چشم‌انداز بیابان‌های زمین از فضا/گزارش تصویری

دانش  - بیابان را جایی بی آب و علف و فاقد حیات می‌شناسند؛ اما ترکیب انواع مختلف ماسه، برآمدگی، باد و آب‌وهوا، مناظر بی‌نظیری را خلق کرده که بخصوص وقتی از بالا به آنها بنگرید، زیبایی دوچندان پیدا می‌کنند.

بیابان‌ها معمولا با فقدان حیات شناخته می‌شوند، اما،‌ بیابان‌ها بسیار زیبا هم هستند،‌ خصوصا وقتی از بالا به آن‌ها نگاه کنید. انواع متفاوت ماسه، برآمدگی، باد و آب و هوا با هم ترکیب شده‌اند و مناظر بی‌نظیری را خلق نموده‌اند. تپه‌های شنی متغیر،‌ شکل‌های متفاوت بی پایانی را به وجود می‌آورند. در این گزارش که از وایرد گرفته شده،‌ تصاویری زیبا،‌ بی‌نظیر و نادر از بیابان‌های کره خاکی را می‌بینید.

دریای ماسه الجزایر
ارگ ایشوان حدود 15،000 مایل مربع از غرب الجزایر را پوشانده است. این دریای ماسه‌ای در مرکز بیابان ساهارا واقع شده و در سه اندازه متفاوت تپه شنی دارد.

مگاتپه‌ها که به نام اژدها یا باله پشت نهنگ هم شناخته می‌شوند،‌ طی صدها هزار سال شکل گرفته‌اند و صدها مایل امتداد دارند. مزوتپه‌ها روی مگاتپه‌ها تشکیل می‌شوند و طی یک دهه جابه‌جا می‌شوند. تپه‌های کوچک‌تری هم هستند که بین یا روی تپه‌های شنی بزرگ‌تر تشکیل می‌شوند و وزش باد شکل آن‌ها را می‌تراشد. این تپه‌ها دائما در حال جا‌به ‌جایی هستند.

در تصویر بالا که توسط فضانوردان در سال 2005/ 1384 در ایستگاه فضایی بین‌المللی گرفته شده،‌ تپه‌های ماسه‌ای به شکل ستاره دریایی و هلال در آمده‌اند. در تصویر پایین که در سال 2006/ 1385 توسط فضانوردان ایستگاه فضایی بین‌المللی گرفته شده،‌ شکل‌های هموار مگاتپه‌ها هستند و تپه‌های خیلی کوچک به شکل چین و چروک‌هایی در طول تپه‌های بزرگ دیده می‌شوند.

تپه‌های باشکوه کالیفرنیا
سرزمین تپه‌های ماسه‌ای الگودونز درست در جایی واقع شده که آریزونا و کالیفرنیا به مکزیک می‌رسند.

این بیابان حدود 6 مایل عرض و 45 مایل طول دارد. تپه‌های این بیابان به این دلیل خیلی مشهورند که بخشی از سیاره تاتوئین درفیلم جنگ ستاره‌ها بودند. این تپه‌ها جزئی از منطقه تفریحی ملی به شمار می‌آیند. تنها ساختار مصنوعی در این تپه‌ها کانال آمریکایی است. می‌توانید این کانال را ببینید که تپه‌ها را در نزدیکی بخشی که به مزارع کشاورزی مکزیک می‌رسد، قطع می‌کند و در انتهای راست تصویر دیده می‌شود. این تصویر توسط فضانوردان در سال 2005/ 1384 از ایستگاه فضایی بین‌المللی گرفته شده است.

ماسه‌های سفید نیومکزیکو
ماسه‌های سازنده تپه‌های اثر تاریخی ملی ماسه‌های سفید از گچ ساخته شده‌اند که از تبخیر آب این منطقه به جای مانده است. صدها میلیون سال پیش در این مکان یک دریای کم‌عمق باستانی وجود داشته که بعدها تبدیل به یک دریاچه بزرگ شده است. همین دریاچه هم هزاران سال پیش به طور کل تبخیر شده است. چون گچ به راحتی در آب حل می‌شود و با رودخانه‌ها شسته می‌شود و می‌رود، چنین تپه‌هایی بسیار نادر هستند. اما رودخانه‌هایی که به این مکان می‌رسند، ‌به جای ادامه جریان و شستن گچ‌ها،‌ در همین منطقه خشک می‌شوند، به همین دلیل است که این تپه‌ها در این صحرا باقی مانده‌اند.

این سرزمین تپه‌ای 275 مایل مربع مساحت دارد و در جنوب نیومکزیکو واقع شده است. در حدود نیمی از این بیابان به عنوان اثر تاریخی ملی ماسه‌های سفید تحت محافظت است. تصویری که می‌بینید از ماهواره مشاهده زمین 1 ناسا توسط تصویرگر پیشرفته زمین در 27 ژوئن/ 7 تیرماه گرفته شده است.

ربع‌الخالی- عربستان سعودی
این بیابان، بزرگ‌ترین دریای ماسه دنیاست که 225،000 مایل مربع مساحت دارد. این تصویر از عربستان سعودی گرفته شده اما تا قسمت‌هایی از یمن، عمان و امارات متحده عربی کشیده می‌شود.

مناطق سفید و خاکستری بین تپه‌های ماسه‌ای صورتی، صفحات خشک نمکی هستند. نام این بیابان در عربی ربع‌الخالی است. دمای آن به 130 درجه فارنهایت هم می‌رسد که باعث می‌شود این منطقه غیرقابل زندگی باشد، به جز چند گونه گیاه،‌ عنکبوت و جونده، ‌هیچ موجودی در آن زندگی نمی‌کند. در زیر این بیابان یکی از پربازده‌ترین منابع نفتی دنیا قرار گرفته است.

تصویر اول در سال 2001/ 1380 توسط لندست7 ناسا گرفته شده و تصویر فوق هم نمای نزدیک‌تری از همین تصویر است.

سرزمین تپه‌های ماسه‌ای تیفرنان الجزایر
این بخش از بیابان ساهارا در شرق الجزایر واقع شده و به جلگه قهوه‌ای خاکستری تیره تینهرت متصل می‌شود. وزش بادها باعث شده که بر فراز تپه‌های بزرگ و قدیمی،‌ تپه‌های ستاره‌ای درست شود. مواد معدنی که از تبخیر به جا مانده، مانند نمک،‌ در فرورفتگی‌های بین تپه‌ها جمع شده‌اند. امروزه هوای این منطقه گرم و خشک است، اما دره‌های حاصل از رودخانه‌هایی که اطراف جلگه به چشم می‌خورند، حاکی از زمان‌های مرطوب‌تری در این منطقه در گذشته هستند.

این تصویر توسط فضانوردان ایستگاه فضایی بین‌الملل در اوت 2008/ مرداد 1387 از این صحرا گرفته شده است.

برکه‌های اونیانگا در چاد
این برکه‌های انگشتی شکل،‌ بقایای یک برکه بزرگ‌تر هستند که در حدود 5،500 سال پیش شروع به کوچک شدن کرده است.

بر اثر وزش باد، ماسه‌های کناره‌ها بالا آمده و آب باقی‌مانده را به برکه‌های مجزا می‌فرستد. از ده برکه،‌ آب نه برکه تازه است که از یک سفره آب زیرزمینی تغذیه می‌شوند. گرده‌هایی که در رسوبات دریاچه یافت شده، نشان می‌دهد که آب و هوای این منطقه زمانی معتدل و مرطوب بوده است. تصویر زیر در ماه نوامبر/ آبان توسط فضانوردان از ایستگاه فضایی ناسا گرفته شده است.

بلندترین و قدیمی‌ترین تپه‌های ماسه‌ای کره زمین
تپه‌های ماسه‌ای صحرای نامیب تا 330 متر ارتفاع دارد که به دست بادهایی که در طول خط ساحلی نامیبیا در کنار اقیانوس اطلس می‌وزند، تراشیده شده‌اند.

پارک ملی نامیب ناکلوف که در تصویر زیر می‌بینید، بزرگ‌ترین پارک بازی آفریقا و خانه کفتارها،‌ شغال‌ها، مارمولک‌های خانگی و برخی موجودات عجیب دیگر است. به احتمال زیاد این صحرا قدیمی‌ترین بیابان زمین است چرا که از 55 میلیون سال پیش آب و هوای خشک دارد. امروزه این منطقه به طور متوسط سالانه 2.5 اینچ بارندگی دارد.

تصویر اول در سال 2000/ 1379 با ماهواره لندست7 ناسا گرفته شده و تصویر فوق از ترکیب عکسی از سال 2002/ 1381 با اطلاعات مکان‌نگاری به دست آمده از ماهواره ترای ناسا به دست آمده است.

تپه‌های ماسه‌ای بزرگ کلرادو
این مجموعه تپه‌های ماسه‌ای در مقابل کوه‌های سانگر روکریستو واقع در جنوب کلرادو قرار گرفته‌اند و از آن‌ها یک اثر تاریخی ملی در 1932 و یک پارک ملی در 2004 ساخته شد که امروزه حدود 300،000 بازدیدکننده در سال دارد.

با این که مساحت آن تنها 30 مایل مربع است،‌ اما ارتفاع تپه‌های ماسه‌ای آن‌ به 750 فیت می‌رسد که بلندترین تپه‌های ماسه‌ای ایالات متحده آمریکا هستند. ماسه‌های کم‌رنگی که این تپه‌ها را ساخته‌اند حاصل از رسوباتی هستند که از کوه‌های مجاور می‌آیند و در برکه‌ای ته‌نشین می‌شوند که دائما خشک می‌شود. با در معرض باد قرار گرفتن بستر این برکه، این رسوبات به این صحرا می‌رسند.

تصویر اول از پارک ملی تپه‌های ماسه‌ای بزرگ،‌ با حس‌گر ایکونوس ماهواره ژئوآی در سال 2005/ 1384 گرفته شده است. تصویر فوق از همین صحرا توسط فضانوردان ایستگاه فضایی بین‌المللی در سال 2007/ 1386 گرفته شده است.

سوکتوریا:‌ مژه‌داری که مژگانش را از دست داده است
بستر صاف و بدون ماسه که با تپه‌های ماسه‌ای بزرگ رشته رشته شده و با لایه‌ای از تپه‌های ماسه‌ای کوچک و حلزونی پوشانده شده‌ است، به مرکز صحرای بزرگ آفریقا ظاهری مانند یک لانه زنبور داده است.

دریای ماسه مارزوک واقع در لیبی دارای ردیف‌های بزرگ‌تری از همین تپه‌های بزرگ است که به نام اژدها شناخته می‌شوند. تپه‌های کوچک‌تر که در تصویر نمای نزدیک بعدی دیده می‌شوند، هم ستاره‌ای شکل و هم نسبتا خطی و طولی هستند که به صورت منحنی و متقاطع قرار گرفته‌اند. وجهی از تپه‌های ماسه‌ای کوچک که در خلاف جهت باد واقع شده‌، به نسبت وجهی که در مسیر باد است یا پشت به باد قرار گرفته‌، صاف‌تر است و شیب بیشتری دارد. این تصویر نیز توسط فضانوردان ایستگاه فضایی بین‌المللی در دسامبر 2008/ آذرماه 1387 گرفته شده است.

دریاچه فصلی استرالیا
باران‌های سنگین اوائل امسال، بستر برکه بزرگ و خشکی که در بخشی از صحرای سیمپسوون استرالیا واقع شده است را دوباره پر کرد.

در تصویر بالا که ماه مه/ اردیبهشت توسط ماهواره لندست 5 گرفته شده است، ‌می‌توان جریان آب به سمت بستر دریاچه را دید. آب با خودش گیاهان و پرندگان بسیاری را به این منطقه آورده است. تصویر پایین که در فوریه/ بهمن گذشته گرفته شده است، نشان می‌دهد که این منطقه به طور معمول چه قدر خشک است.

ظهور چینه در سطح ساهارا
در صحرای خشک و لم‌یزرع لیبی، رودهای ماسه‌ای اطراف صخره‌های سختی که در این صحرا سر از زمین بیرون آورده‌اند را می‌سایند. این تصویر توسط ماهواره ترای ناسا در سال 2002/ 1381 از این منطقه گرفته شده است.

اثر سوختگی استرالیا
این قسمت از بیابان سیمپسون واقع در قلمرو شمالی استرالیا،‌ با بوته‌های کوتاه صحرایی پوشیده شده بود،‌که آن را سبز می‌کرد و جلوی بادهایی که تپه‌های ماسه‌ای را جابه‌جا می‌کردند می‌گرفت. اما آتش‌سوزی که حدودا یک سال قبل از گرفته شدن این عکس در سال 2002/ 1381 اتفاق افتاد، با سوزاندن گیاهان، ماسه‌های زیرشان را عریان کرد.

الگوی عجیب و غریب شکل ماسه‌ها احتمالا به دلیل تغیر مسیر 90 درجه‌ای باد در زمان آتش‌سوزی است. این تصویر را فضانوردان ایستگاه فضایی بین‌المللی گرفته‌اند.

منبع:

http://www.khabaronline.ir