جهان بدون آب؛ کابوسی که حیات را تهدید می‌کند

آب- دکتر بهرام ثقفیان* ‌:
اکنون تغییر اقلیم به یکی از مهم‌ترین چالش‌های بزرگ جهان تبدیل شده است، اما تغییر اقلیم(Climate Change) چیست و چه تفاوتی با تغییرات اقلیمی (Climate Variability) دارد؟

‌تغییرات اقلیمی عبارت است از: نوسانات طبیعی اقلیم که علت مصنوعی ندارد و ناشی از تغییرات دینامیک آب و هواست. این تغییرات به‌ویژه موجب به‌وجود ‌آمدن دوره‌های خشک و ‌تر در نقاط مختلف جهان می‌شوند، اما تغییر اقلیم در اثر افزایش گازهای گلخانه‌ای ناشی از فعالیت‌های بشری در جو زمین اتفاق می‌افتد و باعث بر هم خوردن تعادل چرخه آب و هوا می‌شود.

چشم‌انداز زیست‌محیطی جهان منتشر شد

زیست‌بوم- همشهری آنلاین:
سازمان ملل در جامع‌ترین بررسی خود بر روی محیط زیست کره زمین  را  پنج‌شنبه 25 اکتبر (3 آبان) منتشر کرد.

به گزارش خبرگزاری فرانسه این گزارش هشدار می‌دهد که انسان‌ها به قدری سریع در حال تغییردادن کره زمین هستند و  آنقدر به طور سیری‌ناپذیری منابع زمین را می‌بلعند که ممکن است سیاره‌ای نابودشده را برای نسل‌های بعدی به ارث بگذارند. 

گرمایش جهانی توفان‌های شدیدتر به دنبال می‌آورد

گرمایش جهانی توفان‌های شدیدتر به دنبال می‌آورد

گرمایش جهانی- همشهری آنلاین:
دانشمندان می‌گویند توفان‌ها و گردبادهای شدید ممکن است با گرم شدن آب و هوای کره زمین رایج‌تر شوند.

به گزارش خبرگزاری فرانسه پژوهشگران در موسسه مطالعات فضایی گدارد وابسته به سازمان فضایی آمریکا می‌گویند اولین مدل آب و هوایی را ساخته‌اند که می‌تواند  تخمین بزند قدرت توفان‌ها با گرم شدن جو زمین چگونه تغییر  می‌کند.

این پژوهشگران مدل های کامپیوتری جهانی در مورد زمانی را که  شرایط آب و هوایی  احتمالا به توفان منجر می‌شود، را بر یک افزایش دو درجه سانتی‌گرادی در دمای کنونی جو کره زمین را به کار برده‌اند.

این مدل بیانگر آن است که با ادامه گرمایش جهانی، شدیدترین توفان‌ها و گردبادها شیوع بیشتری پیدا می‌کند.

نشانه تغییر اقلیم کشور

زیست‌بوم- گروه شهری:
آمارهای 33 ساله هواشناسی حکایت از گرم شدن تدریجی هوا در دامنه‌های قله دماوند دارند که ادامه این روند می‌تواند به عقب‌نشینی تدریجی برف مرز این قله و حتی محو کاکل برفی دائم آن منجر شود.

دکتر محمدحسین لباسچی رئیس ایستگاه تحقیقاتی هومندآبسرد دماوند در گردهمایی علمی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور اعلام کرد ستاده‌های حاصل از داده‌های 33 ساله ایستگاه هواشناسی نشان می‌دهد میانگین حرارت منطقه با بیش از 6/2 درجه افزایش از 2/9 درجه در سال 1352 به 8/11 درجه در سال 85 رسیده است.

وی اضافه کرد همچنین بررسی‌های 44 ساله آمار بارندگی ایستگاه نشان می‌دهد که هرچند قدرمطلق میانگین بارندگی ایستگاه اندکی افزایش یافته، اما سهم بارندگی فصل بهار، که بسیار حائز اهمیت است، در طول این مدت مرتباً کاهش یافته است. در یک دوره بیست ساله همچنین ژرفای دسترسی به آب نیز فروتر رفته و از 130 متر به 164 متر رسیده است.

به گزارش پایگاه خبری مهار بیابان‌زایی در یک مورد مشابه، طی سی سال گذشته قله کلیمانجارو به خاطر تغییر تدریجی اقلیم در منطقه پیرامون، کلاهک برفی دائم خود را از دست داده و اکنون حتی یخچالهای بلندترین نقطه این قله نیز در اواخر تابستان کاملاً آب می‌شود.

از نظر ارتفاع و شرایط اقلیمی و ژئومورفولوژیکی مشابهات بسیاری مابین دماوند و کلیمانجارو وجود دارد.

دماوند 60 متر کوتاه آمد

پژوهشگران سازمان نقشه‌برداری کشور طی تحقیقی چند ماهه با تکمیل نقاط ارتفاعی دماوند، ارتفاع ثقل قله دماوند را که پیش از این در کتاب‌ها و منابع جغرافیایی پنج هزار و 671 متر عنوان شده است، پنج هزار و 609 متر و 20 سانتیمتر اندازه‌گیری کردند

مهندس یعقوب حاتم چوری، کارشناس نقشه‌برداری زمینی در گفت‌وگو با ایسنا گفت: پس از چند ماه بررسی و صعود 10 روزه به قله دماوند ارتفاع ثقل این قله با دقت چند دسی متر به دست آمد که به دلیل اثرات جوی و شیب تند منطقه ابزارهای مورد استفاده شامل GPS و فاصله یاب با دقت چند دسی متر، داده‌ها را بررسی کردند.

وی افزود: هدف اصلی این پروژه اندازه‌گیری ثقل به عنوان کمیتی فیزیکی بود که مطالعات آن در پروفیلی با پنج ایستگاه در نقاط دو هزار متری تا پنج هزار و 600 متری انجام شد و در نهایت با اختلاف 68 متر و 80 سانتیمتر، ارتفاع ثقل قله دماوند را 5 هزار و 609 متر و 20 سانتیمتر اندازه‌گیری شد.

حاتم چوری، با اشاره به اهمیت اندازه‌گیری ثقل در قله دماوند به دلیل اینکه دارای کمترین ثقل در ایران بوده و در تعیین مقادیر حدی و مقدار کمینه ثقل در ایران مورد توجه است، اظهار داشت: اندازه‌گیری ثقل در مناطق متعددی از البرز مرکزی به دلیل سهولت دسترسی و مسیرهای مختلف انجام شده بود ولی به دلیل سردسیر بودن برخی مسیرها، مناطقی تهی از داده‌های ثقلی بودند که با این پروفیل مقدار ثقل و موقعیت سه بعدی هندسی ایستگاه‌ها به ویژه بعد ارتفاع را اندازه‌گیری کردیم که در این بررسی دقت ثقل چند میکروگال (معادلی در حدود چند سانتیمتر در بعد ارتفاع) بود.

وی خاطر نشان کرد: در تمامی ایستگاه‌های پروفیل ثقل سنجی قله دماوند را حداقل 12 ساعت اندازه‌گیری پیوسته GPS انجام دادیم که با استفاده از ایستگاه دائمی GPS همان منطقه دقت یک سانتیمتر را می‌توان به دست آورد و این امر در مورد چهار ایستگاه دیگر به جز قله دماوند عملی شد زیرا در این منطقه شرایط جوی مانع از فعالیت مداوم GPS می‌شد اما اندازه‌گیری ثقل را در صعود اول انجام دادیم و در صعود دوم در پنج ایستگاه ترازیابی مثلثاتی انجام شد و با محاسبه اختلاف ارتفاع مثلثاتی می‌توان تخمینی از تغییر ارتفاع ژئویید (سطح متوسط آب‌های آزاد) به صورت محلی در آن منطقه به دست آورد.

این کارشناس نقشه‌برداری زمینی افزود: اختلاف ارتفاع بین دو سطح بیضوی و ژئوئید در سراسر دنیا، کمینه می‌شود که به عنوان مثال ارتفاع ژئوئید در خلیج فارس 35 متر زیر سطح آب‌های آزاد و در شمال غربی ایران 25+ متر است که این اختلاف ارتفاع بیشتر (حدود 60 متر) به نوعی با پدیده‌های ژئودینامیکی نظیر زلزله قابل توجیه است.

سرپرست تیم تحقیقاتی گفت: در این پروژه مقدار ثقل 32/978392165 میکروگال برآورد شد و مقاله این اندازه‌گیری مراحل نهایی را برای انتشار می‌گذارند.

مهندس حاتم چوری در پایان خاطر نشان کرد: در نظر داریم کوه‌های تفتان، سهند و سبلان و سایر قلل مرتفع ایران را نیز که داده‌های موجود آنها به دلیل کوهستانی و صعب‌العبور بودن مسیر دسترسی، ناقص است، ثقل‌سنجی کنیم.

لخت شدن در اعتراض به گرمایش زمین

حدود ششصد نفر از طرفداران محیط زیست برای جلب توجه بیشتر به پیامدهای گرمایش زمین، در کنار یخچالی طبیعی در کوههای آلپ سوئیس کاملاً برهنه شدند و اجازه دادند از آنان عکس بگیرند.
طرفدارن محیط زیست در آلپ
طرفداران محیط زیست اجازه دادند از آنان عکس لخت گرفته شود

گروه موسوم به صلح سبز که طرفدار محیط زیست است به اسپنسر تونیک، عکاس آمریکایی مأموریت داده بود که در دامنه یخچال طبیعی موسوم به آلچ که هرسال مقدار زیادی از حجم آن کاسته می شود، برای تبلیغ، عکسهای مورد بحث را بگیرد.

صلح سبز اظهار امیدواری کرده که استفاده از این عکسها در پوسترها و تابلوهای تبلیغاتی سبب شود که سیاستمداران و مردم به خود بیایند و متقاعد شوند که باید برای مقابله با آلودگی هوا و تغییرات جوی، تلاش بیشتری کنند.

اسپنسر تونیک به گرفتن عکسهای لخت از گروههای بزرگ مردم در کنار ساختمانها و محلهای مشهور، شهرت دارد.

آتش سوزی در جنگل های کردستان

بیش از شش هفته از وقوع آتش سوزی های مداوم اما پراکنده در جنگل های استان کردستان می گذرد. بر اساس آخرین اخبار و گزارشات منتشر شده در این باره تاکنون بیش از 2500 هکتار از جنگل ها و مراتع این استان طعمه حریق شده و در حالی که روزبروز بر وسعت این آتش سوزی افزوده می شود، هنوز هیچ اقدامی برای مهار و خاموشی آتش آنجام نگرفته است.

براساس گزارش آژانس خبری موکریان تاکنون بخش های وسیعی از مراتع و منابع طبیعی استان کردستان از جمله در اطراف شهرهای سنندج، مریوان و کامیاران که کوه آبیدر سنندج، کوه کیلک مسیر سنندج ـ کامیارن، مناطق جنگلی ره شه ده، عصر آباد و گماره لنگ مریوان و سه راه حزب الله سرو آباد را دربر می گیرد، در آتش سوخته اند. در این گزارش مدیر کل منابع طبیعی استان کردستان با ابراز تاسف از اعلام این خبر، دلیل وقوع آتش سوزی ها را سهل انگاری شهروندان، گرمی هوا و پوشش خاص گیاهی منطقه،عنوان می کند.

در ادامه این گزارش همچنین مدیر کل حفاظت محیط زیست استان کردستان می گوید: "گونه های گیاهی زیست محیطی استان در جهان بی نظیر است، اما بیهوده در حال نابودی است. در اثر این آتش سوزی ها بهترین اراضی جنگلی [بلوط سوزنی برگ ] استان نابود شده است."

طی هفته های گذشته از سوی فعالان حفظ محیط زیست و فعالان مدنی و دانشجوئی تلاش های زیادی به عمل آمده تا مقامات استانی و کشوری، اقداماتی فوری برای مهار و خاموشی آتش سوزی ها انجام دهند، با این حال تاکنون نه تنها هیج اقدامی صورت نگرفته بلکه حتی به خبرنگاران و عکاسان خبرگزاری ها هم اجازه حضور در مناطق آتش گرفته را نداده اند.

چنین امری علاوه بر اینکه بر نگرانی های شهروندان و نهادهای مدنی استان کردستان افزوده است، موجب شده که با توجه به فعالیت های نظامی یکی از احزاب کرد [پژاک] و همچنین پیاده کردن طرح های امنیتی نیروهای سپاه پاسداران و نیروهای انتظامی برای مقابله با نیروهای این حزب، مساله تاحدودی در بین مردم احزاب و سازمان های مدنی، شکلی مشکوک به خود بگیرد.

هفته گذشته نهاد های مدنی در شهرستان مریوان با انتشار بیانیه ای مشترک ضمن ابراز نگرانی شدید نسبت به گسترش دامنه آتش سوزی ها، به مسولان دولتی هشدار دادند و از آنان خواستند در خصوص این حادثه تاسف بار به وظیفه قانونی خود عمل کنند.

در قسمت هائی از این بیانیه آمده است: "طبیعت میراث گذشته نیست، بلکه امانت آینده است. طبیعت زیبای استان کردستان به دلایل متفاوتی که آتش یکی از این دلایل است در حال نابودی می باشد. طبق آمارهای منابع طبیعی استان کردستان آتش بزرگترین و پرخطر ترین دلیل نابودی جنگل های زاگروس و غرب ایران و به ویژه شهرستان مریوان است. بنا به آمار اداره منابع طبیعی این شهرستان سال گذشته تنها در جنگل های این شهرستان 47 مورد آتش سوزی روداده است که در کل میزان 9469275100 ریال خسارات درپی داشته است."

در بخش دیگری از بیانیه آمده است: "دلایلی همچون تبدل جنگل به باغ، اختصاص دادن زمین ها جنگل به کشت و صنعت، بی احتیاطی شهروندان، منازعات طایفه ای و ازهمه مهمتر اقدامات امنیتی نیروهای انتظامی موجب پیش آمدن چنین حادثه ای شده است. تاکنون 2500 هکتار از این جنگل ها در آتش سوخته است اما با این حال هنوز هیچ اقدامی از جانب دولت برای مهار آتش صورت نگرفته است. این درحالی است که بنابه اصل پنجاه قانون اساسی ایران در چنین شرایط باید تمامی ارگان های نظامی نیز برای جلوگیری بیشتر از خسارات و تلفات وارد عمل شوند."

قسمت پایانی این بیانیه خطاب به مسولان امر می گوید: "به دلیل نبود بودجه و امکانات لازم، اداره منابع طبیعی این شهرستان تاکنون نتوانسته است مانع گسترش و مهار این آتش سوزی ها شود. عدم شناخت محیط زیست، عدم شناخت فوائد جنگل ها و همچنین بی توجهی جامعه سبب اصلی از بین رفتن منابع طبیعی ملی هستند. امیدواریم که مسولان امر به این فاجعه زیست محیطی توجهات لازم را داشته باشند تا دیگر شاهد وقوع چنین فجایع تاسف آور طبیعی نباشیم در کشور نباشیم."

روشهای نگهداری ماهی در مخازن آب سرد

روشهای نگهداری ماهی در مخازن آب سرد

---

ر گذشته ماهیگیران برای نگهداری ماهیان صید شده در فصول مختلف سال، از روشهای گوناگونی استفاده می کردند تا بتوانند حتی الامکان زمان نگهداری را افزایش دهند. از روشهای که در زمانهای اخیر برای نگهداری ماهی استفاده می شد شامل:
۱- خشک کردن Dried
۲- نمک سود کردن Salty
۳- دودی کردن Smoked
۴- استفاده از یخ و پودر یخ و برف
که مزایای این روشهای ارزان بودن آنها، عدم نیاز به تجهیزات پیشرفته، امکان فرآوری آنها در هر محلی می باشد. ولی معایب آن به ترتیب، در روش خشک کردن پایین آمدن کیفیت ماهی و در روش دودی کردن و نمک سود کردن مورد علاقه نبودن طعم برای بسیاری افراد می باشد و در روش استفاده از یخ و پودر کوتاه بودن زمان نگهداری که با افزایش زمان کیفیت ماهی کاهش می یابد.امروزه افزایش تقاضا برای کیفیت بالای مواد خام انواع محصولات دریایی، ماهیگیران را در بررسی بهبود ذخایر صید شده تحت فشار قرار می دهد. کیفیت ماهی و محصولات آن، مهمترین موضوع در صنعت ماهیگیری است، بویژه در کشورهای در حال توسعه. تاریخ مصرف ماهی عمدتاً بوسیله رشد میکروارگانیسمها تخمین زده می شود. برای جلوگیری یا به تأخیر انداختن رشد چنین میکروارگانیسمهایی، خنک کردن مهمترین عامل است. بنابراین داشتن یک سیستم خنک کننده خوب برای نگهداری و ذخیره ماهی و پایداری کیفیت بالای ماهی مهم می باشد که با پیشرفت تکنولوژی از روشهای مکانیزه ای برای نگهداری ماهی استفاده می شود. که این روشها عبارتند از:
۱- تونل انجماد Cooling Tunnel
۲- پلیت فریزر Plate Fizzer
۳- IQF-Individually Quick Frozen
۴- RSW -Refrigerated Sea Water
که در روشهای تونل انجماد و پلیت فریزر ماهی بعد از صید بین ۴۰- تا ۴۵- درجه سانتی گراد سرد شده، سپس در انبار در ۲۱- درجه سانتی گراد نگهداری می شود. در روش IQF ماهی در ظرف مدت چند دقیقه تا زیر ۹۰- درجه سانتی گراد سرد می شود، از مزایای این روش این است که در مدت کوتاهی ماهی فریز شده و از تشکیل بلور آب درون سلولی جلوگیری می شود. در روش RSW ماهی در مخازن آب سرد که ۸۰% ماهی و ۲۰% آب است نگهداری می شود. در مجتمع فرآوری ماهی قشم به دلیل اینکه لازم است ماهی میکتوفیده صید شده در شرایط تازه ای نگهداری شود تا برای تولید پودر ماهی مناسب باشد زیرا اصلی ترین فاکتور در تعیین کیفیت پودر ماهی پروتئین می شود که تازگی ماهی موجب افزایش میزان درصد پروتئین می باشد بنابراین از این روش برای نگهداری ماهی در کشتی استفاده شده. درجات ویژهای از پودر ماهی، مواد اولیه تازهای را که سریعاً تحت تأثیر سرما قرار گرفته اند را می طلبد. سرد کردن سریع و ذخیره ماهی روی کشتی، کیفیت پودر ماهی را تضمین می کند. در صورت سرد کردن نامناسب، ماهی روی قایقها اتلاف خواهد شد. سرعت سرد کردن و نگهداری ماهی در دمای پائین روی قایقهای ماهیگیری یکی از فاکتورهای کلیدی است تا از کیفیت و سلامت محصولات و فرآورده های ماهی مطمئن شویم.اغلب ماهی روی عرشه کشتی برای زمان طولانی قبل از ذخیره سازی در یخ و مخزن باقی می ماند. اگر ماهی صید شده در طول روز در مقابل خورشید و جریان باد قرار گیرد دما کاملاً افزایش می یابد. وقتی ماهی در یخ و خنک نگهداری شود از تخریب آن جلوگیری می شود. خنک سازی فعالیت میکروارگانیسمهای فاسد کننده و آنزیمهایی را که تغییرات عمیق و ضایعات ماهی را ایجاد می کنند افت می دهد. خنک کردن توده ماهی فرایندی است که بوسیله کاهش دما تا نزدیکی نقطه یخ زدگی ماهی نه زیر آن و توسط گرفتن گرما انجام می گیرد. نقطه انجماد برای گونه های مختلف بین ۶/۰- و ۲- درجه سانتیگراد تغییر می کند و بستگی به غلظت سیال دارد که معمولاً ۱- درجه سانتیگراد در نظر گرفته می شود.در سیستم RSW واحد سرد کننده مکانیکی دمای آب را از دمای معمول آب دریا به زیر صفر کاهش دهد و معمولاً از آب شوری که میزان شوری آن نزدیک به آب دریاست استفاده می شود.در این سیستم ابتدا گاز وارد سیستم شده، بعد از تصفیه و انبساط وارد بخش خنک کننده می گردد و توسط دستگاه سرد کننده سرد می شود. سپس گاز سرد شده به داخل آب دریا می باشد پمپ شده و بعد از توزیع و سرد کردن آب دریا به هواکش خروجی برمی گردد. بدین ترتیب آب دائماً خنک شده و در یک دما ثابت می ماند.سیستمهای RSW به عنوان حدواسطی برای سرد کردن، ذخیره سازی و انتقال ماهی هستند.مزیت اصلی استفاده از سیستم RSW، داشتن سرعت بیشتر در سرد کردن، کاهش فشار روی ماهی، پائین آوردن دمای نگهداری و مناسب برای مقادیر زیادماهی است. سیستمهای RSW باعث کاهش عملیات دستی و اخذ دمای ثابت در گونه های دریایی در اثر کاهش اکسیدکنندگی می شود که فساد در بافت را کاهش می دهد. همچنین معایبی مانند جذب آب بوسیله ماهیهای خیلی ظریف و افزایش مقدار نمک را دارا می باشد. نفوذ نمک به داخل ماهیچه های ماهی استفاده از سیستمهای RSW را در بعضی ماهیگیری ها دچار مشکل می کند. مقدار نمکی که در ماهی نفوذ می کند عمدتاً بستگی به اندازه و نوع ماهی دارد. مقدار نمک جذب شده بوسیله ماهی از ۱% وزن ماهی تجاوز نمی کند.وقتی که بین صید و فرآوری فاصله زمانی باشد سیستمهای RSW در یخدانها و قایقهای ماهیگیری استفاده می شود. ماهی که به صورت توده ای ذخیره شده و در فاصله بین صید و بهره برداری سرد نشده باشد به سرعت فاسد می شود، بویژه در مناطق گرمسیری.
سیستمهای RSW از بهترین روشهای نگهداری بوده و دارای فواید زیر می باشند:
- در شرایطی که مسئله جذب نمک مورد توجه نباشد، نگهداری ماهی بمدت طولانی در این روش امکان پذیر خواهد بود.
- سرد نگهداشتن ماهی های صنعتی امکان نگهداری بمدت زیاد و کاهش خسارت از امتیازات این روش می باشد.
- در شرایطی که کشتی های ماهیگیری بایستی مقادیر زیادی ماهی را حمل و جابه جا کنند روش سرد کردن بسیار مفید خواهد بود
- در این روش بدون جابه جائی بی مورد تا زمان بهره برداری سرد نگه داشتن ماهی روش خوبی خواهد بود. سارا فرامرزی- کارشناس ارشدو مدیر آزمایشگاه مجتمع فرآوری ماهی قشم

نهنگ بزرگ آبهای گرینلند

پژوهشگران دانمارکی با بررسی گونه ای نهنگ بزرگ ساکن آبهای گرینلند دریافتند که این نهنگها برای جلب نظر شریک آینده زندگی خود آوازهای عاشقانه جدیدی می خوانند.

 نهنگهای آبی نوعی از نهنگهای بزرگ ساکن گرینلند هستند که تعداد آنها به دلیل شکار بی رویه آنها به سرعت به سرعت روبه کاهش است. طول این نهنگها می تواند به 20 متر و وزن آنها می تواند به 152 تن برسد. گروهی از محققان دانشگاه کپنهاگ دریافتند که این نهنگهای گیاهخوار با وجود ظاهر بسیار بزرگ خود قلب بسیار رئوفی دارند و برای جلب نظر شریک آینده زندگی خود از هیچ کوششی فروگذار نمی کنند.

این دانشمندان صدای گروهی از نهنگهای آبی را در فصول مختلف با هیدروفنهای مخصوصی ضبط کردند و نشان دادند که آوازهای عاشقانه نهنگها از سایر آوازهای آنها متفاوت است. این دانشمندان در این خصوص اظهار داشتند: "آواز عاشقانه نهنگها پدیده جدیدی نیست اما نکته جدیدی که ما در این تحقیقات یافتیم این بود که این گونه خاص از نهنگها آوازهای عاشقانه خود را با چند صدا می خوانند. در حقیقت این نهنگها دو آواز متفاوت را تولید می کنند که در بعضی موارد هم این دو آواز را با هم ترکیب می کنند و این چیزی است که تاکنون در نهنگها دیده نشده بود."

براساس گزارش ساینس دیلی، این نهنگها سال به سال آوازهای خود را عوض می کنند و هرگز آوازهایی را که سالهای قبل خوانده اند تکرار نمی کنند.

این نهنگ آوازخوان می تواند پیچیده ترین آوازهای عاشقانه را به خصوص در بسامدهای بسیار بالای بین 100 تا 2 هزار هرتز بسازد.