نقش گیاهان بعنو ان بادشکن

نقش گیاهان بعنو ان بادشکن

حمزه زارع زاده

باد نقش بزرگی در جابجایی گازهای داخل خاک، گیاهان و جو به عهده دارد لکن همزمان گیاهان نقش بزرگی را در جریان باد در روی سطح زمین دارند و نیروی مقاوم بزرگی را که گیاهان در هوا بوجود می آورند بسیار قابل ملاحظه می باشد. بدون وجود این نیرو مقاومت سطح کره زمین در بیشتر مواقع توسط باد متغیر خواهد بود.

 باد نقش بزرگی در جابجایی گازهای داخل خاک، گیاهان و جو به عهده دارد لکن همزمان گیاهان نقش بزرگی را در جریان باد در روی سطح زمین دارند و نیروی مقاوم بزرگی را که گیاهان در هوا بوجود می آورند بسیار قابل ملاحظه می باشد. بدون وجود این نیرو مقاومت سطح کره زمین در بیشتر مواقع توسط باد متغیر خواهد بود. اگر زمینی عاری از گیاه گردد خشک شده و پرتوهای خورشیدی بدون اثر، دوباره بوسیله انکسار مجدد به هوا بر می گردند و حرارت آن توسط حرکات شدید هوا از بین خواهد رفت. از طرفی در یک سطح خشک روبیده شده توسط باد، گرد و غبار ناشی از وزش باد در این اراضی در هوا پراکنده گردیده و این خود باعث کاهش نور خورشید به سطح زمین خواهد گردید.از طرفی ممکن است که گرد و غبار باعث سرد شدن بیشتر هوا در قسمت بالایی شده و باعث می شود که این هوای سرد در اثر جابجایی با هوای گرم طبقات پایین به سطح زمین بیاید. در هنگام نفوذ هوای سرد به طرف سطح زمین، بطور آدیاباتیک گرم شده و رطوبت را از بین برده و بدین ترتیب حتی اجازه بارندگی نیز ندهد. برای این موضوع عملا صحرای Rajpuntana در شمال شرقی هند مثال بارزی می باشد از طرفی سرعتهای واقعاً زیاد باد هنگامی که که به تاج یک درخت می رسند در مجاورت هر برگ چنان سرعت خود را از دست می دهند که سرعت آنها به کمترین مقدار خود یعنی کمتر از 3 متر در ساعت می رسد. لذا هنگامی که تاج درختان و گیاهان بطور کلی مورد مطالعه قرار می گیرند شرایط و سرعتهای زیاد در بالای تاج این گیاهان، در داخل تاج آنها به سرعت قابل تحمل کاهش پیدا می کنند.

لذا به عنوان یک مانع مکانیکی، جنگل مانع عبور جریانات شدید باد در سطح زمین می شود از طرفی تمام سطوح اجسام حتی سطح بدن انسان بوسیله یک لایه بسیار نازک هوای همدمای بدن از هوای خارج جدا شده است و به عنوان عایقی مابین اجسام و هوای خارج به شمار می آید. برگهای گیاهان نیز دارای این لایه بسیار نازک مرزی می باشند که مانع جریان زیاد بخار آب، انیدرید کربنیک، اکسیژن و سایر گازها از سطح برگ به هوا بر می گردد.

لکن وقتی که باد می وزد این لایه مرزی از بین رفته و تبادلات سطحی افزایش میابد. لذا با افزایش سرعت باد افزایشی با در مقدار تبخیر سطحی برگها صورت می گیرد که خود یکی از عوامل موثر خنک سازی محیط می باشد. لذا مسلّماً بادهای شدید در بالای تاج درختان از طرفی برای تنظیم تبادلات گازی و ایجاد جریانات هوا در داخل تاج درختان یا حتی نزدیک سطح زمین لازم می باشند. ولی اصولاً در جنگل هوا اغلب ساکن و بی حرکت می باشد و تنها هنگامی که هوای داخل جنگل حرکت می کند که تغییرات محلی درجه حرارت در وزن مخصوص اجزاء هوا تأثیر گذارده و باعث جابجایی هوا در داخل جنگل می گردد. ولی هنگامی که باد سختی در خارج جنگل و یا روی تاج درختان بوزد در داخل تاج درختان سرعت آن به حداقل می رسد و کاهش بیشتر سرعت باد در داخل درختان جنگل صورت می گیرد. این کاهش سرعت باد به میزانی است که بعد از کناره ها و حاشیه جنگل یا حاشیه بادشکن های مزارع تا یک فاصله حدود 30 برابر ارتفاع درختان، سرعت باد کاسته می گردد.