استان کردستان

شرح استان کردستان

موقعیت جغرافیایی و تقسیمات سیاسی استان

استان کردستان با وسعتی معادل 28203 کیلومتر مربع در غرب ایران و در مجاورت بخش شرقی کشور عراق قرار دارد. این استان که در دامنه ها و دشت های پراکنده ی سلسله جبال زاگرس میانی قرار گرفته است، از شمال به استان آذربایجان غربی و زنجان، از شرق به همدان و زنجان، از جنوب به استان کرمانشاه و از غرب به کشور عراق محدود است.

استان کردستان بین 34درجه و44دقیقه تا 36درجه و30 دقیقه عرض شمالی و45 درجه و31 دقیقه تا 48 درجه و 16  دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینو یچ قرار گرفته است.

این استان بر اساس آخرین تقسیمات کشوری دارای 8 شهرستان، 12شهر، 21 بخش، 78دهستان و 1765 آبادی است.

جغرافیای طبیعی و اقلیم استان

استان کردستان منطقه ای کاملا کوهستانی است. نا همواری های استان مشتمل بر دو بخش غربی و شرقی است. این دو قسمت از نظر شکل و پستی وبلندی و جنس زمین متفاوتند.

استان کردستان به طور کلی تحت تأثیر دو جریان عمده هوای گرم و سرد قرار دارد و اقلیم های گوناگونی را به وجود می آورد. بیش ترین میزان بارش جوی در ناحیه ی غربی استان ( شهرهای بانه و مریوان ) حدود 800 میلی متر در سال و کم ترین میزان بارندگی آن در ناحیه شرقی حدود 400 میلیمتر در سال است. میزان نزولات جوی در قسمت مرکزی استان نزدیک به 500 میلی متر است.

سردترین ماه سال در شهرستان سنندج، بهمن ماه است که حداقل دمای آن به حدود یک درجه زیر صفر می رسد. تعداد روزهای یخبندان در سنندج 92 روز در سال گزارش شده است.

جغرافیای تاریخی استان  

کردها مردمانی آریایی نژادند که چندین هزار سال قبل از میلاد به این منطقه مهاجرت کرده اند. تاریخ اقوام کرد تا قبل از اسلام چندان روشن نیست. در اسناد سومری و بابلی و اکدی و آشوری نام اقوامی دیده می شود که شباهت به کلمه کرد دارد، ولی از همه نزدیکتر از لحاظ زبان شناسی، جغرافیایی و توصیفی، نام قومی است به نام «کردوخوی »که در کتاب«سفر جنگی » گزنفون ذکر شده است.

وضعیت اجتماعی و  اقتصادی استان

بر حسب  سر شمار ی عمومی نفوس و مسکن در سال 1385  جمعیت استان 1440156 است که از این تعداد729718 نفر مرد و 710438 نفر زن هستند.

زبان، آداب و رسوم به جای مانده در این استان، قدمتی دیرینه دارد. زبان کردی یکی از زبان های گروه هندی و اروپایی است و دستور زبان ویژه ای دارد. این زبان در ایران چند شاخه مشخص و مجزا دارد ( شاخه کرمانشا هی که در استان کرمانشاه رایج است، شاخه اورامی که یک لهجه بسیار قدیمی با اصالت تاریخی است، سورانی که در قسمت اعظم استان کردستان تکلم می شود) به طور کلی زبان کردی زبانی جدا از فارسی قدیم نیست، بلکه زبان پربهایی است که بیشتر لغات و اصطلاحات فارسی قدیم را در خود حفظ کرده است.

در ترکیب اجتماعی استان کردستان جامعه ی عشایر جایگاه ویژه ای دارد. عشایر این استان از طوایف قدیمی کرد ایران هستند و عمدتا به دامپروری می پردازند. این استان از لحاظ اقتصاد کشاورزی از مناطق قابل توجه و از لحاظ دامپروری یکی از قطب های اساسی دامداری کشور است. از میان دام ها گوسفند و بره از اهمیت بیشتری برخوردار است.

فعالیت های صنعتی استان در مقایسه با سایر استان های کشور بسیار محدود است. صنایع دستی استان بسیار متنوع اند و قدمتی دیرینه دارند. این صنایع دستی عبارتند از: فرشبافی، گلیم بافی، نساجی، نازک کاری چوب، گیوه دوزی، خراطی، سوزن دوزی ، و غیره اشاره کرد.

پتانسیل های طبیعی استان

• دریاچه ها ( دریاچه زریوار ، دریاچه پشت سد قشلاق )

• رودخانه ها ( رودخانه قزل اوزن ، زرینه رود، رود سیروان، سیمینه رود، رودخانه های بانه)

• چشمه ها و مراکز آب درمانی ( آب های کلروره، آب های گوگردی، چشمه آب معدنی باباگرگر، چشمه آب معدنی گوزا، چشمه آب تلخ)

• کوه ها وقله ها ( کوه کوچسار، کوه شیخ معروف، کوه چهار چشمه، کوه کانی چرمه، کوه حلقه میر، کوه میانه، کوه هوار برزه، کوه چرخ لان )

• غارها ( غارشوری، غار کرفتو )

• جنگل ها ( جنگل های منطقه ی مریوان، جنگل های منطقه ی سقز، جنگل های منطقه ی سنندج )

جاذبه های تاریخی و باستانی

• عمارت ها و خانه های قدیمی : ( عمارت خسرو آباد، عمارت سالار سعید، عمارت مشیر، خانه وزیری، عمارت وکیل الملک، عمارت امجد الاشراف )

• قلعه های باستانی : ( قلعه قمچقای، قلعه ایمام، قلعه پلنگان، قلعه زیویه، قلعه حسن آباد )

• پل ها : ( پل قشلاق، پل شیخ )

• تپه های باستانی : ( تپه زیویه، تپه باباگرگر )

• سد باستانی شو، شهر تاریخی آمرده ، سنگ نبشته اورامانات، برج آجری اوشقون بابا، از سایر آثار تاریخی این استان است.

• منبع:

مجموعه ی جامع ایرانگردی استان کردستان؛ حسن زنده دل و دستیاران؛ تهران نشر ایرانگردان

سدهای استان

ردیف نام سد نام رودخانه محل سد نوع سد طول تاج ارتفاع حجم بدنه ظرفیت سرریز نوع سرریز ظرفیت کل ظرفیت مفید حجم آب قابل تنظیم سطح زیر کشت

1 قشلاق قشلاق سنندج -12 خاکی 330 080 0 آزاد 224 199 140 5748 2 بانه بانه خارج از بستربانه چای خاکی باهسته رسی 1400 18 0 آزاد 4/2 3/95 8/7 0 3 گاویشان کاوه رود کامیاران -45 سنگریزه ای با هسته رسی 648 114 1700 آزاد 550 500 248 30652 4 زریوار زریوار مریوان-10 خاکی با هسته رسی 1770 4 0 آزاد 97 67 30/6 2200

جمعیت استان

ردیف

شهرستان

خانوار

کل

مرد

زن

1	بانه	24709	116773	59092	57681
2	بیجار	23614	95461	46737	48724
3	سقز	45909	205250	102666	102584
4	سنندج	105247	409628	208980	200648
5	قروه	47214	196972	96781	100191
6	مریوان	35498	150926	76898	74028
7	ایواندره	17335	82628	41578	41050
8	کامیاران	25012	104704	53157	51547
9	سروآباد	12641	53992	27277	26715