توجه استفاده آنها از سوختهای فسیلی، ناشی از پیشرفت اقتصادی است، بنابراین راهی برای مقابله با این افزایش وجود ندارد. اهداف کیوتو به مقدار قابل توجهی کوتاهتر از هدف در نظر گرفته شده در میزگرد بین دولتها برای تغییر آب و هوا (Intergovernmental Panel for Climate Change) (سال2005) است. این میزگرد مقدار20 درصد کاهش گازهای گلخانه ای را مدنظر قرار داد. در این زمان دانشمندان اعتقاد داشتند که این مقدار کاهش، حداقل مقدار مورد نیاز برای جلوگیری از بروز بعضی از اثرات وخیم گرم شدن جهانی است. این معاهده بعد از اینکه توسط141 کشور تصویب شد در فوریه2005 به اجرا درآمد. روش های متعادل کردن انتشار دی اکسیدکربن را به شکل زیر می توان دسته بندی کرد:
    
    افزایش بازده انرژی
    - وسایل نقلیه با بازده خوب: بازده سوخت را بدون کاستن از تعداد مسافران خودرو به سادگی می توان از 30mpg به 60mpg افزایش داد. منظور از ”mile per gallon “، mpg است.
    - کاهش استفاده از وسایل نقلیه: از روشهای پیشرفته طراحی شهری، می توان برای تسهیل حمل و نقل عمومی استفاده کرد، به نحوی که مقدار کارکرد خودروهای سواری از10000 به5000 مایل در سال کاهش یابد.
    - ساختمان های با کیفیت: با بهینه سازی ساختمانها و تجهیزات آنها، می توان مقدار انتشار را تا25 درصد کاهش داد.
    - نیروگاه های زغال سنگی با کیفیت: با استفاده از مواد سوختی جدید با دمای بالا می توان بازده نیروگاههای زغال سنگی را به مقدار قابل توجهی افزایش داد.
    جایگزینی سوخت
    جایگزینی زغال سنگ با گاز طبیعی می تواند باعث کاهش قابل توجه انتشار دی اکسید کربن شود.
    جمع آوری و ذخیره دی اکسید کربن
    با استفاده از تکنولوژی های جدید، می توان روش های عملی را برای جمع آوری دی اکسید کربن تولید شده توسط نیروگاه های زغال سنگی و ذخیره آنها توسعه داد.
    انرژی اتمی
    با افزایش درصد برق تولید شده توسط انرژی اتمی می توان تولید گازهای گلخانه ای را به نحو چشمگیری کاهش داد. با این حال افزایش بیش از حد مصرف انرژی اتمی منجر به بروز نگرانی های جدی برای محیط زیست می شود.
    منابع تجدید پذیر تولید برق
    استفاده بیشتر از تکنولوژی های تولید برق با انرژی خورشید و باد وجود دارد و می تواند تا حدی در کاهش انتشار دی اکسید کربن موثر باشد.
    استفاده بهینه از زمین
    توقف قطع درختان جنگلی به همراه بهبود مدیریت خاک و افزایش بازده روشهای زراعت نیز می تواند مفید باشد.
    انجام هر یک از روشهای فوق به اراده سیاسی و دوراندیشی نیاز دارد که منجر به تسریع قبول پیمان کیوتو شود. اینکه آیا جلب توجه کشورهای دنیا به این هدف تقویت خواهد شد و آیا ایالات متحده به این قرارداد می پیوندد یا نه، هنوز معلوم نیست.
    
    پاورقی:1- دشتهای یخ زده و بی درخت پوشیده از گلسنگ نواحی قطبیwww.newsbatch.com
    /environment.htm#gwبه نقل از نشریه احتراق، شماره17،ترجمه حسن سوری، دانشگاه تربیت مدرس