ژیپس و محیط زیست

   آژانس بین‌المللی سلامت جهانی سیلیس متبلور را به عنوان مادة سرطان‌زا معرفی کرده است. برای مثال مواد شیمیایی و معدنی که 1/0% یا بیشتر سیلیس متبلور داشته باشند، براساس استاندارد موسسة سلامت و بهداشت جمعیت برای مقابله با خطرات ناشی ازارتباط با محیط آلوده (Occupational Safety & Health Administration s`Hazard Communication Standard) در آمریکا تحت نظارت قانون قرار گرفته‌اند، به طوریکه به صورت قانون کار، آموزش کارگران و برچسب زدن بر چنین محصولاتی مطابق روش‌های اعلام شده برای مواد سرطان‌زا (Material Safety Data Sheet, MSDS) می‌بایست انجام گیرد. بنابراین تا زمانی که طی فرآوری، درصد سیلیس متبلور در ژیپس کمتر از 1% شود، ژیپس تحت قانون فوق قرار می‌گیرد.مؤسسه ژیپس آمریکا توصیه می‌کند که فرآیند زیر برای دفع ژیپس‌های ساختمانی از مناطق مسکونی صورت گیرد. تخته‌های شاسی دفع زائد می‌بایست کوبیده شده تا همه ذرات روی سطح خاک (بعلاوه کاغذ) در یک دوره زمانی در شرایط اقلیمی محلی تجزیه شوند. ماده کوبیده شده می‌بایست روی سطح خاک پهن گردد یا با قسمت بالایی خاک مخلوط گردد.

  

   میزان آلایندگی غبار گچ به طور مستقیم به میزان ناخالصی های سنگ گچ بستگی دارد . چرا که ناخالصی هایی چون کوارتز در سنگ گچ ممکن است وجود داشته باشند که این مواد معدنی برای سلامتی انسان ، حیوانات و گیاهان مخرب و زیان آور است . غبار گچ به تنهایی و به طور خالص برای سلامتی موجودات زنده و محیط زیست بی ضرر می باشند ، چونکه گچ دارای درجه ی بالایی از قابلیت حل و حل شوندگی است . هوای خروجی از فرآیند تولید گچ که حاوی غبار گچ
   می باشد به طور کلی ممکن است شامل دو نوع آلودگی برای محیط زیست باشد . نوع اول آن ، چنانکه ذکر شد حضور کانی های ناخالص سنگ گچ است و نوع دوم آن ، گازها و مواد حاصل ازاشتعال سوخت کوره های دوار می باشد .

   میزان بازدهی جداکننده الکترواستاتیک
  
   بازدهی دستگاه جداکننده (فیلتر) با نسبت غبار جمع آوری شده به غبار ورودی که آن را به صورت درصد بررسی می کنند ، بدست می آید .

     Sin-Sout
   n= ———— × 100
   Sin
   در این رابطه n بازدهی دستگاه , S میزان جرم غبار در حجم هوا است که Sin نشان دهنده ی غبار ورودی با واحد و Sout غبار خروجی و (Sin – Sout ) میزان غبار جمع آوری شده می باشد .
   رابطه فوق بیانی است قدیمی از رابطه داچ ( Deutsch) :
  
   ( n = 1- exp. (- w.A/Q
  
   در این رابطه A مساحت صفحات جمع کننده (m²) ،‌ Q دبی یا حجم هوای جاری در واحد زمان (m³/s) می باشد .
   cos سرعت تغییر مکان دانه های غبار خروجی است که با واحد متر در ثانیه (m/s) بررسی می شود . ممکن است سرعت تغییر مکان دانه ها به شکل سرعت حرکت دانه ها در زمان جابجایی به سمت الکترودهای جمع کننده تحت تأثیر نیروی الکتریکی در جریان متلاطم کامل هوا بررسی شود . سرعت نقل مکان دانه ها به خصوصیات گاز ، دانه بندی غبار ، طراحی دستگاه جداکننده و قدرت الکتریکی دستگاه بستگی دارد . رابطه ی داچ برای غبار با دانه بندی کروی شکل و ابعاد یکنواخت به کار گرفته می شود . در صورتی که دانه بندی غبار غیر منظم و غیر یکنواخت باشد متوسط سرعت تغییر مکان دانه ها کمتر از سرعت هوای عبوری از درون دستگاه جداکننده است . بنابراین رابطه داچ به شکلی دیگر می تواند برای جداکننده هایی که نسبت به ابعاد دانه های غبار کار فیلتراسیون را انجام می دهند بکار گرفته شود .
   کاهش تدریجی غبار از گازهای عبوری از درون دستگاه جداکننده در منحنی هایی نمایش داده شده است . در این منحنی ها رابطه ی میان طول دستگاه جداکننده و غلظت غبار خروجی بطور مشخص و به تفکیک قابل مشاهده است .

   ابعاد دانه ها
  
   در صنایع مختلف ابعاد دانه بندی غبار تولید شده در محدوده ی بزرگی متغییر است . دانه بندی غبار مهمترین عامل مؤثر در میزان پخش و انتشار غبار در هواست .آنچنانکه انتظار می رود جمع آوری غبار هرچه نرم تر و ریز دانه تر باشد مشکل تر است . برخی از سیستم های جمع آوری غبار تا کنون نیز طراحی شده اند که از دستگاه های جداکننده ی معمول مؤثر تر می باشند . این سیستم های جمع آوری قادرند غبار با دانه بندی نرم تر از 1 میکرون را نیز جمع آوری و جداکنند .
   دستگاه های جداکننده یا فیلترهای الکترواستاتیک با اعمال نیروی قوی الکتریکی به طور مستقیم بر روی هر دانه ی غبار به جمع آوری آنها می پردازد . بنابراین این سیستم حتی بر روی ریزترین دانه های غبار نیز مؤثر است . بهرحال به سبب مکانیزم و اصول فیزیکی ساخت جداکننده های الکترواستاتیک بازدهی جمع آوری غبار در آنها با ابعاد دانه بندی غبار رابطه مستقیم دارد . منحنی بازدهی جداکننده ی الکترواستاتیکی در شکل پایین صفحه نمایش داده شده است . چنانچه در این شکل قابل ملاحظه است میزان بازدهی سیستم جداکننده برای غبار با دانه بندی دارای ابعاد 1/0 و 10 میکرون از میزان بازدهی برای دانه های با ابعاد 4/0 میکرون بیشتر است .
  

منابع :    
  
   http://www.ngdir.ir/minemineral/PMineMineralChapterDetail.asp?PID=3085
  
   http://www.khorasangypsum.com/newsite/Farsi/Environment.htm