درختکاری

درختکاری

تاریخچه

جوامع اولیه ی انسانی از دوره ی نوسنگی به بعد به صورت قبیله و اجتماعات روستایی در نقاط مختلف دنیا گرد هم آمدند و از هر جهت متکی به گیاهان و حیوانات محیط زیست خود بودند. پروتئین را از گوشت شکار شده ی حیوانات، طیور و ماهی، ویتامین ها را از میوه جات قابل خوردن جنگل های مجاور و یا از گیاهان محیط زیست خود تأمین می کردند. یکی از اولین اجتماعات کشاورزی دنیا طبق تحقیق دانشمندان، در منطقه ی خاورمیانه و به احتمال قریب به یقین در گوشه ی شمال غربی آن که شامل قسمتی از  ایران، آسیای صغیر و شمال بین النهرین است، به وجود آمده است. این کار با  پیدایش انواعی از ارقام گندم و جو وحشی و کاشت آن شروع شد.

۱۵ مکان آلوده زمین برای زندگی

Author: صنم

آلودگی هوا و تاثیر آن بر سلامتی انسان‌ها

وجود ذرات کوچک شیمیایی یا عناصر بیولوژیک که باعث تغییرات در وضعیت اتمسفر می‌شود، همان آلودگی هواست.
آلاینده‌ها را می‌توان به عنوان اولیه یا ثانویه تقسیم‌بندی کرد. آلاینده‌های اولیه عناصری هستند که به طور مستقیم از یک فرآیند منتشر می‌شوند. برای مثال خاکستر که از یک آتشفشان و یا گاز منوکسیدکربن که از اگزوز ماشین خارج می‌شود و آلاینده‌های ثانویه به صورت مستقیم متصاعد نمی‌شوند بلکه آنها وقتی شکل می‌گیرند که آلاینده‌های اولیه فعل و انفعالاتی انجام می‌دهند یکی از مثال‌های مهم آلاینده‌های ثانویه گاز ازن است.

محیط زیست و انواع آن

محیط زیست و انواع آن

نویسنده: مهندس احمد کسائیان

ادامه حیات انسانی و گیاهان و جانوران منوط به وجود محیط مادی مناسب است. این محیط مادی و یا به عبارت دیگر محیط زیست، متشکل است از پدیده های اتمسفر (هوا، ذرات آب و ذرات معلق)، پدوسفر (Pedosphere) زمین، بیوسفر (bioshere) قشر زیست محیطی و هیدروسفر (hydrosphrer) یعنی آب.
  

حذف یا به حداقل رساندن آلودگی های محیط زیست در صنعت

حذف یا به حداقل رساندن آلودگی های محیط زیست در صنعت

آلودگی محیط زیست، از مهمترین مشکلاتی است که امروزه جهان با آن مواجه است. اگر کنترلی برروند رشد تصاعدی این پدیده انجام نگیرد با فاجعه محیط زیست روبرو خواهیم شد. در یک تعریف ساده، آلودگی محیط زیست عبارتست از هرگونه تغییر در ویژگیهای اجزای محیط زیست به طوری که استفاده پیشین از آنها را ناممکن کند و به طور مستقیم یا غیرمستقیم حیات موجودات زنده را به مخاطره اندازد.
    برای کنترل و یا حذف آلودگی می بایستی منشاء تشکیل دهنده آلودگی را شناسایی کرده و راهکارهای لازم برای رفع آنرا بیابیم. صنعت نفت به ویژه عملیات پالایش از مواردی است که در ایجاد این آلودگی سهم زیادی دارد. در این میان عواملی چون افزایش کمّی تصفیه نفت خام به علت رشد تقاضا و احداث پالایشگاه های بزرگ به ویژه در کنار شهرها و مناطق پرجمعیت به علت صرفه جویی در هزینه های حمل و نقل، سبب افزایش میزان آلودگی، از سوی این صنایع شده است.
    
  

درختان مایه آرامش‌اند

یادم می‌آید که «در کودکی‌ام که زندگی شیرین بود» وقتی که صحبت از گردش خانوادگی آخر هفته می‌شد ولوله‌ای به پا می‌شد و روز‌ها به نظرمان طولانی می‌شد و آخر هفته انگاری قرار نبود که از راه برسد.

یادم می‌آید که مقدمات این گردش یک‌روزه، 5-4‌روز طول می‌کشید و بالاخره روز جمعه، صبح زود، انتظار به سر می‌آمد و با پای پیاده به طرف «گارماشین»  یا ایستگاه ماشین دودی می‌رفتیم. آخر، خانه ما همان حوالی بود؛ خیابان قدیمی خراسان، کنار خط قطار. به ما می‌گفتند «بچه پاخط» و مانند بچه‌های شط‌آبادان، برووبیایی داشتیم. ایستگاه ماشین دودی یک عمارت مجلل و وسیع بود با سقفی بلند و پنجره‌های وسیع و مرتفع و بسیار زیبا. انتظار در این سالن بسیار دلپذیر بود. انواع تنقلات مانند ما‌ماجیم‌جیم، یخ‌دربهشت، آب زرشک، دوغ عرب، رویخی، گلاب‌شکر، گندم شادونه و بالاخره نخودچی کشمش، در انتظار التماس ما و موافقت پدر و مادرمان بودند تا در جیب ما جای بگیرند.

آلودگی محیط زیست

فهرست:

آلودگی محیط زیست و لایه ازن

آلودگی هوا و مه دود فتوشیمیایی

باران اسیدی

مواد شیمیایی آلی سمی

آلودگی آبها

تولید انرژی و آثار محیطی آن

اثرات زیست محیطی و منابع انرژی

اثر گازهای گلخانه ای

تجدیدپذیرها

باران اسیدی

جنگل و درخت

آلودگی محیط زیست از منابع گوناگون صورت می‌گیرد. با پیشرفت تمدن بشری و توسعه فن‌آوری و ازدیاد روز افزون جمعیت ، در حال حاضر دنیا با مشکلی به نام آلودگی در هوا و زمین روبرو شده است که زندگی ساکنان کره زمین را تهدید می‌کند. بطوری که در هر کشور حفاظت محیط زیست مورد توجه جدی دولتمردان است. امروزه وضعیت زیست محیطی به گونه‌ای شده است که مردم یک شهر یا حتی یک کشور از آثار آلودگی در شهر یا کشور دیگر در امان نیستند.

برفی که در نروژ می‌بارد مواد آلاینده‌ای به همراه دارد که منشا آن از انگلستان و آلمان است. یا باران اسیدی در کانادا نتیجه مواد آلاینده‌ای است که منشا آنها از ایالات متحده است. در آتن گاهی مجبور می‌شوند به علت آلودگی شدید هوا کارخانجات را تعطیل و رفت و آمد اتومبیلها را محدود کنند. شهرهای دیگر دنیا مانند مکزیکوسیتی ، رم و تهران نیز با مشکل آلودگی هوا دست به گریبانند. آلودگی دریاها ، رودخانه‌ها ، دریاچه‌ها و اقیانوسها و جنگلهای نیز نیز موضوع بحث جدی می‌باشند.

آلودگی محیط زیست و لایه ازن

یکی از مسائلی که در سالهای اخیر باعث نگرانی دانشمندان شده ، مسئله تهی شدن لایه ازن و ایجاد حفره در این لایه در قطب جنوب است. لایه اوزون در فاصله 16 تا 48 کیلومتری از سطح زمین قرار گرفته و کره زمین را در برابر تابش فرابنفش نور خورشید محافظت می‌کند. هر گاه از مقدار لایه ازن ، 10 درصد کم شود، مقدار تابشی که به سطح زمین می‌رسد تا 20 درصد افزایش می‌یابد. تابش فرابنفش موجب بروز سرطان پوست در انسان می‌شود و به گیاهان صدمه می‌زند. مولکولهای کلروفلوئورکربنها (CFCها) در از بین بردن لایه ازن موثرند. از این ترکیبات بطور گسترده در دستگاههای سرد کننده و در افشانه‌ها (اسپری‌ها) استفاده می‌شود.

این مولکولها به علت پایداری آنها به استراتوسفر راه می‌یابند و در آنجا بر اثر تابش خورشید پیوند C-Cl شکسته می‌شود. اتم کلر حاصل به مولکول ازن حمله می‌کند و مولکول CLO را می‌دهد. این مولکول بنوبه خود با اکسیژن ترکیب شده ، مولکول O2 و اتم Cl آزاد می‌شود که مجددا در چرخه تخریب اوزون شرکت می‌کند. از این روست، در عهدنامه سال 1978 مونترال قرار این شده که از مصرف کلروفلوئوروکربنها به تدریج کاسته شود و مواد دیگری به عنوان جانشین برای آنها یافت شود و یافتن چنین ترکیباتی بطور مسلم کار شیمیدانان است.

آلودگی هوا و مه دود فتوشیمیایی

بسیاری از مناطق شهری با پدیده آلودگی هوا روبه‌رو هستند که در جریان آن ، سطوح نسبتا بالایی از ازن در سطح زمین که جزء نامطلوبی از هوا در ارتفاعات کم است، در نتجه واکنش نور القایی آلاینده‌ها تولید می‌شود. این پدیده را مه دود نور شیمیایی می‌نامند و گاهی از آن به عنوان "لایه ازن در مکانی نادرست" از نظر تشابه آن با مسئله تهی شدن ازن استراسفر یاد می‌کنند. فرآیند تشکیل مه دود در واقع شامل صدها واکنش مختلف است که دهها ماده شیمیایی را دربرمی‌گیرد و بطور همزمان رخ می‌دهند. در واقع ، هوای شهرها را به "واکنشگاههای شیمیایی عظیم" تشبیه کرده‌اند.

پدیده مه دود شیمیایی ، نخستین بار در دهه 1940 در لوس آنجلس مشاهده شد و از آن زمان ، عموما به این شهر بستگی داده شده است. اما در دهه‌های اخیر با کنترل آلودگی هوا مسئله مه دود در شهر لوس آنجلس بطور نسبی تخفیف پیدا کرده است. از نظر کمی ، اکثر کشورها و همچنین سازمان جهانی بهداشت (WHO) ، حدی را برای حداکثر غلظت مجاز اوزون در هوا در نظر گرفته‌اند که در حدود 100ppb (میانگین غلظتها در طول زمان یک ساعت) است. اوزون در هوای پاکیزه تنها به چند در صد این مقدار می‌رسد. واکنش دهنده‌های اصلی اولیه در یک پدیده مه دود نور شیمیایی ، اسید نیتریک ، NO و هیدروکربنهای سوخته نشده هستند که از موتورهای احتراقی درون سوز به عنوان آلاینده در هوا منتشر می‌شوند. جزء مهم دیگر در تشکیل مه دود ، نور خورشید است.

باران اسیدی

یکی از جدی‌ترین مشکلات زیست محیطی که امروزه بسیاری از مناطق دنیا با آن روبه‌رو هستند، باران اسیدی است. این واژه انواع پدیده‌ها ، از جمله مه اسیدی و برف اسیدی که تمام آنها با نزول مقدار قابل ملاحظه اسید از آسمان مطابقت دارد را می‌پوشاند. باران اسیدی دارای انواع نتایج زیان‌بار بوم شناختی است وجود اسید در هوا نیز احتمالا بر روی سلامتی انسان اثر دارد. پدیده باران اسیدی در سالهای آخر دهه 1800 در بریتانیا کشف شد، اما پس از آن تا دهه 1960 به دست فراموشی سپرده شد. باران اسیدی به نزولات جوی که قدرت اسیدی آن بطور قابل توجهی بیش از باران طبیعی (یعنی آلوده نشده)، که خود به علت حل شدن دی‌اکسید کربن هوا در آن و تشکیل اسید کربونیک بطور ملایم اسیدی است، باشد، اطلاق می‌شود.

(CO2 (g) + H2O (aq) ↔ H2CO3(aq

از تفکیک جزئی H2CO3 پروتون آزاد می‌شود و PH سیستم را کم می‌کند.از اینرو PH باران طبیعی که آلوده نشده، از این منبع بخصوص حدود 5.6 است. تنها بارانی که قدرت اسیدی آن به مقدار قابل ملاحظه‌ای بیشتر از این باشد، یعنی PH آن کمتر از 5 باشد، باران اسیدی تلقی می‌شود. دو اسید عمده در باران اسیدی ، HNO3 و H2SO4 است. بطور کلی ، محل نزول باران اسیدی در مسیر باد دورتر از منبع آلاینده‌های نوع اول ، یعنی SO2 و نیتروژن اکسیدها است. باران اسیدی به هنگام حمل توده هوایی که آلاینده‌های نوع اول را دربردارند، بوجود می‌آیند. از اینرو باران اسیدی یک مشکل آلودگی است که به علت حمل دور برد آلاینده‌های هوا ، حدود و مرز جغرافیایی نمی‌شناسد.

مواد شیمیایی آلی سمی

واژه مواد شیمیایی سنتزی از طرف رسانه‌های گروهی برای توصیف اجسامی بکار می‌رود که عموما در طبیعت یافت نمی‌شوند. ولی توسط شیمیدانان از اجسام ساده‌تر سنتز شده‌اند. اکثریت مواد شیمیایی سنتزی که مصرف تجارتی دارند، ترکیبات آلی هستند و برای بیشتر آنها از نفت به عنوان منبع اولیه کربن در این ترکیبها استفاده شده است. کربن با کلر ترکیبهای زیادی را تشکیل می‌دهد که به علت سمی بودن آنها برای بعضی گیاهان و حشرات ، بسیاری از این قبیل ترکیبها کاربرد گسترده‌ای به عنوان آفت کش یافته‌اند. ترکیبات آلی کلردار دیگر بطور گسترده‌ای در صنایع پلاستیک و الکترونیک بکار برده شده‌اند.

شکستن پیوند کربن به کلر بطور مشخص دشوار است و حضور کلر همچنین واکنش پذیری سایر پیوندها را در مولکولهای آلی کم می‌کند. همین خاصیت به این معنی است که با وارد شدن ترکیبهای آلی کلردار به محیط زیست ، تخریب آنها به کندی صورت می‌گیرد و بیشتر تمایل به جمع شدن دارند و به این علت به معضل بزرگ محیط زیست محیطی تبدیل شده‌اند. اجسام آلی سمی که بطور عمده مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از: انواع آفت کشها ، حشره کشهای سنتی ، حشره کشهای آلی کلردار ، ددت ، توکسافنها ، کاربامات ، حشره کشهای آلی فسفات‌دار ، علف کشها و...

آلودگی آبها

آب ، تصفیه آن و جلوگیری از آلودگی و به هدر رفتن آن از مسائل بسیار مهم زمان ما به حساب می‌آید. آلودگی آبها ، معضل بزرگ زیست محیطی محسوب می‌شود که به علت پیشرفت صنایع و تکنولوژی ، هر روزه با پیشرفت روز افزون آن مواجهیم.

فلزهای سنگین و شیمی خاک

بسیاری از فلزهای سنگین برای انسان سمی هستند و چهار فلز جیوه (Hg) ، سرب (pb) ، کادمیم (Cd) و آرسنیک (As) فلزهایی هستند که بعلت کاربرد گسترده ، سمیت و توزیع وسیع آنها بیشترین خطر را از نظر زیست محیطی دارند. البته هیچ یک از این عنصرها هنوز به آن اندازه در محیط زیست پخش نشده که یک خطر گسترده بشمار آید. به هر حال ، هر یک از آنها در بعضی از محلات در سالهای اخیر در سطوحی سمی یافت می‌شود. این فلزها بطور عمده از مکانی به مکان دیگر از طریق هوا منتقل می‌شوند و این انتقال معمولا به صورت گونه‌هایی که روی ماده ذره ‌مانند معلق ، جذب سطحی شده یا در آن جذب شده است، صورت می‌گیرد.

تولید انرژی و آثار محیطی آن

بسیاری از مسائل زیست محیطی ، نتیجه غیر مستقیم تولید و مصرف انرژی ، بویژه زغال سنگ و بنزین است. ذخایر زغال سنگ در دنیا از مجموع نفت ، گاز طبیعی و اورانیوم خیلی بیشتر است. از اینرو مصرف زغال سنگ برای تولید انرژی صنعتی نه تنها ادامه خواهد یافت، بلکه احتمالا به مقدار زیادی بویژه در کشورهای در حال توسعه مانند چین و هندوستان که ذخایر زیادی از این ماده دارند، افزایش می‌یابد. از سوزاندن زغال سنگ مقدار زیادی SO2 و CO2 که آلاینده هستند تولید می‌شود. بحث انرژی هسته‌ای و سایر منابع انرژی نیز جای خود دارد.

بسیاری از عوامل میتواند حفاظت حیات وحش را تحت تاثیر قرار دهد. مهمترین موضوعی که میتوان به آن اشاره نمود فرهنگ جامعه میباشد. تاثیر فرهنگ جامعه روی حیات وحش را میتوان از جنبه های مختلف مورد بررسی قرار داد. به طور کلی فرهنگ جامعه رابطه مستقیمی با حیات وحش دارد. هر چه فرهنگ جامعه غنی تر باشد حیات وحشی نیز غنی تر است.
فرهنگ هر جامعه رابطه مستقیم با بسیاری از فاکتورها از قبیل مسائل اقتصادی، سیاسی، مذهبی، ناحیه ای و ... موجود در جامعه دارد. هر کدام از فاکتورهای بالا در کنش با همدیگر میباشد و میتوانند مسیر همدیگر را تعیین یا تغییر دهند. این مسیر بسیار سرنوشت ساز میباشد و جامعه را به سویی میکشاند که بر نسل آینده تاثیر گذار میباشد. نتایج این برهم کنش ها میتواند مثبت یا منفی باشد. نتایج این برهم کنش ها به طور مستقیم و یا غیر مستقیم حفاظت حیات وحش طبیعی و محیط زیست ایران را تحت تاثیر خود قرار میدهد. این موضوع را میتوان به عنوان اکولوژی انسانی قلمداد نمود. هدف از بحث نیز بررسی اکواوژی انسانی و تاثیر آن روی حیات وحش میباشد.
متاسفانه عوامل فوق حیات وحش ایران را در عصر حاضر به شدت تحت تاثیر قرار داده و نتایج سوء زیست محیطی آن را میتوان به وضوح در طبیعت حاضر فلات ایران مشاهده نمود. از بین رفتن بسیاری از گونه های جانوری به خصوص پستانداران و خیلی وحشتناکتر قرار گرفتن بسیاری از گونه های جانوری در Red List واحد حفاظت حیات وحش جهانی (IUCN ۲۰۰۷) را میتوان از نتایج سوء فاکتورهای بالا ذکر نمود. نتایج برخی تحقیقات روی گونه های جانوری ایران (Torki ۲۰۰۷a, b) نشان داد که سه عامل اساسی، (۱) فقر فرهنگی در نتیجه نا آگاهی مردم، (۲) نبود برنامه های پایستار و مدون دولتی، و (۳) وضعیت اقتصادی در تهدید گونه های جانوری فلات ایران تاقیر به سزایی دارند. اما نیاز است که به تشریح عوامل ذکر شده و دیگر عوامل پرداخت.
در زیر به طور اجمالی به بررسی تاثیر و نقش برخی فاکتورها روی حیات وحش ایران میپردازیم.

۱) تاثیر خانواده:

خانواده بنیانگذار اکولوژی انسانی میباشد. سبک زندگی و رفتار فرزند یا فرزندان (در سنین پایین) هر خانواده در راستای رفتار و سبک زندگی والدین خانواده میباشد. هر خانواده ای بدون شک آداب و رسوم فرهنگی خود را به فرزند خویش انتقال داده. سوالی که در اینجا مطرح میگرد این موضوع است که والدین هر خانواده تا چه اندازه فرزند یا فرزندان خویش را از محیط زیست و مسائل زیستی آگاه مینمایند؟ آیا اصولا برنامه هایی در این راستا وجود دارد؟ جواب این سوال را به خوانندگان محترم که همانا موضوع مورد بحث میباشند واگذار مینماییم.
۲) تاثیر آموزش و پرورش و آموزش عالی:

فرزندان پس از خانواده از طریق مدرسه به طور رسمی وارد جامعه میشوند. این دومین گامی است که بایستی برای حفاظت از محیط زیست برنامه ریزی نمود.اهمیت آموزش و پرورش در یاد دان مسائل و مشکلات زیست محیطی بسیار بالا میباشد. نقش معلمین نیز در راستای آموزش و پرورش میباشد. دو سوال اساسی در اینجا طرح میگردد: (۱) میزان برنامه ریزی آموزش و پرورش به خصوص در دوره دبستان چه اندازه میباشد؟ (۲) آیا معلمین به عنوان رکنی اساسی تا چه اندازه دانش آموزان خویش را از مسائل و مشکلات زیست محیطی آگاه میکند؟ بدون شک داشتن برنامه ای کاربردی از سوی وزارت آموزش و پرورش و بحث معلمین در مورد زیست محیط بسیار مهم و تاثیر گذار میباشد.
۳) تاثیر رسانه های جمعی:

رسانه های عومی از قبیل صدا و سما، روزنامه ها، اینترنت و ........ نقش ارزنده را پس از موضوعات بالا میتوانند ایفا نمایند. نقش صدا و سیما در این زمینه بسیار پررنگ تر میباشد. تهیه برنامه های جذاب که در آن مسائل زیست محیطی را مورد بحث قرار دهد نقش مثبتی در حفاظت منابع طبیعی دارد. اما، رسانه های عمومی تا چه اندازه به تحلیل مسائل زیست-محیطی میپردازند؟ و تا چه اندازه مردم را از وقایع زیست محیطی اطرف خوشان آگاه مینمایند؟

۴) فقر:

فقر مالی به طور کلی متناسب با فقر فرهنگی میباشد. مسلما در جامعه ای که فقر فرهنگی آن بالاست نمیتوان انتظار طبیعتی زیبا را داشت. به بیانی دیگر، فرهنگ ضعیف نمیتواند پشتوانه محیط زیستی غنی باشد. موضوع حفاظت محیط زیست برای جوامع یا افرادی از جامعه که فقر فرهنگی دارند موضوعی جداگانه قلمداد میگردد و از دیدگاه اینچنین افرادی (یا جامعه ای) حفاظت از حیات وحش محدود به فعالیت ادارت و یا سازمان های دولتی (به خصوص سازمان محیط زیست) میگردد. از طرفی دیگر شکار حیوانات وحشی (به عنوان غذا و یا معامله) توسط افراد سود جو موضوع بسیار حساسی میباشد که امروزه سازمان محیط زیست پیگیر این قضیه میباشد و افراد سود جو و خائن به طبیعت را دستگیر، جریمه و حتی زندانی میکند. عکس العمل سازمان محیط زیست در این رابطه بسیار تحسین برانگیز میباشد.

۵) باورهای جامعه:
باورهای جامعه را میتوان به خرافات و شایعات محدود نمود. متاسفانه در جامعه ما شایعت و خرافات فراوانی به چشم میخورد که در ارتباط مستقیم و یا غیر مستقیم محیط زیست میباشد. مثال خرافات را میتوان به کشتن مار و له کردن سر جانور محدود نمود. مواردی شبیه این موضوع در کشور ما (ایران) به طور فراوانی به چشم میخورد. مثال شایعات را میتوان به سمی بودن مارمولک های خانگی محدود مینمایم (برای اطلاات بیشتر میتوان عبارت زیر را در سایت آفتاب یا گوگل "شایعه سمی بودن مارمولک های خانگی" جستجو نمود). خرافات و شایعات موجود در فرهنگ جامعه ما متاسفانه برخی از گونه های جانوری را منقرض نموده و خیلی از آنها را به مرحله انقراض کشانده.
۶) برنامه های دولتی و پایستاری آن:

ادارات و یا سازمان های دولتی برنامه های بسیار جالبی را برای حفاظت محیط زیست میریزند. اما متاسفانه مشکلی که در این راستا وجود دارد این است که خیلی از این برنامه ها کاربردی نمیباشد، پایستار نمیباشند، ممتد نمیباشند و یا اینکه در اجرای آن مشکلاتی به وجود می آید. البته آنچه که در جامعه دیده میشود برنامه های توسه ای و اقتصادی میباشد که برتر از برنامه های حفاظتی در نظر گرفته میشود و در خیلی از موارد برنامه های اقتصادی پیروز بر برنامه های زیست محیطی میگردد. برای مثال در مورد زدن سد در رودخانه هاموضوعی میباشد که جنبه اقتصادی آن بر جنبه زیست محیطیش غلبه میکند. هر چند که از طرف سازمان و یا ادرات مربوطه مخالفت هایی صورت میگیرد اما به دلیل منفعت بالای اقتصادی طرح بایستی به مرحله اجرا برسد.
موارد بسیاری وجود دارد که حیات وحش را به طور اساسی تهدید میکند، اما در اینجا نیاز شد که به بررسی چند عامل پرداخت تا حداقل زنگ خطری برای طبیعت دوستان باشد.
نتیجه کلی که میتوان گرفت این است که فرهنگ هر جامعه با حفاظت حیات وحش رابطه مستقیمی دارد، و هر چه فرهنگ جامعه ضعیف باشد حیات وحش نیز وضعیت بسیار بدی پیدا خواهد نمود و در آیند بدتر خواهد شد.
امید است که مسئولین محترم و به خصوص مردم عزیز ایران برای حفاظت حیات وحش فلات ایران بیش از پیش ارزش قائل شوند و به طور مستقیم در حفاظت حیات وحش ایران شرکتی مستحکم و پایستار نمایند

اولین بار واژه توسعه پایدار در سال ۱۹۸۰ مطرح گردید . تعاریف متعددی برای توسعه پایدار ارائه گردیده که عمومی ترین آنها عبارت است از :شکلی از توسعه ، برای برآوردن نیازهای نسل حاضر بی آنکه به قابلیت نسل های آینده برای برآوردن نیازهایشان آسیب رسد .

بیش از ۶ میلیارد نفر در جهان زندگی می کنند و همه خواستار زندگی طولانی توأم با سلامت هستند از این رو بایستی خود را از صدمات ناشی از طبیعت که در زندگی با آن مواجه هستیم همچون بلایای طبیعی ، تغییرات غیرقابل پیش بینی آب و هوا ، اراضی و تهدیدهای دیگر محافظت نمائیم.

بشر برای ادامه حیات به همان میزان که به غذا و آب سالم نیاز دارد به مقدار زیادی انرژی هم نیازمند است و البته قادر هم نیست که این نیازها را بدون آنکه اثرات زیست محیطی وسیعی ایجاد کند برآورده نماید

اثرات زیست محیطی و منابع انرژی

اوایل انقلاب صنعتی محیط زیست بعنوان یک زباله دانی بزرگ برای انواع آلودگی و مواد زائد بشمار می آمد اما کشورهای صنعتی خیلی زود دریافتند که آلودگی صنعتی و مواد زائد انسانی سیستم اکولوژیکی محلی را آلوده می‌سازد . لذا تلاشهای زیادی صورت گرفت تا اثرات زیست محیطی محلی را با انتقال مواد آلاینده به نقاط دورتر مهار کنند .
بعدها متوجه شدند که این راه حل هم اصولی نیست . هم اکنون جهانیان پذیرفته اند که سوزاندن سوختهای فسیلی اثرات شدیدی بر گرم شدن آب و هوا دارد . شیوه جدیدی از تفکر مورد نیاز است که بواسطه آن هر کشوری در جهان مسئولیتی در قبال محیط جهانی خود داشته باشد و در عین حال به کشورهای ضعیف نیز اجازه داده شود که زندگی خود را بهبود بخشند.

اثر گازهای گلخانه ای

اتمسفر کره زمین،پرتوهای مرئی خورشید را که دارای طول موج کوتاه می باشنداز خود عبور می دهد.قسمت عمده انرژی تابشی خورشید جذب سطح زمین می شود و سپس بصورت امواج گرمائی با طول موج بلند منتشر می گردد.اتمسفر بعلت اثر ترکیبی گازهای گلخانه ای نسبت به امواج گرمائی منتشر شده از زمین نفوذ ناپذیر است وقسمت عمده این پرتو ها را جذب می نمایدو این امر موجب گرم شدن اتمسفر می گردد.بدین ترتیب امواج گرمائی دوباره بسوی زمین منعکس می شود.پدیده مذکور به اثر گلخانه ای موسوم است.یعنی به همان صورت که در یک گلخانه شیشه ها از خروج انرژی حرارتی جلوگیری می نمایند،گازهای گلخانه ای نیز نقشی تقریبا مشابه بر عهده دارند.

قبل از انقلاب صنعتی غلظت دی اکسید کربن در فضا حدود ppm۲۷۵یا ۲۷۵/۰ درصد بود اما در اثر استفاده از سوختهای فسیلی بویژه زغال سنگ و اخیرا" نفت و گاز ، و متعاقب آن جنگل زدائی در خیلی از مناطق دنیا ،مقدار دی اکسید کربن به ۳۷۰ppm افزایش یافت .

گازهای گلخانه ای عبارتند از دی اکسید کربن ،متان،کلروفلوروکربنها،اکسید های نیتروژن، بخار آب،ازن

انتشارگازهای گلخانه ای مهم در انگلستان (۲۰۰۰

یکی از گازهای گلخانه ای مهم متان است .متان هنگام نشت از خطوط لوله انتقال گازمنتشر می شود . از دیگر منابع انتشار متان محل دفن زباله های خانگی ، مزارع کاشت برنج ، حیواناتی مانند گاو ، موریانه ، میادین گاز و معادن زغال‌سنگ را می توان نام برد .

منابع انتشار اکسید نیتروژن (N۲O) ، سوخت زغال سنگ (جهت تولید برق ) و کارخانه تولید اسید نیتریک است . ازن (O۳) موجود در سطح زمین از طریق موتور اتومبیل ، پالایشگاه نفت، نیروگاههای با سوخت زغال‌سنگ و نفت و گاز انتشار می یابد. ترکیبات CFC که در یخچالها و اسفنج ها مورد استفاده قرار می گیرند از عوامل مخرب لایه ازن هستند که خوشبختانه در حال حذف کامل از چرخه مصرف می باشند .

دانشمندان اثرات گلخانه ای را بسیار جدی می دانند که مهم ترین آن بالا رفتن درجه حرارت زمین است. از این رو اثر گلخانه ای اغلب تحت عنوان Global Warming (گرمای جهانی ) اشاره می‌شود . اما این اثر در هر کشوری متفاوت است. کشورهای سردسیر دنیا از افزایش درجه حرارت سود می برند در حالیکه در کشورهای دیگر محصولات کشاورزی آسیب می بیند .

IPCC (هیئت بین الدول تغییر آب و هوا) تخمین زده است که حرارت جهان بین ۵/۱ تا ۶ درجه سانتیگراد در اواخر این قرن افزایش می یابد .

افزایش درجه حرارت اثرات ذیل را به دنبال خواهد داشت :

▪ بالا آمدن سطح دریاها( ذوب شدن یخهای قطبی )

▪ به زیر آب رفتن بسیاری از مناطق پست (پائین تر از سطح دریا) یا خسارت به سیستم کشاورزی به واسطه نفوذ آب شور

▪ مختل شدن تأمین آب

▪ ترک منازل توسط بسیاری افراد

تغییرات عمومی آب و هوا می تواند منجر به شیوع بیماریهای استوائی ، از بین رفتن مزارع و کشاورزی و نیز تعداد کثیری از حیوانات و گیاهان گردد .
حوادثی از قبیل سیل ، طوفان ، گردباد ، بطور وسیع در حال افزایش است که مقابله با آن کار دشواری است .
موضوعات مذکور چه اثراتی بر صنعت انرژی می گذارد ؟ اداره محافظت‌های محیطی (EPA) امریکا تخمین زده است که حدود ۶۰ تا ۶۵ درصدگازهای گلخانه ای به صورت مستقیم یا غیرمستقیم بواسطه استفاده از انرژی تولید می شوند .
IPCC و دیگر اعضا از قبیل کمیسیون سلطنتی، درباره آلودگی های زیست محیطی اظهار کرده اند که انتشار گازهای گلخانه ای در کشورهای توسعه یافته باید تا حداقل ۶۰ درصد نسبت به سطح انتشار در سال ۱۹۹۰ و تا سال ۲۰۵۰ کاهش یابد . با توجه به افزایش تقاضای انرژی ، این امر چالش بزرگی است و تا ۲۰۵۰ عمده انرژی دنیا می بایست بدون انتشار گاز گلخانه ای تولید شود .

در سال ۱۹۹۷ در اجلاس کیوتو مقرر گردید انتشار گاز گلخانه ای تا دوره زمانی ۱۲-۲۰۰۸ کاهش یابد که تعهدات آن توسط اکثر کشورهای توسعه یافته پذیرفته شد اگرچه آمریکا کمتر از ۵ درصد جمعیت دنیا را دارد، اما یک چهارم از گازهای گلخانه ای جهان را تولید می کند و این در حالیست که این کشور پروتکل کیوتو را نپذیرفته است( اکنون این پروتکل برای تمامی کشورهای عضو لازم الاجرا گردیده است .

در این راستا هدف انگلستان با توجه به دوره تعهد، کاهش ۵/۱۲ درصد انتشار (نسبت به سطح سال ۱۹۹۰) است.در حقیقت انگلستان یکی از نادر کشورهایی بود که متعهد گردید بیش از اینCO۲ ) مهمترین گاز گلخانه ای( را وارد جو ننماید . آنها دریافتند که تولید برق با استفاده از سوخت گاز طبیعی نسبت به سوخت زغال‌سنگ دی اکسید کربن کمتری منتشر می کند بنابراین در دهه ۱۹۹۰ تعدادی نیروگاه گاز سوز احداث گردید .

از طرف دیگر افزایش راندمان ایستگاههای هسته ای بدون کربن در انگلستان (از ۲۰ درصد تأمین برق در سال ۱۹۹۰ تا ۲۶ درصد در سال ۱۹۹۹ ) ناشی از بهبود عملیات فنی در این حوزه بود .

در همین راستاو به منظور وادار کردن شرکتها به کاهش انتشار دی اکسید کربن مالیات جدیدی به نام مالیات کربن (Carbon tax ) وضع گردید. در اقدامی دیگر کشور ها توافق کردند که سالانه مقدار معینی CO۲ منتشر سازنداین حق تحت عنوان تجارت حق نشر (tradable emission permits) نام گرفت.  

در کشورهای در حال توسعه سالانه جنگل های بسیار زیادی جهت استفاده از چوبهای جنگلی از بین می روند این کشورها مسئول انتشار یک پنجم دی اکسید کربن می باشند . درختان و خاک، دی اکسید کربن را از جو جذب می کنند. هرچقدر تعداد درختان کمتر شود به همان نسبت جذب دی اکسید کربن کاهش می یابد .این درختان معمولا" جهت آماده سازی زمین برای دامداران و کشاورزی و یا بعنوان مواد اولیه تولید کاغذ و صنعت ابریشم مصنوعی ، قطع می شوند .

در آفریقا سالانه۳۰۰ میلیون تن هیزم سوزانده می شود که منجر به از بین رفتن ۲۰۰ میلیون هکتار جنگل می‌گردد . جنگل زدایی منجر به فرسایش خاک ، کاهش تعداد حیوانات و تغییرات آب و هوای محلی (بومی) و از طرف دیگر باعث افزایش میزان انتشار CO۲ در دنیا می شود .

امروزه بیشترین جنگل زدائی، در کشورهای در حال توسعه اتفاق می افتد . کشورهای پیشرفته ضروری است اقداماتی در حمایت از این کشورها صورت دهند تا بتوانند به شیوه پایدارتر جنگل هایشان را مدیریت نمایند.

● منابع CO۲ دست ساخته بشر

کلیه سوختهای فسیلی بویژه زغال سنگ باعث نشر CO۲ می‌گردند. هر Kwh الکتریسیته تولیدی با استفاده از زغال‌سنگ، باعث انتشار تقریبا" ۱kg دی اکسید کربن می‌شود. در حالیکه یک نیروگاه با سوخت گاز، حدود۰/۴۵ kg دی اکسید کربن تولید.
نیروگاه هسته ای و سوختهای تجدید پذیر به نسبت سوختهای فسیلی مورد استفاده در ساختمانها و نیروگاهها و استخراج سوخت اورانیم مقدار کمتری (حدود kg ۰/۰۲) دی اکسید کربن تولید می کنند . در سالهای اخیر توجه زیادی به حذف دی اکسید کربن از نیروگاههای برقی که از سوخت زغال سنگ و یا گاز استفاده می کنند شده است . یک پروژه نیمه صنعتی در میدان گازی غرب ،Sleipner در سواحل نروژ به اجرا درآمده است .در این پروژه دی اکسید کربن قبل از ارسال به کارخانه ها و منازل جدا می شود و به جای رهاسازی در جو به آب نمک بستر دریا تزریق می گردد .
بصورت نظری ، دی اکسید کربن را می‌توان از دودکش نیروگاهها جمع آوری کرده و به محل مناسبی منتقل نمود همچنین در حوزه های نفتی یا گازی غیرقابل استفاده ، در لایه های زیرین دریا و یا مستقیما" در اعماق اقیانوس تزریق شود . اگرچه این فرآیند به صورت فنی قابل اجرا به نظر می رسد اما به شکل عملی بسیار گران قیمت است.همچنین اطمینان از عدم خروج CO۲ از مخازن جهت جلوگیری از صدمات محیطی غیرقابل جبران بسیار مهم است .

باران اسیدی
نیروگاههای با سوخت زغال سنگ ، وسائط نقلیه و بعضی صنایع خاص گازهای اسیدی منتشر می کنند که مهمترین آنها دی اکسید سولفور است . همچنین احتراق در درجه حرارت های بالا باعث تولید اکسیدهای نیتروژن می گردد . دی اکسید سولفور ضمن حل شدن با آب باران و واکنش با هوا تشکیل اسید سولفوریک می دهد . بطور مشابه اکسیدهای نیتروژن ، اسید نیتریک بوجود می آورند . این اسیدها برای گیاهان و حیوانات مضر هستند و باعث اسیدی شدن دریاچه ها می شود . همچنین آلومینیوم و دیگر فلزات سمی موجود در خاک توسط باران حل شده و به دریاها و دریاچه ها راه می یابند که این خود باعث به خطر انداختن حیات آبها می‌گردد .

از همین رو بیشتر کشورهای اروپایی مصرف زغال سنگ را کاهش داده اند و به جای آن از گاز و نیروی هسته ای استفاده می کنند .

اثرات دیگر سوزاندن سوخت‌های فسیلی و چوب

نیروگاههای بزرگ سالانه مقادیر زیادی سوخت زغال سنگ مصرف می کنند. حدود ۴۰۰۰ تن ذرات خاکستر دارای مواد نامطلوب شامل کادمیم ، جیوه ، ارسنیک و اورانیم (بعلاوه ۱۰ میلیون تن CO۲ و ۲۰۰۰۰۰ تن گاز ترکیب شده با باران اسیدی) تولید می کنند .
استفاده از زغال سنگ و چوب برای مصارف داخلی در بسیاری از نقاط دنیا همچنان اهمیت دارد . ذرات دودی که‌تولید می‌شود به میزان بسیار زیادی برسلامتی مردمی که آن هوا را تنفس می کنند اثر منفی می گذارد .
در سال ۱۹۵۲ آخرین مه- دود عظیم لندن نزدیک به ۴۰۰۰ نفر از مردم را (در فاصله زمانی هر دو هفته یکبار ) از بین برد . و به دنبال آن در سال ۱۹۵۶ قانون هوای پاک به تصویب رسید که منجر به استفاده وسیع از سوختهای بدون دود در پایتخت شد اما حتی تا دهه ۱۹۹۰ هم مه - دود همچنان اتفاق می افتاد و جان بسیاری از مردم را می گرفت. امروزه بسیاری از کشورها به شکل مشابه با این مشکلات مواجه هستند. در سال ۱۹۹۷ تخمین زده شد که حداقل ¼ میلیون نفر در اثر آلودگی هوا فوت کردند و احتمالا" هر ساله ۶ میلیون نفر هم مبتلا به این معضل می گردند که بسیاری از این مشکلات به علت آلودگی در فضاهای بسته می باشد. کوشش‌های زیادی جهت بهبود کیفیت هوا در شهرهای بزرگی همچون تهران، پکن ،‌بانکوک و مکزیکوسیتی در حال انجام است .

تجدیدپذیرها

در سالهای اخیر بحث های زیست محیطی زیادی در ارتباط با منابع تجدیدپذیر صورت گرفته است . منابعی که قابل دسترس هستند و در عین حال تأثیرات زیست محیطی از قبیل باران اسیدی، تغییر آب و هوا و یا محدودیت سوخت ندارند. بعلاوه اگرچه گاهی اوقات منابع انرژی تجدیدپذیر تحت عنوان دوستدار محیط زیست نامیده می شوند اما اثرات سوء زیست محیطی نیز دارند. برای مثال جزر و مد به عنوان یک منبع انرژی می تواند به زندگی رودخانه صدمه بزند و باعث تجمع گل و لای شود. از طرف دیگر تفاوت بین جزر و مدهای کم و زیاد نزدیک سواحل اثرات مخربی بر پرندگان تخمگذار می گذارد .
در کشورهای گرمسیر، دریاچه هایی که برای تولید برق مورد استفاده قرار می گیرند محل مناسبی برای رشد انواع انگل های بیماری زا می باشد . انرژی بادی با همه جذابیت و فوایدش اما بی خطر هم نیست.توربین های بادی مجاور ساحل پرسروصدا بوده و باعث اختلال گیرنده های تلویزیونی می گردد . بعلاوه زندگی پرندگان را به مخاطره می اندازند.یکی دیگر از منابع تجدید پذیر، انرژی هسته ای است که به عنوان یکی از منابع جدید انرژی دردنیا مطرح می باشد

هنوز از عمر انسان شش میلیارد سال باقی است. آنرا نابود نکنیم. بشریت اکنون دوران طفولیت را پشت سر می‌گذارد و زندگی باشکوهی را در پیش روی دارد، با تخریب محیط زیست، نسل خویش را منقرض نگردانیم.

    بنابر آخرین فرضیه ها، خورشید ما در حدود 4600 میلیون (4.6 میلیارد) سال قبل، از غبار خورشیدی تشکیل گردید.(1) زمین و سایر سیارات منظومه شمسی از بقایای غبار مزبور در حدود 4500 میلیون سال پیش شکل گرفتند و در آغاز به احتمال، سطح زمین به حالت گداخته و مذاب بود و میلیونها سال طول کشید تا پوسته خارجی آن سرد و سخت گردید. پوسته‌ای که شکننده بود و از شکست آن آتشفشانها فوران می‌کردند و مواد مذاب زیر پوسته را به صورت گدازه، خاکستر، دود، بخار و گاز بیرون می‌ریختند و سنگها و گازهایی را که در آنها استعداد بالقوه زندگی وجود داشت به وجود آوردند. از برکت آنها جو زمین پدیدار گردید و اکسیژن را برای زمین به ارمغان آورد. از بخار آب چاله‌ها و پستی‌های زمین پر از آب شد و اقیانوسها و دریاها بر چهره آن نمایان گشت و اولین جایگاه زیست بنا نهاده شد.

    مقدمات زیست از 3000 میلیون سال پیش تجاوز می‌کند.(2) قدمت پیدایش اکسیژن محصول گیاهان به حدود 1900 میلیون سال قبل می‌رسد. در حدود 1500 میلیون سال پیش اکسیژن زندگی‌بخش در جو زمین جای پیدا می‌کند. حدود 570 میلیون سال گذشته اقیانوسها و دریاها حاوی جوامع زیستی بودند و سنگهای مربوط به این زمان دارای فسیلهای بسیار هستند. ماهیها از حدود 500 میلیون سال گذشته عرض اندام کرده‌اند و خزندگان از حدود 250 میلیون سال قبل بر سطح زمین می‌‌خزیده‌اند. پیدایش اولین پستانداران به حدود 200 میلیون سال قبل در تعدادی محدود می‌رسد و در حدود 70 میلیون سال پیش، بعد از انقراض دایناسورها تعدادشان رو به فزونی می‌گذارد. بین 11 تا 25 میلیون سال پیش میمونهایی شبیه آدم در آسیا، افریقا و اروپا پدید آمدند.(3)

    سابقه انسانهای اولیه را از حدود 5.5 میلیون سال قبل در افریقای شرقی و جنوبی سراغ داریم.(4) این بشر اولیه با استفاده از سنگ و چوب به جای چنگ و دندان و با راهنمایی عقل خویش به زندگی خود رونق بخشید و حسابش را از دیگر جانوران جدا ساخت. از آن زمان تاکنون بشر با تکامل ابزار خود در بهبود زندگی خویش کوشیده و سرتاسر کره خاکی را حاکم گشته و از موهبتی که خداوند در روی زمین برایش فراهم کرده چه در راه خیر و چه در راه شر بهره برده است.

    پیدایش بشر بعد از آفرینش تمام جانداران و در بهترین شرایط زیستی عمر کره زمین به وقوع پیوست. به هنگام جوانی و برومندی با دشتهای سرسبز و گلهای رنگارنگ و عطرهای شامه‌نواز و آسمانهای آبی و خاکهای زرخیز و کانهای پرارزش و هزاران ویژگیهای دیگر و این خصوصیات تا آنجا که اطلاع در دست است در دور و بر ما فقط به گوی زمین اختصاص دارد و این گوی سخاوتمند بی‌هیچ چشمداشتی تمام نتایج هزاران میلیون سال تلاش خود را به آدمیان پیشکش کرد و امیدوار بود که بدین نحو تا 6000 میلیون سال دیگر به زندگی ادامه دهد. در عوض، این آدمیان طی هزاران سال جنب و جوش بر سطح آن هرچه خواستند کردند. ولی به علت کمی تعداد و محدود بودن جوامع انسانی، چندان خسارتی بر آن وارد نشد، و هر جا زخمی بر چهره آن می‌خورد، عوامل مختلف طبیعی با هماهنگی یکدیگر به ترمیم آن می‌پرداختند و تعادل محیط را حفظ می‌کردند. این فرایندها بارها و بارها تکرار می‌شد و آدمی خوشبخت و زمین خرم زمانها را پشت سر می‌نهادند. اما از 200 سال گذشته به سبب پیشرفت علوم و انقلاب تکنیک و گسترش صنایع و ازدیاد روزافزون جمعیت، آسیبهایی بر چهره زمین وارد گشته و تعادل عوامل زیستی در بیشتر نقاط برهم خورده است.

    آلودگی محیط به ویژه در جوامع صنعتی پیشرفته به صورت یک مسئله عمومی درآمده است و صاحبان سرمایه‌های کلان بی‌محابا و بدون توجه به پیامدهای ناگوار (و در کشورهای عقب‌مانده بدون پرداخت مالیات واقعی) از علوم و فنون و اکتشافات جدید حداکثر بهره را برده‌اند و عوامل اصلی حیات را پلید و ناپاک گردانده‌اند. به عنوان مثال، آلودگی هوا به وسیله مه دود، هوای بیشتر شهرهای صنعتی را ناخوشایند و ناسالم ساخته و باعث شیوع بیماریهای دستگاه تنفسی به خصوص آماس نایژه (برونشیت) گشته است. این آلودگی قربانیان تدریجی بسیار دارد اما وقتی درصدش بالا رود، با اندک تغییری در عوامل جوی قربانیان فراوانی را یکجا دریافت می‌کند. از جمله، مه دود سال 1331 (1952) لندن که جان حدود 4000 نفر را به یکباره ستاند.

    آلودگی آب به وسیله فاضلابها و هرز دادن فضولات کارخانه‌ها به رودها، دریاچه‌ها و دریاها که نمونه قابل توجه آن در نواحی کم جزر و مد سواحل مدیترانه بیشتر به چشم می‌خورد، سبب ضایع شدن بیشتر گیاهان و حیوانات نواحی مختلف ساحلی مجاور شهرهای صنعتی و پر تراکم شده و جان و تندرستی مردم را به خطر افکنده است. در «میناماتای» ژاپن حدود سال 1329 (1950) بیش از 10000 نفر یا مردند یا معلول گشتند یا به بیماریهای بسیار سخت گرفتار شدند. این مصیبت به علت خوردن ماهیهای مسمومی بود که از هرز دادن فضولات یک کارخانه شیمیایی، حاوی «استالدئید» acetaldehyde مسموم شده بودند. در برخی از رودخانه‌های شمالی ایران که وارد دریای خزر می‌شوند. اینگونه مسمومیتها آغاز گشته است، هشدارهای سازمان محیط زیست باید مردم و دولت را بیدار کند.

    آلودگی زمین نیز از راههای مختلف ایجاد می‌گردد. برای نمونه آفت‌کش «د د ت» یک سم قدیمی که برای ازدیاد محصولات غذایی به کار برده می‌شد، پرندگان زیادی را نابود کرد و به علت دوام زیادش علاوه بر آفات گیاهی، موجودات ذره‌بینی مفید درون خاک را نیز نابود ساخت و بر رابطه زندگی اینگونه جانداران و خاک (اکولوژی- بوم‌شناسی) آسیب رساند و تعادل طبیعی آنرا از بین برد و چند سالی زمان می‌خواهد تا خاک باروری طبیعی خود را بازیابد، به شرط آنکه دوباره مسموم نگردد.

    افزایش بی‌حساب جمعیت و گسترش روزانه شهرها و روئیدن شبانه خانه‌ها در محدوده‌های خارج از شهر و در زمینهای زراعتی، خودبه‌خود آلودگی آفرین است. صرفنظر از مسائل جوامع عقب‌مانده و عدم توجه افراد در قبال مسئولیتی که نسبت به بهداشت جامعه دارند، مسئله تأمین خدمات از یکسو و به وجود آمدن بازار تقاضای شدید از سوی دیگر، صنایع و فعالیتهای پرتحرک ‌تر را به دنبال می‌طلبد، و چون به پیامدهای آن از قبل نیندیشیده‌اند، آلودگیهای بیشماری را گریبانگیر نقاط بسیاری از جهان کرده‌ و چهره شاداب زمین را روزبه ‌روز پژمرده‌تر می‌سازد. مهم‌ترین عوامل ناپاکی را می‌توان چنین برشمرد:

1-    رادیواکتیو (مواد پرتوزا) ناشی از آزمایشهای جنگ ‌افزارهای هسته‌ای.

2-    دوده و گازهای ناشی از سوخت هواپیماها و موشکها.

3-     ازدیاد کربن‌ دی‌اکسید از سوختهای فسیلی و قطع بی‌رویه درختان جنگلی.

4-     سمپاشی های هوایی مزارع و آلودگی خاکها.

5-    نیروگاههای هسته‌ای که بر اثر اختلال باعث تولید رادیواکتیو (مواد پرتوزا) می‌شوند.

6-    نیروگاههای حرارتی و سیستمهای سردکننده و تهویه شهرها که آلودگیهای حرارتی و شیمیایی تولید می‌کنند.

7-    دودکشهای کارخانه‌ها و منازل با تولید دی‌اکسید گوگرد هوا را مسموم می‌سازند.

8-    گازهای خروجی وسایل نقلیه موتوری که بر فراز شهرهای پرجمعیت و پر ترافیک ایجاد مه دود می‌کنند.

9-    ایجاد بزرگراهها و معادن روباز و استخراج مواد سطحی بر روی مزارع و مراتع که زمینهای مفید و بارور را می‌تراشد.

10-    انباشتن فضولات و زباله‌ها در کنار شهرها، رودخانه‌ها و سواحل دریا.

11-    وسایل نقلیه فرسوده آبی که سواحل دریاها و رودخانه‌ها را به روغن آلوده می‌سازند.

12-    در اثر حوادث مختلف، تانکرهای نفتکش میلیونها تن نفت را به دریا سرازیر ساخته و سطح وسیعی از دریا را تا مدتها به زیر پوشش مسموم‌کننده نفت می‌برند.

13-    فضولات کارخانه‌ها و فاضلابهای شهرها و برخی از روستاها که به رودخانه‌ها می‌ریزند.

14-    رودخانه‌های آلوده از فاضلاب شهرها و کارخانه‌ها، خود مسبب آلودگی دریا و دریاچه‌ها می‌شوند.

15-    لاشه‌های رها شده کشتیها در کف دریا که محیطهای مخاطره‌انگیزی می‌آفرینند.

16-    انفجار، آتش‌سوزی یا ترکیدن لوله‌های نفت سکوهای نفتی دریاها.

17-    بسته‌های حاوی زباله‌های رادیواکتیو که به قعر دریا فرستاده می‌شود ممکن است به علل پیش‌بینی نشده‌ای از هم پاشیده یا قسمتی از آن پوسیده و مواد زهرآگین آن رها شود...

    در بسیاری از کشورهای پیشرفته جهان که عامه مردم چگونگی دخالت در امور سیاسی و اجتماعی را فرا گرفته‌اند، با ایجاد سازمانهای مختلف، تا حد قابل توجهی دولتها را ملزم به حمایت از سازمانهای محیط زیست وکنترل شدید مواد آلوده‌ساز کرده‌اند. از جمله بودجه‌های سنگینی برای تحقیق و استفاده از انرژیهای سالم و جدید مانند: خورشید، باد، امواج دریا، جزر و مد اختصاص داده‌اند که به نتایج درخشان و حتی بهره ‌برداری هم رسیده‌اند. جنگلها را توسعه داده و سال به سال بر وسعت آن می‌افزایند، بر رشد جمعیت غلبه کرده و آنرا به حالت تعادل درآورده‌اند. تا جایی که در برخی از کشورها رشد آن در سالهای آینده رو به کاهش خواهد داشت. متأسفانه در بیشتر کشورهای عقب‌مانده یا عقب نگاهداشته شده که با احترام آنها را «کشورهای در حال رشد» می‌نامند، وضع به گونه دیگری است. در دهه‌های اخیر کارخانه‌ها و وسایل محرکه بدون توجه به زیان آنها بر محیط زیست، یکی پس از دیگری با سیستمهای کهنه وگاه از رده خارج شده دایر می‌گردند. در بیشتر آنها حتی تمام مواد اولیه نیز از خارج وارد می‌شود.

    این زندگی نکبت‌بار و محیط ناسالم زیست را کشورهای پیشرفته‌تر طی دهها سال قبل تجربه کرده‌اند و با گذشت و غلبه بر حرص و ولع خویش کوشیده‌اند تا بسیاری از آنها را مهار کنند و فردای روشنی را به خود نوید می‌دهند. آنها برآنند که چنان از امکانات طبیعی بهره گیرند که نه تنها تعادل عوامل طبیعی را برهم نزنند بلکه به مرور ناهماهنگی محیط گذشته را هم درمان بخشند. آنها این مهم را مدیون دانشوران و مراکز تحقیقاتی و دانشگاهها هستند و به آنها بهای زیادی می‌دهند و برای مجریانشان عزت و احترام قائلند.

    برای آنکه اختلاف بین جوامع پیشرفته که عواقب خطرناک آلودگی محیط را درک کرده‌اند و دنبال چاره‌اند و جوامعی که اکثریت آن چون گوسفندانی که بی‌تفاوت به سوی مسلخ گام برمی‌دارند و در لابلای آلودگیها و دود و غبار فلزات بی‌خیال در طلب به چنگ آوردن سکه‌ای بیشترند، بهتر روشن گردد، به نقل فشرده آماری چند مبادرت می‌گردد.

 جنگل و درخت

امروزه در سطح جهان برای مقابله با آلودگیهای تنفسی به تقویت ششهای کره زمین یعنی جنگلها پرداخته‌اند. علاوه بر گسترش فضای سبز اطراف شهرها و پارکها، در مقابل برداشت سالیانه 7 میلیون هکتار از اراضی جنگلی، سالیانه بیش از 14 میلیون هکتار جنگلکاری می‌شود. اما نسبت کاشت و برداشت در سطح جهان دارای اختلاف بسیار فاحشی است و این اختلاف احساس مسئولیت و یا بی‌اعتنایی ملل مختلف را می‌نمایاند.

کاهش الودگی

زمانی مردم مقدار خیلی کمی انرژی در طی زندگی روزانه مصرف می کردند ، و بیشتر وسایل خانگی انها از جنس مواد قابل تجزیه تشکیل شده بود . این مواد از قبیل چوب بوده که وقتی آنها را دور می اندازند به طور طبیعی تجزیه می شود و از بین می رود.
به هر حال ، در جهان صنعتی ، مقدار زیادی انرژی برای تولید بسیاری از وسایل مورد نیاز زندگی روزمره بشر ، مصرف شده و این وسایل اغلب از جنس مواد غیر قابل تجزیه می باشند . ماشینها به طور اخص یک مورد از مشکلات هستند . ماشینها هم در زمان تولید و هم در زمان استفاده ایجاد آلودگی می کنند.


شیوه زندگی ما ، مقدار زیادی آلودگی ایجاد می کند . همه ما می توانیم با استفاده از مواد بازیافت شده ، کمک شایانی به کاهش آلودگی کنیم . این مهم ، بوسیله بازیافت مواد و وسایل خانگی و استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی ، امکان پذیر است . ما می توانیم خانه ها را به بهترین شکل عایق بندی کنیم و زمانی که نیاز نیست ، سیستم گرمازا (بخاریها و شوفاژها) را خاموش کنیم .

از دیدگاه صنعتی ، می توان اقداماتی را برای کم کردن میزان استفادهاز مواد خام ، انجام داد . بازیافت قوطیها و بطریها ، هم صرفه جوئی در انرژی است . زباله کمتری وارد محیط زیست شده و الودگی کمتری ناشی از مصرف انرژی در محیط ایجاد می گردد . آلودگی صنعتی نیز می تواند بوسیله کم کردن بسته بندی ها و بازیافت بعضی از مواد شیمیایی استفاده شده طی مراحل تولید ، کاهش یابد.
بیشتر کشاورزان از مقدار زیادی کودهای شیمیایی استفاده می کنند و همچنین سموم ضد آفات را که معمولاَ بوسیله باران شسته شده و به رودخانه ها وارد می شوند ، مورد استفاده قرار می دهند . امروزه مشخص شده که انها می توانند بدون انکه به محصولات خود صدمه ای وارد کنند ، میزان استفاده از این مواد را کاهش دهند.

در آینده وسایلی مثل ماشین و کامپیوتر به شکلی طراحی خواهند شد که قابل بازیافت باشند . به جای انکه آنها را به دلیل غیر قابل جدا کردن قطعات و عدم استفاده مجدد به دور بیندازیم ، اجزاء و مواد تشکیل دهنده انها ، به گونه ای ساخته خواهد شد که مواد خام آنها قابل بازیافت و استفاده مجدد باشند.

در سالهای اخیر مهندسین به دنبال منابع انرژی تمیزتر تحقیقاتی انجام داده اند . این انرژیها عبارتند از باد و قدرت موج دریاها برای تولید انرژی. در قرن 21 ممکن است انرژی الکتریسیته نیروی محرکه ماشینها (اتومبیلها) را تامین کند . ممکن است این انرژی از یک منبع قابل شارژ و ذخیره شدن مثل باد و خورشید تامین گردد. در این صورت آلودگی ناشی از اتومبیلها به شدت کاهش خواهد یافت.

محیط زیست از ارکان توسعه پایدار در هر کشوری است. بدون توجه به مسئله محیط زیست منابع طبیعی و انسانی دچار نقصان شده و پیامدهای ناگواری را بر کره خاکی و حتی جوامع انسانی خواهد گذاشت. معدنکاری مواد لازم برای حیات و پیشرفت بشر را فراهم می کند و از طرفی با افزایش آلودگیها امکان حیات و استفاده از محیط زیست سالم را از بشر سلب می کند. به همین جهت در بسیاری از کشورها، تأثیرات محیط زیستی عملیات معدنکاری مورد بررسی قرار گرفته و در نهایت استانداردهایی در این زمینه برای فعالیتهای معدنی و حدود آلودگیهای مختلف حاصل از این صنعت در نظر گرفته شده است. با توجه به اینکه ایران یک کشور در حال توسعه است و برای پیشرفت خود ناچار به توسعه معادن است، بنابراین برای توسعه پایدار صنعت معدن کشور لازم است تا جنبه های محیط زیستی صنایع معدنی کشور(با توجه به اقلیم کشور) مورد شناسایی قرار گیرد. با توجه به اینکه اطلاعات محیط زیستی مناسبی در ارتباط با صنعت معدن در کشور وجود ندارد، لذا در نخستین گام پایگاه ملی داده های علوم زمین با توجه به رسالت خود مبنی بر اطلاع رسانی در سریعترین، دقیقترین و آسانترین راه ممکن، اقدام به معرفی مشکلات محیط زیستی فعالیتهای معدنی نموده است. بانک داده های محیط زیست شامل دو بخش است که در بخش نخست، اثرات محیط زیستی قسمتهای مختلف معدنی که شامل اکتشاف، استخراج، فرآوری و معادن متروکه است معرفی گردیده است. با توجه به اینکه باطله های معدنی و فرآوری یکی از منابع اصلی مشکلات محیط زیستی صنعت معدن است، لذا در این بخش از بانک اطلاعاتی، قسمتی تحت عنوان باطله ها آورده شده است که معرفی انواع باطله، روشهای انباشت، روشهای دورریزی، سد باطله و مطالعات موردی در این زمینه را در بر می گیرد. در بخش دوم، مسائل مرتبط با محیط زیست معدنی مورد بررسی قرار گرفته است. این بخش شامل مشکلات اصلی محیط زیست فعالیتهای معدنی(زهاب اسیدی، آلوده کننده های هوا، سیانور و باطله)، مدیریت محیط زیستی صنایع معدنی، استانداردها و مقادیر اندازه گیری شده، بیماریها و شدت آلودگی مواد معدنی و تأثیرات محیط زیستی آنها می باشد.پایگاه داده های ملی علوم زمین در ادامه فعالیتهای خود در زمینه محیط زیست در نظر دارد تا علاوه بر به روز کردن پیوسته اطلاعات در این زمینه، اطلاعات محیط زیستی صنایع معدنی ایران را نیز ارائه دهد تا گامی مثبت در جهت پیشبرد اهداف برنامه توسعه چهارم برداشته شود.

آلودگی هوا تنها سلامتی انسان‌ها و جانداران را در معرض خطر قرار نمی‌دهد، بلکه آثار تاریخی نیز بر اثر شدت آلودگی هوا با تهدیدات مختلفی رو به رو می‌شوند. آلودگی هوا جزو آن دسته مواردی است که پیوستگی مسائل زیست محیطی و حفاظت از میراث فرهنگی را به یکدیگر به خوبی روشن می‌کند.