میراث ملی یا ملک شخصی

در جنگل‌های شمال چه می‌گذرد؟

محیط زیست > منابع‌طبیعی  - اسدالله افلاکی:
جنگل‌های شمال همواره یکی از بحث‌برانگیزین موضوعات زیست‌محیطی بوده است. تقریبا همه منتقدان منابع طبیعی معتقدند که طی چند دهه اخیر این رویشگاه‌ها به دلایل مختلف از جمله بهره‌برداری‌های بی‌رویه، تغییر کاربری، چرای دام، تجاوز و تعرض به این عرصه‌ها و نبود مدیریت کارآمد، به‌شدت تخریب شده است.

 وضعیت جنگل‌های شمال تا آن اندازه نگران‌کننده است که حتی آیت‌الله آملی لاریجانی، رئیس قوه قضاییه خردادماه امسال در همایش 100سال سازمان ثبت در ایران «با اشاره به تأکید مقام معظم رهبری بر جلوگیری از تخریب جنگل‌های کشور گفته بود: دستگاه قضایی با جدیت با زمین‌خواران و افرادی که به جنگل‌ها تعرض می‌کنند مبارزه می‌کند و خود من هم شخصا پیگیر این قضیه هستم». وی در همان همایش با اشاره به سفری که به استان مازندران داشته، تصریح کرده بود: «من از نزدیک تخریب جنگل‌ها را مشاهده کردم و دیدم که صدها هکتار چگونه یک شبه جنگل‌زدایی شده و با چند بلوک سیمانی زمین‌ها مرزبندی شده‌اند». رئیس دستگاه قضا، پیش از این گفته‌ها هم در واپسین روزهای سال 89 در شورای‌عالی اداری استان هرمزگان نسبت به تخریب جنگل‌ها هشدار داده بود. این در حالی است که طی همه سال‌های گذشته مسئولان سازمان جنگل‌ها و مراتع در واکنش به انتقاد صاحب‌نظران موضع‌گیری کرده تا آنجا که در تازه‌ترین اظهارات، اعلام کرده‌اند‌ مساحت جنگل‌های شمال افزایش یافته است.

خلیل سلیمی، یکی از فعالان محیط‌زیست، بیش از 10سال است که با حضور در رویشگاه‌های

نیمی از آتش‌سوزی‌های کشور در رویشگاه‌های زاگرسی رخ می‌دهد

محیط زیست > فجایع  - گروه محیط‌زیست:
رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، روز گذشته با اشاره به اینکه 46 درصد از کل آتش‌سوزی‌های عرصه‌های طبیعی در رویشگاه‌های زاگرسی اتفاق افتاده است، گفت:

 طی 3 ماه نخست امسال در مقایسه با سال گذشته، وقوع آتش‌سوزی در عرصه‌های جنگلی و مرتعی کشور کاهش یافته که این ناشی از تلاش همکاران منابع طبیعی و همیاری قابل تحسین مدیریت بحران در استان‌هاست. علی سلاجقه که در نخستین سمینار مدیریت حریق در عرصه‌های منابع طبیعی رویشگاه‌های زاگرسی سخن می‌گفت، افزود: جنگل‌های زاگرسی با 6 میلیون هکتار وسعت از منابع عمده تامین‌کننده آب کشور محسوب می‌شود به‌طوری که سالانه این منطقه پذیرای 30 درصد کل نزولات جوی کشور است و 150 میلیارد متر مکعب آب در این منطقه تولید می‌شود.

سلاجقه میزان فرسایش خاک در حوزه‌های آبخیز زاگرس را سالانه 22 تن در هکتار و متوسط حجم فرسایش خاک کشور را 5/2 میلیارد تن در سال برشمرد که در نتیجه همین فرسایش سالانه 250 میلیون متر مکعب رسوب وارد دریاچه سدها می‌شود و حجمی معادل دریاچه سد امیرکبیر از بهره‌برداری خارج می‌شود.

وی مهم‌ترین عوامل تهدید‌کننده اکوسیستم زاگرس را تغییرات اقلیمی، خشکسالی و هجوم ریزگردها عنوان کرد و گفت: بر اثر همین عوامل 170 هزار هکتار جنگل‌های زاگرسی در معرض خشکیدگی قرار گرفته است. سرهنگ محمد تقی ایروانی فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگل‌ها نیز در این سمینار ضمن گلایه از کمبود تجهیزات و نیروی انسانی برای صیانت از رویشگاه‌های جنگلی به‌ویژه زاگرسی گفت: اگر عوامل تهدید‌کننده عرصه‌های زاگرسی برطرف نشود ظرف 10 سال آینده رویشگاه‌های زاگرس به بیابان تبدیل خواهد شد.این گزارش می‌افزاید: روز گذشته نخستین پایگاه اطفای حریق در عرصه‌های طبیعی مجهز به تجهیزات مدرن از جمله هلی‌کوپتر، در کرمانشاه راه‌اندازی شد.

با بولدوزر به جان بلندترین قله البرز شرقی افتاده‌اند

محیط زیست > منابع‌طبیعی  -
درحالی‌که از برخی محافل غیررسمی خبرهای نگران‌کننده‌ای مبنی بر از سر‌گیری عملیات احداث جاده در جنگل ابر به گوش می‌رسد، روز گذشته یکی از فعالان محیط‌زیست شاهرود از تخریب بخشی از بلندترین قله البرز شرقی در 30 کیلومتری شمال این شهرستان خبر داد و گفت:

اخیرا به بهانه استخراج سنگ برای یکی از کارخانجات عظیم آلومینیوم، مجوز معدن‌کاری در این منطقه صادر شده و براساس همین مجوز، چند روزی است که معدن‌کاران با ماشین آلات سنگین راه‌سازی به جان این بخش از طبیعت زیبای شاهرود افتاده‌اند.
علیرضا ولیان، فعال محیط‌زیست و مسئول کمیته کوهنوردی هیات کوهنوردان شاهرود، در توضیح این خبر به همشهری گفت:

با صدور مجوز معدن در منطقه، معدن‌کاران با بلدوزر مشغول احداث مسیر عبوری به سمت ارتفاعات قله شاهوار هستند. جاده در دست احداث به اندازه‌ای عریض است که 3 خودرو به‌طور همزمان می‌توانند در کنار هم در این مسیر عبوری مورد نظر تردد کنند.

به گفته وی، بخشی که قرار است از آن سنگ برداشت شود صخره‌ای است و تنها زیستگاه دست نخورده کل و بز، قوچ و میش و خرس در منطقه محسوب می‌شود که تا به امروز به‌دلیل صخره‌ای بودن از تخریب و دست اندازی مصون مانده است.

ولیان تصریح کرد: سال گذشته با وجود انتقادات و اعتراضات گسترده دوستداران طبیعت، به بهانه انتقال آب از چشمه‌های قطری جاده‌ای در ارتفاعات منطقه ابر کشیدند که علاوه بر تخریب طبیعت بکر باعث خشک شدن 2 چشمه پر آب منطقه شد. امسال هم کشیدن جاده در محدوده مرتفع‌ترین قله شاهرود را به بهانه معدن‌کاری آغاز کرده‌اند. این درحالی است که کوهنوردان معتقدند چنانچه این عملیات ادامه یابد نه تنها اثری از زیستگاه امن حیوانات در منطقه باقی نمی‌ماند که یکی از زیباترین مناطق کوهستانی البرز قابلیت کوهنوردی خود را از دست می‌دهد.

آشیانه‌ای میان آب

محیط زیست > گیاهان  - زهرا داوری کیا: در جزایر مانگرو، قسمتی از تاج درختان حرّا حتی هنگام مد دریا هم از آب بیرون می‌مانند.

پرندگان مهاجر و بومی، این منطقه بکر، امن و « اکازیون» را برای ساخت لانه انتخاب می‌کنند.

جنگل‌های حرّای قشم زیستگاه بیش از ۱۱۰ گونه پرنده است. به غیر از پرندگان، اطراف ریشه درختان حرّا هم محیط دنج و مناسبی برای تخم ریزی و زندگی انواع آبزیان و دوزیستان است.به همین خاطر، جنگل‌های حرّا نقش مهمی در صنعت شیلات دارند.

اکسیژن لطفاً!

درختان مانگرو تعداد زیادی ریشه فرعی دارند که به شکل افقی رشد می‌کنند و بیرون سطح آب هستند. این ریشه‌ها می‌توانند هنگام جزر آب، اکسیژن هوا را بگیرند؛ ولی در شرایط «غرقابی» و تنفس بی‌هوازی، به گونه دیگری عمل می‌کنند. دستگاه فوق‌العاده ظریف و جالبی در این ریشه‌ها کار گذاشته شده که توسط یک دستگاه کوچک دیگر به نام «پنوماتوفِر» می‌تواند اکسیژن آب را در شرایط غرقابی به گیاه برساند. پنوماتوفر‌ها عدسک‌هایی دارند که با باز و بسته شدن خود، فقط اجازه ورود اکسیژن را به درون ریشه می‌دهند.

یک نیروی کمکی نیز به نام «گِل خورک» که درواقع یک سخت‌پوست دوزیست است، با ایجاد سوراخ‌هایی در بستر لجن‌زار، نقش مهمی در تهویه خاک و اکسیژن‌رسانی به ریشه‌ها دارد.

تولد یک بچه حرّا

به نظر شما اگر این درختان همیشه سبز مثل بقیه گیاهان دانه تولید می‌کردند، چه اتفاقی می‌افتاد؟ بی‌شک با افتادن دانه در آب شور و رفتن به ناکجاآباد اقیانوس، نسلشان منقرض می‌شد؛ ولی خداوند فکر همه چیز را کرده است!

روش تولید مثل در حرا، شبه « زنده‌زایی» است؛ یعنی دانه‌های درون میوه همان‌طور که به گیاه مادر چسبیده‌اند، جوانه می‌زنند. سپس از گیاه مادر جدا می‌شوند و زمانی که با کمک امواج دریا به بستر نرمی رسیدند، ریشه می‌دوانند. جوانه‌ها بهتر از دانه خشک می‌توانند به زندگی ادامه دهند. درخت چندل (یکی دیگر از مانگرو‌ها) هم که در برابر شوری آب مقاومت کمتری دارد، «زنده‌زایی» می‌کند.

جوانه چندل، ریشه قطور و نوک‌تیزی دارد. سنگینی گیاهچه‌ای که برای جدا شدن از مادرش به اندازه کافی بزرگ شده است، آن را از شاخه جدا می‌کند و توی آب می‌اندازد. ریشه نوک تیز در گل و لای فرو می‌رود و...

واقعاً زندگی، منشوری است در حرکت...

کشف گنجینه‌ای از عناصر خاک کمیاب در اعماق اقیانوس

دانشمندان ژاپنی موفق به کشف مقادیر زیادی از رسوبات عناصر خاک‌های کمیاب شده‌اند که امروزه در ساخت بسیاری از ابزرهای الکترونیکی به کار گرفته می‌شوند

به گزارش خبرگزاری مهر، بر اساس تخمین دانشمندان ژاپنی در حدود 100 میلیارد تن از این عناصر خاک‌های کمیاب را می‌توان در رسوبات گلی بستر اقیانوس آرام یافت. در حال حاضر چین 97 درصد از فلزات خاک‌های کمیاب را تولید می‌کند.

تحلیلگران بر این باورند کشف این توده از عناصر در بستر اقیانوس آرام در صورتی که بتوان مواد معدنی آن را برای مصارف صنعتی استخراج کرد، می‌تواند سلطه چین بر تولید این نوع فلزات را به چالش بکشد.

محققان دانشگاه توکیو توانسته‌اند این رسوبات ارزشمند را در 78 منطقه مختلف از بستر اقیانوس آرام کشف کنند. به گفته آنها تنها یک کیلومتر مربع از این رسوبات می‌تواند یک پنجم مصرف سالانه جهانی این عناصر را تامین کند.

این عناصر در عمق سه هزار و 500 متری تا 6 هزار متری از سطح اقیانوس یافته شده‌اند و به گفته دانشمندان یک سوم از این مناطق از عناصر خاک کمیاب و به ویژه فلز یتریوم غنی است. این عناصر در آب‌های بین المللی شرق و غرب هاوایی و شرق تاهیتی قرار گرفته‌اند.

مقادیر عناصر موجود در این رسوبات 80 تا 100 میلیارد تن تخمین زده شده‌اند، این در حالی است که منابع زمینی این عناصر 110 میلیون تن تخمین زده شده‌اند در حالی که این منابع در مناطقی مانند چین، روسیه و دیگر کشورهای شوروی سابق و آمریکا متمرکز شده‌اند.

با انتشار خبر کشف این منابع دریایی، تعداد شرکت‌های متقاضی حفاری برای دسترسی به این عناصر لحظه به لحظه در حال رشد است. این در حالی است که دورنمای استخراج این فلزات در اعماق دریا و آسیب‌هایی که می‌تواند به اکوسیستم دریایی وارد آورد موجب نگرانی طرفداران محیط زیست شده است.

پایتخت طبیعت ایران در خطر

تهدید رویشگاه‌های زاگرسی در بی‌توجهی مسئولان

سفر به استان کهگیلویه و بویراحمد برای خبرنگاران حوزه منابع طبیعی و محیط‌زیست وسوسه‌انگیز است ولو آنکه این سفر برای بازدید از پروژه‌های آبخیزداری باشد.

از زمانی که درختان بلوط طی چند مرحله در سال‌های 88، 89 و امسال قربانی خطوط انتقال گاز شد خبرنگاران حوزه محیط‌زیست همواره مترصد فرصتی بودند تا از این منطقه بازدید کنند اما این مجال هرگز فراهم نشد. سرانجام معاونت آبخیزداری سازمان جنگل‌ها و مراتع، برای بازدید از طرح‌های آبخیزداری میزبان اصحاب رسانه شد؛ طرح‌هایی که بی‌هیچ مبالغه‌ای اجرای آنها در طبیعت سرسبز استان کهگیلویه و بویراحمد از یک‌سو، موجب کنترل فرسایش و تثبیت خاک شده و از سوی دیگر جانی به زندگی جنگل‌نشینان و عشایر منطقه داده است. هر کجا طرحی اجرا شده زندگی رونق گرفته و پوشش گیاهی تثبیت شده است؛ این ویژگی شاخص طرح‌های آبخیزداری در کهگیلویه و بویراحمد است.

کشف گنجینه‌ای از عناصر خاک کمیاب در اعماق اقیانوس

دانشمندان ژاپنی موفق به کشف مقادیر زیادی از رسوبات عناصر خاک‌های کمیاب شده‌اند که امروزه در ساخت بسیاری از ابزرهای الکترونیکی به کار گرفته می‌شوند

به گزارش خبرگزاری مهر، بر اساس تخمین دانشمندان ژاپنی در حدود 100 میلیارد تن از این عناصر خاک‌های کمیاب را می‌توان در رسوبات گلی بستر اقیانوس آرام یافت. در حال حاضر چین 97 درصد از فلزات خاک‌های کمیاب را تولید می‌کند.

تحلیلگران بر این باورند کشف این توده از عناصر در بستر اقیانوس آرام در صورتی که بتوان مواد معدنی آن را برای مصارف صنعتی استخراج کرد، می‌تواند سلطه چین بر تولید این نوع فلزات را به چالش بکشد.

محققان دانشگاه توکیو توانسته‌اند این رسوبات ارزشمند را در 78 منطقه مختلف از بستر اقیانوس آرام کشف کنند. به گفته آنها تنها یک کیلومتر مربع از این رسوبات می‌تواند یک پنجم مصرف سالانه جهانی این عناصر را تامین کند.

این عناصر در عمق سه هزار و 500 متری تا 6 هزار متری از سطح اقیانوس یافته شده‌اند و به گفته دانشمندان یک سوم از این مناطق از عناصر خاک کمیاب و به ویژه فلز یتریوم غنی است. این عناصر در آب‌های بین المللی شرق و غرب هاوایی و شرق تاهیتی قرار گرفته‌اند.

مقادیر عناصر موجود در این رسوبات 80 تا 100 میلیارد تن تخمین زده شده‌اند، این در حالی است که منابع زمینی این عناصر 110 میلیون تن تخمین زده شده‌اند در حالی که این منابع در مناطقی مانند چین، روسیه و دیگر کشورهای شوروی سابق و آمریکا متمرکز شده‌اند.

با انتشار خبر کشف این منابع دریایی، تعداد شرکت‌های متقاضی حفاری برای دسترسی به این عناصر لحظه به لحظه در حال رشد است. این در حالی است که دورنمای استخراج این فلزات در اعماق دریا و آسیب‌هایی که می‌تواند به اکوسیستم دریایی وارد آورد موجب نگرانی طرفداران محیط زیست شده است.

تنگی نفس ریه‌های زمین

گرمایش جهانی، جنگل‌های گرمسیری را تهدید می‌کند

محیط زیست > گرمایش جهانی  - ترجمه - عبدالحسین غلامرضایی:
امروزه توجه بیشتر جهانیان به گرمایش جهان و تأثیر آن بر مناطق قطبی و ذوب شدن کوه‌های یخی معطوف شده است اما افزایش دما می‌تواند جنگل‌های مناطق استوایی را نیز به همان نسبت تحت‌تأثیر خود قرار داده و روی تعدادی از گونه‌های گیاهی و جانوری اثراتی نامطلوب بر جای گذارد.

تاکنون مطالب زیادی در باره گرمایش زمین و تأثیر آن برمناطق سردتر سیاره از جمله مناطق شمالی و قطبی، کوه‌های یخی و کوه‌های آلپ گفته و نوشته شده است اما بعضی از مناطق گرم سیاره زمین نیز نظیر جنگل‌های باران‌زای مناطق حاره از این قاعده مستثنا نبوده و تحت‌تأثیر تغییرات آب و هوا قرار گرفته‌اند. این جنگل‌ها با آنکه فقط حدود 6‌درصد از سطح کره زمین را پوشش می‌دهند اما تقریبا نیمی از گونه‌های گیاهی و جانوری را در خود جای داده‌اند؛ از همین رو، از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند؛ با این همه، روز به روز از وسعت آنها کاسته می‌شود. آنچه در پی می‌آید نتایج پژوهش‌هایی است که اخیرا توسط ویلیام لورنس، استاد دانشگاه جیمزکوک در استرالیا و تیم همکارش انجام شده است. این پژوهش تمام مناطق حاره جهان را تحت پوشش قرار داده است؛ از آمازون گرفته تا آفریقا و جنگل‌های استوایی در استرالیا.

آشنایی با آبشار

آبشار به ریزش قائم یا پرشیب آب یک روانه از ارتفاع نسبتاً زیاد گفته می‌شود

آبشار یکی از پدیده های زمین شناسی است که در آن آب یک نهر یا رودخانه از یک فلات یا ارتفاع با سرعت زیاد به پایین یک دره یا دامنه می‌ریزد.

بستر رود، به آرامی بر اثر عبور سنگ‌های ریز و درشتی که همراه آب می‌غلتند، فرسایش می‌یابد. رودهای بزرگ، از روی این سنگ‌ها عبور می‌کنند.

بعضی از سنگ‌ها، سخت‌تر از سنگ‌های دیگرند و به آسانی فرسایش نمی‌یابند. بعضی دیگر، به راحتی فرسایش می‌یابند. هنگامی که رود از بستری متشکل از سنگ‌های سخت وارد جایی شود که سنگ‌ها نرم ترند، احتمال دارد در محل برخورد این دو نوع سنگ، آبشار تشکیل شود.

یعنی آب نمی‌تواند سنگ‌های سخت را حفر کند، اما سنگ‌های نرم را که در زیر قراد دارند از بین می‌برد و به اصطلاح، زیر سنگ‌های سخت را خالی می‌کند. گاهی وسعت این محل خالی شده به اندازه‌ای است که افراد می‌توانند از پشت آبشار عبور کنند.

در مجله آبشارها سعی شده مخاطبان خود را با آبشارهای کشورمان، ایران بیشتر آشنا کنیم. پس برای این منظور به مطالب زیر مراجعه کنید.

در همین زمینه:

• آشنایی با چشمه مرتضی علی - یزد
• آشنایی با آبشار گنج‌نامه - همدان
• آشنایی با آبشار پیران - کرمانشاه
• آشنایی با آبشار شکرآب - تهران
• آشنایی با آبشارها، چشمه‌ها و دریاچه‌های استان تهران
• آشنایی با آبشارهای شیرآباد - گلستان
• آشنایی با آبشار ایج - مازندران
• آشنایی با آبشار آکاپل - مازندران
• آشنایی با آبشار آسیاب خرابه - آذربایجان شرقی
• آشنایی با آبشار آتشگاه - چهارمحال و بختیاری
• آشنایی با آبشار نوژیان - لرستان