منطقه هورامان (ناحیه کوهستانی واقع در بین سنندج،کرمانشاه،مریوان و شهرزور)
2- منطقه سارال (کوهها و دشتهای مابین سنندج و دیواندره ).
3- سنگ نگاره های غار کرفتو،به طرف شمال دیواندره و شرق سقز.
4- سنگ نگاره ها به طرف شمال دهگلان.
5- سنگ نگاره قمچقای در شمال بیجار.
1- سنگ نگاره های هورامان
هورامان ناحیه
کوهستانی واقع در بین شهرهای ، سنندج، کرمانشاه، مریوان و شهرزور در
کردستان عراق است که رودخانه سیروان از میان آن به طرف غرب جاریست. آزمایش
دانه گرده گیاهی که در ساحل دریاچه زریوار مریوان توسط ( وان زیست و بوتما)
(4) انجام گرفت و همچنین آزمایش منطقه ماهید شت کرمانشاه که توسط
(بروکس) (5) انجام گرفت ، ثابت می کند که (( در حدود 22500 تا 14000 سال
پیش منطقه کردستان و کرمانشاه غالبا" توسط گیاهانی از قبیل آرتمیزیا و
غازپایان پوشیده شده و تقریبا" فاقد درخت بوده است. حدود 14000 تا 10000
سال قبل بر اثر افزایش دما، به نظر می رسد بارش باران افزایش یافته و
تقریبا" بین 10000 تا 6000 سال قبل پوشش درختی شروع به افزایش نموده و
ناحیه وسیعی را جنگلها یی از درختان بلوط و پسته وحشی فرا گرفت.))(6)
درناحیه هوراما ن غارها و پناهگا های صخره ای فراوانی در مجاورت رودخانه
سیروان وجود دارد که اکثر آنها رو به شرق بوده و در ارتفاعات نسبتا" کم
واقع شده اند. با ستان شناسان تاکنون در مورد سایتهای پیش از تاریخ در
هورامان تحقیقی ارائه نداده اند. بطوریکه غارها و پناهگاههای صخره ای آ ن
هنوز بکر و دست نخورده باقی مانده است. با توجه به اینکه هورامان از نظر
جغرافیایی ما بین غارهای بیستون کرمانشاه که در سال 1949 میلادی توسط( کارل
تون اسکون)(7) حفاری شده و غارشانیدر در کردستان عراق که توسط (رالف
سولکی) (8) حفاری و شامل آثار و بقا یای چندین انسان نئاندرتال بود قرار
گرفته و با توجه به آزمایشات گرده شناختی که در سواحل دریاچه زریوار مریوان
توسط (وان زیست و بوتما)(4) در سال 1977 انجام گرفت، تصور بنده بر این است
که غارها و پناهگاههای صخره ای هورامان و نیز سواحل رودخانه سیروان بسیاری
از آثارو بقایای دوره های آغازین را در خود جای داده است.این موضوع مستلزم
مطالعات علمی منظم درآینده می باشد. به عنوان یک زیستگاه باستانی در
کوههای زاگرس و بعد از هزاران سال هورامان هنوز آثار مکانهای باستانی پیش
از تاریخ راهمراه با بقایای مخروبه که از زمانهای نخستین به جای مانده اند
در خود دارد.در منطقه هورامان زیستگاهی یافتم که توسط گله داران به عنوان
یک ناحیه ییلاقی طی 3000 سال گذشته مورد استفاده قرار گرفته است. تصاویر
کنده شده بر روی سنگها از نظر زیبائی قابل توجه بوده و در آنجا چشمه ایست
که هنوز هم جاریست. درمنطقه هورامان تعدادی غار شناسایی شده که بر روی
دیواره های بیرونی آنها سنگ نگاره هایی مشاهده می گردد. در این میان غار
بردمیر با تصاویر بز کوهی و سگ و غارتاش در یک کیلومتری شمال غرب آن را می
توان نام برد. غار دوم نشانه های بارزی از اسکان را طی زمانهای پیش از
تاریخ نمایان می سازد. بر روی دیوار بیرونی به طرف شرق سنگ نگاره هایی وجود
دارد از جمله چیزی که به نظر می آید ترسیماتی از اسبها و سواران و تصویری
شبیه بز که فاقد پا است. تصاویر بزها و سگها در دو غار بردمیر وتاش از
تصاویر سواران قدیمی تر می باشد. متاسفانه نوشته های یادگاری تازه به چشم
می خورد که بعضی آثار صخره ای را مخدوش کرده اند.سنگ نگاره ها بر روی سنگ
ها و صخره ها در جاهای دیگر از نواحی کوهستانی این منطقه به چشم می خورد.
برخلاف سایر قسمت های استان که در آنها هنر صخره ای بیشتر متمرکز است ، سنگ
نگاره ها در هورامان در نواحی مختلف پراکنده است. بعضی از آنها در
مکانهایی وجود دارد که در این کوهستانهای صعب العبور جهت بازدید از آنها سه
روز طول می کشد.

ادامه مطلب ...