ریحان

ریحان                 Basil

نام علمی     Ocimum basilicum

کلیات گیاه شناسی

ریحان گیاهی است علفی یکساله و معطر که ارتفاع ساقه آن تا 60 سانتیمتر می رسد . برگهای آن بصورت متقابل بیضوی و نوک تیز با کناره های دندانهدر می باشد . گلهای آن معطر و کوچک به رنگهای سفید، قرمز و گاهی بنفش مشاهده می شود .

تخم آن سیاه و ریز است . برگ ریحان و سرشاخه های جوان آن بمصرف تغذیه می رسد ریحان در ایران و افغانستان بطور خودرو می روید  در اکثر نقاط دنیا کاشته می شود

ترکیبات شیمیایی:

از ریحان اسانسی تهیه می شود بنام اسانس بازیلیک یا روغن ریحان که معروف است و مصارف درمانی مختلفی درد . اسانس ریحان شامل موادی مانند استراگول واوس من درد . دانه ریحان دارای ماده ر وغنی است که حالتی روان درد .

" ریحان " کلمه ای عربی و به معنی " گل و سبزه " است که معادل این لغت در فارسی " اسپرغم " گفته می شود.

ریحان  گیاه بوته ای یک ساله ای است که معمولاً طول آن بین 20 تا 45 سانتیمتر است و دارای عطر و بوی مطلوبی است. رنگ ساقه ی بوته ی ریحان سبز تند است و دارای برگ های منظم و بیضی شکل است . گل های ریحان به رنگ سفید یا صورتی در ماه های مرداد یا شهریور به شکل خوشه در انتهای ساقه ی ریحان ظاهر می شوند و پس از چندی از همین گل ها تخم ریحان حاصل می گردد. دو نوع ریحان وجود که یک نوع آن برگ های سبز و نازکی دارد و نوع دیگر برگ های بنفش رنگ دارد. گیاه ریحان بومی هند است. این گیاه هیچ گونه ترشح زیان آوری ندارد و تمام بخش های آن مثل برگ ، گل و حتی ساقه آن بسیار معطر و خوشبو است. از این رو در تمام دنیا به عنوان یک طعم دهنده و عطر دهنده به غذا مورد استفاده قرار می گیرد.

در مصر ، زنان گل های ریحان را در استراحتگاه افراد مورد علاقه شان می ریزند ولی در مالزی ریحان را در محل دفن مرده ها می کارند . در مولداوی رسمی وجود دارد که هنوز هم پا برجاست و آن این است که یک مرد زن مورد علاقه اش را با قبول دسته ای ریحان از او انتخاب می کند.

پزشکان قدیم به سختی اثر درمانی ریحان را قبول می کردند و بیشتر آنها عقیده داشتند که ریحان گیاهی سمی و خطرناک است.

در ایران نیز افسانه ای در مورد ریحان وجود دارد، بدین شرح که :

« گویند اسپرغم پیش از انوشیروان نبود. روزی انوشیروان بارعام داده، و به دیوان قضاوت نشسته بود. ناگاه ماری بزرگ از زیر تخت درآمد. حاضران را از دیدن او ترس به هم رسید. قصد او کردند، شاه فرمود بگذارید شاید شکایتی داشته باشد. به دنبال او برفتند تا به کنار چاهی رسیدند. مار بر کنار چاه حلقه زد، آنگاه به درون رفت و برآمد، چون در آن چاه نگاه کردند، ماری دیدند مرده افتاده و عقربی نیش بر او بند کرده، نیزه ای از بالای چاه بر پشت عقرب فرو برودند و همچنان به نزدیک شاه آوردند و شاهنشاه را از حال مار و نیش عقرب آگاه ساختند. چون یک سال بگذشت، هم در آن روز شاه نشسته بود و به شکایات مردم رسیدگی می کرد. همان مار به نزدیک سریر آمد و از دهن خود قدری تخم سیاه بریخت و برفت. شاه فرمود آن تخم را کاشتند. از آن تخم اسپرغم بر آمد و انوشیروان که پیوسته زکام داشت از بوییدن و خوردن آن زکامش برطرف شد. شکی نیست که این داستان به این شکل صحت ندارد ولی بعید نیست که بذر را یکی از شاکیان که به حق خود رسیده بود، به عنوان هدیه آورده باشد.»

خواص داروئی:
چون ریحان بسیار معطر است بنابراین برای معطر ساختن غذاها از آن استفاده می شود ریحان از لحاظ قدیم ایران کمی گرم و خشک است .

1 )دم کرده برگ ریحان اثر ضد تشنج درد مقوی و مدر است .

2)دم کرده برگ ریحان معالج سردردهای میگرن و عصبی است .

3)خوردن ریحان دستگاه هاضمه راتقویت می کند .

4)نوشیدن یک فنجان دم کرده ریحان نفخ و گاز معده را از بین میبرد .

5)برگ ریحان درمان کننده ناراحتی های حاصل از نیش حشرات است کافی است که محل گزش حشرات را با برگ ریحان ماساژ دهید خارش و درد را برطرف می کند.

6)جویدن برگ ریحان برای زخم های دهان مفید است .

7)جوشانده ریحان تب بر است .

8)دم کرده تخم ریحان مسکن است .

9)اگر تخم ریحان را بکوبید و با صمغ عربی مخلوط کنید داروی خوبی برای درمان اسهال است .

10)تخم ریحان برای رفع دل درد مفید است .

11)برگ ریحان اثر زیا کننده شیر دردو مادران شیر ده حتما باید از این گیاه استفاده کنند .

12)دم کرده دانه ریحان برای درمان ورم کلیه و ترشحات زنانه بکار می رود .

13)دم کرده برگ ریحان درمان کننده سرگیجه است .

14)برگ ریحان را همراه غذا بخورید در هضم غذا موثر است .

15)اگر گلدان ریحان را جلوی پنجره بگذارید حشرات و مگس را فراری می دهد و آنها ودر خانه نخواهند شد .

نظر بزرگان در مورد ریحان

در حدیث است که امام صادق ( ع ) فرمود: ریحان سبزی پیامبران است و بدانید که هشت خاصیت در آن وجود دارد:

1- غذا را گوارا می کند.

2- منفذها را باز می کند.

3 و 4- دهان و باد گلو را 

خوشبو  می سازد.

5- 

اشتها  را به غذا افزایش می دهد.

6- مرض را از بین می برد.

7- شخص را از بیماری 

جذام  ایمن می گرداند.

8- وقتی ریحان در شکم آدمی قرار گیرد، همه ی امراض را ریشه کن می سازد.

در حدیث دیگر، امام کاظم ( ع ) فرمود : ریحان مرض 

سل  را از بین می برد.