جریانهای واریزه ای ویرجینیا

   نویسندگان: Louis Scott Eaton, Benjamin A. Morgan, R. Craig Kochel, Alan D. Howard
   مترجم: مسعود مافی، کارشناس گروه بلایای طبیعی و مدیریت بحران پایگاه ملی داده های علوم زمین کشور
  

    چکیده:
  
   چهار طوفان اصلی که باعث تحریک جریانهای واریزه ای در کوههای آپالاش ایالت ویرجینیا- غرب ویرجینیا شدند، دیدگاهی را نسبت به نقش سیلابهای عظیم دارای فراوانی اندک در برهنه سازی دراز مدت و تکامل مناظر کوهستانی ایجاد کرده اند. برهنه سازی ناشی از طوفانها در حوضه های آبریز Blue Ridge Mountain از نظر بزرگی در مقایسه با حوضه هایی که در کوههای ایالت Valley and Ridge واقع شده اند، تقریباً بیشتر است. این تفاوت احتمالاً نتیجه بارندگی طوفانی تر در Blue Ridge است. تعیین سن رادیو کربن نهشته های جریانهای واریزه ای در Blue Ride نشان می دهد که سن آنها در حوضه های رودخانه ای مناطق کوهستانی بیشتر از 2 الی 4 هزار سال نیست.

روش هوابرد فراطیفی

   استفاده از داده های هوابرد فراطیفی(Hyperspectral) در اکتشاف:
   همانگونه که واضح است اکتشاف موفق کانسارها نیاز به ابزار ها و روشهای متعدد دارد. نقشه های زمین‌شناسی، ژئوشیمی، ‌ژئوفیزیک، دورسنجی و ... بخش مهمی از اطلاعات مورد نیاز را فراهم می‌سازند. ‌نقشه های دگرسانی حاصل از مطالعات دورسنجی یکی از حلقه های مهم عملیات اکتشافی به شمار می‌رود. این نقشه ها بهترین ردیاب کانسارها خصوصا کانسارهای ناپیدا در سطح، فرسایش یافته(مثلا اکسید شده) و با عیار سطحی کم می‌باشند.

ژئوفیزیک هوابرد

 برداشتهای ژئوفیزیک هوابرد که توسط هواپیما یا هلی کوپتر انجام می گیرد شامل اندازه گیری تغییراتچندین پارامتر فیزیکی زمین می باشد. مهمترین پارامترهای قابل اندازه گیری عبارتند از : رسانایی (Conductivity) که با عکس مقاومت ویژه برابر است، خود پذیری مغناطیسی (Susceptibility) ، چگالی و تجمع عناصر رادیواکتیو شامل پتاسیم و توریم و اورانیم ، هر گونه تغییر در نزدیکی سطح زمین که سبب تغییرات قابل اندازه گیری در این پارامترها شود، کاربردهای عملی ژئوفیزیک هوایی را نشان می دهد. دستگاههای اندازه گیری پارامترهای مذکور عبارتند از : الکترومغناطیس (EM)، مغناطیس ، گرانی، طیف سنجی اشعه گاما (AGS)، برداشتها EM تغییرات سه بعدی در رسانایی را که بدلیل تغییر در لیتولوژی ، شدت آلتراسیون و حجم آبهای زیرزمینی یا درجه شوری آن ایجاد شده است، به نقشه در می آورد. از برداشتهای مغناطیسی جهت تهیه نقشه تغییرات خود پذیری مغناطیسی که غالباً مربوط به تغییر درصد مگنتیت سنگها می باشد، استفاده می گردد و برداشتهای اسپکترومتری اشعه گاما ، تشعشعات حاصل از یک یا چند رادیو الحان طبیعی یا ساخت بشر را اندازه گیری می کند. روشهای مذکور جهت اهداف متعدد بکار گرفته می شود .‌در مواردی یک روش نشانه مستقیمی از وجود کانه مورد نظر را در اختیار قرار می دهد بطور مثال مواقعی که روش مغناطیسی برای یافتن کانه های آهن و نیکل بکار می رود.‌در موارد دیگر یک روش ممکن است تنها نشانه ای از مناسب بودن شرایط برای حضور کانی مورد نظر را ارائه دهد، بعنوان مثال روش مغناطیسی در اکتشاف نفت غالباً وسیله شناسایی در تعیین عمق سنگ کفهای آذرین می باشد تا با مشخص شدن ضخامت رسوبات اکتشاف نفت تضمین گردد.
   اکتشافات برداشتهای ژئوفیزیکی را می توان در زمین، دریا و هوا انجام داد.‌در مناطقی که وسعت زیادی دارند (بیش از صد هزار کیلومتر مربع) غالباً از روشهای هوابرد استفاده می شود. زیرا این روشها خیلی سریعتر و با دقت بیشتری انجــام می گیرد.    - روش مغناطیس هوابرد:
   روش مغناطیسی قدیمی ترین روش ژئوفیزیکی است که هم برای تعیین محل کانه های پنهان و حجم برای تعیین ساختارهای مربوط به رسوبات نفت و گاز بکار می رود. این روش از جمله روش هایی است که منشاء آن طبیعی بوده و ناشی از تاثیرا میدان مغناطیسی زمین بر روی سنگها می باشد. میدان مغناطیسی زمین هم ارز یک مغناطیس ماندگار است که در راستایی عموما÷ شمالی – جنوبی در نزدیکی محور چرخشی زمین قرار دارد. 99% میدان مغناطیسی زمین منشاء داخلی دارد که میدان اصلی محسوب گردیده و نسبتاً به آرامی تغییر می کند، و یک درصد باقیمانده منشاء خارجی دارد که میدان اصلی محسوب گردیده و نسبتاْ به آرامی تغییر می کند، و یک درصد باقیمانده منشاء خارجی دارد و نسبتاً سریع تغییر می کند.
   تغییرات میدان اصلی معمولاً خیلی کوچکتر از میدان اصلی بوده و در اثر بی هنجاریهای مغناطیسی محلی که نتیجه تغییرات در محتوای کانی مغناطیسی سنگها است در نزدیکی سطح پوسته زمین بوجود می آید.
   بررسی این تغییرات هدفهای ژئوفیزیک اکتشافی را تشکیل می دهد زیرا بی هنجاریهای محلی میدان مغناطیسی را می توان در ارتباط با ساختار محلی زمین تفسیر کرد. البته یکی از منابع اطلاعاتی بسیار مهم در این زمینه سنگهایی هستند که احتمال دارد در زمان شکل گیری خود بطور دائمی مغناطیده شده باشند. با استفاده از اندازه گیری مغناطیدگی سنگها،‌تاریخ گذشته میدان مغناطیسی را می توان استنتاج کرد.

   در روش مغناطیسی بی هنجاریهای بدست آمده از برداشتهای صحرایی بر حسب تغییرات خود پذیری مغنایس( Susceptibility) و یا مغناطیس شدن دائم تعبیر و تفسیر می شود. هر دو خواص فوق در دمای زیر فقط کوری (Curie point) در سنگها وجود دارد بنابراین بی هنجاریهای مغناطیسی فقط تا اعماق 30 تا 40 کیلومتری محدود می شوند..

-کاربردهای روش مغناطیس هوابرد:
   1-پی جویی سنگ معدن یا سنگ میزبان مغناطیسی :
   که شامل ذخایر آهن ، سنگهای اولترامافیک حاوی کروم ، برخی از توده های مسیوسولفاید (معمولاً نیکل)، کیمبرلیت های حاوی الماس و قلع – تنگستن یا خاکهای نادر که با گرانیت ها همراه می باشند.
  
   2- تهیه نقشه های زمین شناسی :
   که شامل نقشه های لیتولوژی و ساختاری در نواحی هوازده یا پوشیده و ژئومتری حوضچه های رسوبی و نیز مطالعات ناحیه ای برای اهداف تکتونیکی (بعنوان مثال مطالعات پوسته ای ) و اکتشاف محیط های مساعد کانه زایی می باشد.
  
   3- تعیین عمق (basement) :
   جهت اکتشاف هیدروکربن ها و کانی های غیر فلزی و نیز اکتشاف کانی هایی که با basement مدفون شده همراه می باشند. (نظیر طلا) .
  
   4- درصورتی که این روش با روشهای الکترومغناطیسی و پلاریزاسیون القایی (IP) همراه گردد می تواند در تشخیص رساناهای فلزی و غیر فلزی ،‌تفسیر هندسی تودههای رسانا یا پلاریزه مورد استفاده قرار گیرد.
  
   5- مطالعات مهندسی ، آبهای زیرزمینی ، باستان شناسی و پهنه بندی خطر:
   شامل تهیه نقشه گسلها و درزه های مدفون، تعیین عمق ایزوترم نقطه کوری و جستجوی اشیاء فلزی می باشد.
  

    - روش رادیومتری هوابرد:
   برخی از ایزوتوپهای عناصر ناپایدار بوده و با انتشار تشعشعات یونی فعال به هسته پایدارتری تبدیل می شوند. این ایزوتوپها ،‌ایزوتوپهای رادیواکتیو یا رادیوایزوتوپ نامیده می شوند. از نابودی مواد رادیواکتیو سه نوع پرتو اصلی منتشر می شود که عبارتند از اشعه آلفا ، بتا و گاما ،‌اشعه آلفا شامل دو پروتون و دو نوترون بوده و از آنجایی که دارای بار و جرم می باشد به آسانی توسط چند سانتی متر از هوا جذب می شود.ذرات بتا یک بار منفی منفرد را حمل می کنند و می توانند تا یک مترو درهوا سیر کنند.‌نابودی یک ذره آلفا یا بتا معمولاً هسته جدیدی را در یک حالت بر انگیخته باقی می گذارد، و انرژی اضافی بصورت پرتوهای گاما تشعشع می یابد.
   این پرتوها دارای بار و جرم نبوده و ازاین رو بسیار نافذ می باشند،‌بطوریکه می توانند تا 30 سانتی متر در سنگ و چند صد متر در هوا نفوذ کنند.‌هر فوتون پرتو گاما انرژی مجزایی داشته و این انرژی ،‌مشخه ایزوتوپ چشمه تشعشعات می باشد.‌این روش ،‌ اساس اسپکترومتر پرتو گاما را تشکیل می دهد (Minty , 1997) . منابع طبیعی اشعه گاما که در بررسی های هوایی اندازه گیری می شوند، پتاسیم،‌اورانیم و توریم می باشند. بنابراین روش رادیومتری بر اساس اندازه گیری جریان و انرژی پرتو گامای منتشر شده در طول واپاشی ایزوتوپهای رادیواکتیو پتاسیم، اورانیم و توریم و تخمین نسبی این مواد در سنگهای سطحی می باشد. اطلاعات رادیومتری خام که در یک طیف 256 کاناله ثبت می گردد، شامل 5 پنجره انرژی بصورت زیر می باشد:
   “Window” “Energy Range” “Channel Range”
   Total caunt 410-2810 Kev 35-240
   Potassium 1370-1570 Kev 117-134
   Uranium 1660-1860 Kev 142-159
   Thorium 2410-2810 Kev 206-240
   Cosmic 3000-00 Kev 256

   بعلت تفاوتهای موجود بین تشعشعاتی که از واپاشی پتاسیم ،‌اورانیم ،‌توریم ناشی می شود، اندازه گیری کل تشعشعات در داخل یک رنج انرژی معین ،‌تحت عنوان یک کانال شناخته شده ،‌صورت می گیرد. بطوریکه با اندازه گیری کل انرژی پرتو گاما ، پارامتر تشعشع کل (Total count) را خواهیم داشت.
   روشهای رادیومتری در اکتشافات ناحیه ای بکار می رود ولی بستگی به آشکار بودن سنگهای مورد بررسی دارد، در صورتی که ناحیه توسط رسوبات پوشیده شور تشعشعات سنگهای زیرین جذب خواهد شد.‌متمرکز مطلق و نسبی عناصر رادیواکتیو بطور قابل توجهی با لیتولوژی تغییر می کند و رادیومتری قادر است تغییرات لیتولوژی جذبی را در داخل واحدهای سنگی نسبتاً یکنواحخت منعکس کند.‌از طرفی انواع سنگهای بسیار متفاوت می تواند علائم رادیومتری مشابهی داشته باشد.
   عموماْ سنگهای فلسیک که در سطح زمین رخنمون دارند مخصوصاْ‌ گرانیت ها و ولکانیک های فلسیک، علائم رادیومتری واضحی در طول مدت واپاشی مقادیر بزرگی از پتاسیم،‌اورانیم و توریم دارند، در صورتی که سنگهای آتشفشانی مافیک فاقد این عناصر می باشند. چگونگی توزیع رادیوالحانها در سنگهای آذرین در جدول و منودار شماره یک نشان داده شده است.
   رادیواکتیو سنگهای رسوبی عموماً بر اساس مواد اصلی آن می باشد و با محتویات سیلت و کانی سنگین تغییر می کند. بطور کلی رسها ، فسفاتها، سنگهی پتاسیم و رسوبات بیتومین دار (آغشته به مواد نفتی) رادیواکتیو بالاتری داشته و سنگ آهک ، ژیپس ،‌سنگ نمک،‌دولومیت و کوارتز پایین ترین مقدار را دارا می باشد. رادیواکتیویته سنگهای متامورفیک اساساً مربوط به رادیواکتیویته سنگهای اصلی آن می باشد. نتایج بررسی های رادیومتری می تواند توسط عوامل مختلفی نظیر عوامل زیر تحت تاثیر قرار می گیرد:
   الف – گسترش خاکهای سطحی و سایر فرایندهای سطحی: تشعشع سنگ بستر ممکن است توسط موادی که بین سنگ و آشکار ساز قرار گرفته اند کاهش یابد زیرا بررسیهای رادیومتری قادرند اطلاعات را تا عمق 35 سانتی متری سطح زمین ثبت کند.‌افزایش در رطوبت خاک نیز تشعشعات را کاهش می دهد.
   ب – تغییر در پارامترهای برداشت نظیر ارتفاع هواپیمایی که سنسور را بالای سطح زمین حمل می کند‌. (Terrian Clcarance) بطوریکه در ارتفاع پرواز 150 متری یک تغییر 15 متری، 10% تغییر در میزان اندازه گیری ایجاد می کند.
   -عوارض ساخت بشر نظیر معادن کار شده قدیمی و یا جاده و ریل که غالباً مستلزم کاربرد سنگهای تازه بوده و بصورت عوارض خطی که می تواند مرزهای زمین شناسی را قطع کند دیده می شود.

    - پتاسیــــم
   پتاسیم یکی از ترکیبات بزرگ پوسته زمین (35، 02/0) می باشد که یک عنصر آلکالی بوده و میزبان های بزرگ آن فلدسپار های پتاسیک (بخصوص اورتوکلاز و میکروکلاین با تقریباً 13% پتاسیم) و میکا (بیوتیت و موسکویت با 8% پتاسیم) می باشد.‌پتاسیم در سنگهای فلسیک (گرانیت) نسبتاً بالایی و در بازالتهای مافیک پایین و در دونیت ها و پریدوتیت ها خیلی پایین می باشد.‌طی هوازدگی جایگاه پتاسیم در بیوتیت ،‌فلدسپار پتاسیک و موسکویت از بین می رود . پتاسیم رها شده در هوازدگی می تواند توسط کانی ها حاوی پتاسیم نظیر ایلیت یا سایر کانیهای رسی مثل مونت موریونیت در شرایط مناسبی جذب شود.
   در بررسی اشعه گاما،‌پتاسیم با اندازه گیری 1.46 mev اشعه گاما که از واپاشی 40K نتیجه شده آشکار می شود . این ایزوتوپ 02/0 از پتاسیم طبیعی را تشکیل داده و یک اندازه گیری صحیح از پتاسیم موجود در زمین می باشد (Dickson & Scott , 1997).
   الگوهای آلتراسیون می توان با تغییرات در علائم رادیومتری ،غالباً با افزایش در پتاسیم مشخص گردد. بعضی از کانسارهای مس و طلای پورفیری (+MO) آلکالی و کالکوآلکالی با آلتراسیون هیدروترمال پتاسیک همراهند.
  
   - اورانیم :
   اورانیم ترکیب کوچکی از پوسته زمین ( 3ppm) می باشد که می تواند بصورت کانیهای اکسید و کانیهای سیلیکات اورانینایت و اورانوتورایت در سنگهای دیده شود.‌مونازیک ، گزنوتایم و زیرکن کانیهای اصلی حاوی اورانیم می باشند که فقط زیرکن و مونازیت در طی هوازدگی پایدار می باشند. اورانیم آزاد شده از کانی ها در طول هوازدگی ممکن است در اکسیدهای آهن اوتیژن (authigene) و کانیهای رسی باقیمانده و ذخایر اورانیم در شرایط مساعدی مشکل گیرد.
   اورانیم مادر سریهای واپاشیده ای است که به حالت پایدار 206Pbمنتهی می شود. اورانیم در طول مدت واپاشی خودش اشعه گاما منتشر نمی کند و بیشترین اشعه گاما توسط ایزوتوپ های دختر آن منتشر می شود. برداشت رادیومتری آشکار کردن سنگ معدن اورانیم نزدیک سطح مهم می باشد.
  

   - توریم :
   توریم ترکیب کوچکی از پوسته زمین ( 12ppm) می باشد.‌قابلیت انحلال ترکیبات توریم بجز در محلولهای اسیدی معمولاْ پایین می باشد.‌اما ترکیبات آلی ممکن است قابلیت انحلال توریم را در شرایط PH خنثی افزایش دهد.‌توریم ممکن است در آلانایت،‌مونازیت،‌گزنونیم و زیرکن در سطوح بیش از 1000 ppm دیده شود.‌کانیهای اصلی حاوی توریم (مونازیت و زیرکن) در طول مدت هوازدگی پایدار می باشند که احتمالاْ در ذخایر سنگهای کانی سنگین جمع می شوند.
   توریم آزاد شده در اثر تخریب کانیها در مدت هوازدگی ممن است در اکسیدها و هیدروکسیدهای آهن یا تیتانیوم همراه با خاکهای رس باقی بماند.توریم نیز ماننداورانیم در مدت واپاشی،‌اشعه گاما منتشر نمی کند و ما در سریهای واپاشیده ای است که به 208pb پایدار منتهی می شود.‌بیشتر تشعشعات فعال گاما توسط ایزوتوپهای دختر حاصل از 208TL منتشر می شوند. (Dickson & Scott, 1997) از آنجایی که طی فرآیند آلتراسیون عموماً توریم غنی نمی شود نسبت K/th نشانه خوبی برای آلتراسیون پتاسیک می باشد.‌در نواحی گرمسیر توزیع رادیوالحانهای سنگ بستر بطور قابل توجهی با هوازدگی شدید تغییر می کند، بطوریکه افزایش در تجمع توریم و کاهش متقابل در پتاسیم در ناحیه هوازده مشاهده می شود.
  
   - کاربردهای رادیومتری هوابرد:
   1 - پی جویی سنگ معدن یا سنگ میزبان رادیواکتیو که عبارتند از:
   ذخایر اورانیم ، سنگهای حامل توریم یا اورانیم که عبارتند از خاکهای نادر،‌قلع ، تنگتسن یا سایر کانی ها، سنگهای غنی از پتاسیم شامل کامی های اقتصادی (مثل کیمبرلیت)،‌زون های آلتره شده پتاسیم که احتمالاً با مس یا طلای پورفیری همراه می باشد و غنی شدگی اورانیم که نشانگر برخی از ذخایر طلا یا مس می باشد.
  
   2- تهیه نقشه های زمین شناسی :
   که شامل نقشه لیتولوژی در مناطقی از خاکهای رسوبی،‌اکتشاف برای محیط های مساعد کانه زایی و ردیابی منابع آبرفتی جهت انطباق با ژئوشیمی .
   3- اکتشاف هیدروکربن ها:
   که شامل اکتشاف هاله های رادیواکتیو بالای ذخایر هیدروکربن دار می باشند.

    - روشهای الکترومغناطیس هوابرد:
   تمام سیستم های القاء الکترومغناطیس بر اساس دو قانون مهم فیزیکی توصیف می شوند:
   طبق قانون بیوساوار (Biot-Savrart) تمام جریانهای الکتریکی ، میدانهای مغناطیسی بوجود می آورند جریان الکتریکی جاری در یک سیم مستقیم یک میدان مغناطیسی حول محور جریان الکتریکی ایجاد می کند. قانون دوم قانون فاراده (Faraday) می باشد که طبق آن میدان مغناطیسی که با زمان تغییر می کند در هر رسانایی یک جریان الکتریکی القاء می کند.
   دستگاههای الکترومغناطیسی هوابرد دارای یک سیستم فرستنده ، یک سیستم گیرنده می باشد که در داخل یک Bird که در زیر هلی کوپتر آویزان می باشد تعبیه می گردند. یک میدان مغناطیسی متغیر با زمان که میدان اولیه (Primary) نامیده می شود و توسط جریانهای الکتریکی متناوب در سیم پیچ فرستنده ایجاد می شود به طرف زمین فرستاده می شود. امواج الکترومغناطیسی بداخل زمین نفوذ کرده و در داخل سنگهای زیر سطحی منتشر می شوند. میدانهای EM اولیه از سیم پیچ فرستنده به سمت سیم پیچ گیرنده منتشر می شوند که این عمل هم از طریق بالای سطح زمین و هم زیرزمین صورت می گیرد. در صورتیکه سنگهای زیر سطحی هموژن و از نظر الکتریکی عایق باشند معمولاً هیچگونه اختلافی بین میدانهای منتشر شده در بالای سطح زمین و یا داخل زمین وجود نخواهد داشت.‌فقط یک مقدار از شدت میدانی که در داخل زمین منتشر شده کاسته خواهد شد.‌اما هنگامیکه یک جسم های در زیر سطحی حضور داشته باشد، نوسانات میدان حاصله از مولفه مغناطیسی میدان Eu اولیه سبب القاء جریانات گردابی (eddy) در داخل جسم هادی خواهد شد.‌شدت جریانهای القایی بستگی به رسانایی الکتریکی ،‌شکل و اندازه جسم هادی و نیز شدت و فرکانس میدان اولیه وموقعیت و جهت جسم هادی نسبت به فرستنده دارد.‌جریانهای گردابی یک میدان مغناطیسی ثانویه ( Secondary) در جسم هادی ایجاد می کند. میدان مغناطیسی ثانویه در سیم پیچ گیرنده سیگنالهای الکتریکی القاء می کند (شکل شماره 1).
   در حقیقت سیم پیچ گیرنده در سیستم EM به میدان منتجه (Hr) که جمع بردای میدانهای اولیه (HP) و ثانویه (HS) می باشد پاسخ می دهد. میدان Hr هم از نظر فاز و هم از نظر دامنه با میدان اولیه فرق دارد.‌اختلافات بین میدانهای EM اولیه و Hr می تواند حضور یک جسم هادی زیر سطحی را مشخص نماید و اطلاعاتی در باره وضعیت هندسی و خواص الکتریکی آن فراهم نماید.‌عمق نفوذ روش الکترومغناطیس در حدود چند صد متر می باشد که بستگی به سیستم اندازه گیری و پوشش زمین شناسی دارد.

   - کاربرد های روش الکترومغناطیس هوابرد:
   1-پی جویی مستقیم اجسام هادی فلزی (مسیو سولفاید تیپیک، کانی های رسانا پیریت و یا پیروتیت یا گرانیت).
   شامل : سنگ معدن مسیو سولفاید آذر آواری مس ،‌سرب، روی و فلزهای با ارزش که معمولاً با پیریت و یا پیروتیت همراه می باشند‌(برای تارگتهای خوب).
   - کربنات های میزبان سرب- روی که غالباً با مارکاسیت، پیریت یا پیروتیت و گاهی با افقهای گرافیت همراه می باشند‌(برای تارگتهای ضعیف).
   - توده های مسیو پیروتیت – پنتلاندیت شامل نیکل و گاهی مس و فلزهای با ارزش همراه با سنگهای مافیک و اولترامافیک (برای تارگتهای خوب).
   - ذخایر رگه ای نقره غالباً همراه با استیبنیت ، مس ،‌کبالت،‌نیکل، پیریت در سنگهای ولکانیکی و رسوبی (عموماً برای تارگتهای ضعیف).
   - رگه کوارتز حاوی طلا و پیریت گاهی همراه با استیبنیت ،‌نقره، بیسموت در سنگهای ولکانیکی و رسوبی و احتمالاً سنگهای نفوذی (تارگتهای ضعیف).
   - ذخایر اسکارن مس و روی ، سرب و فلزهای با ارزش معمولاًً همراه با پیریت و مگنتیت در اطراف نفوذیهای آذرین (برای تارگتهای نسبتاْ ضعیف).
   - زونهای گرافیت حاوی طلا همراه با پیریت یا بدون آن در بسترهای رسوبی و توفی‌(برای تارگتهای نسبتاً خوب)
   2- پی جویی غیر مستقیم میزبانهای مساعد ذخایر کانی
   - کیمبرلیت های حامل الماس
   - سنگهای مافیک – اولترامافیک سرپانتینی شده میزبان نیکل (و گاهی مس و فلزهای با ارزش) و آزبست.
   - ذخایر نیکل لاتریتی در ساپرولیت رسانا
   - گسها و Shear زونها که میزبان طلای هیدروترمال و اورانیم و 000می باشد.
   3-تهیه نقشه های زمین شناسی
   تشخیص تغییرات در لیتولوژی (و ساختار) معمولاً با کمک روشهای مغناطیسی و رادیومتری .
   4- کاربرد در آبهای زیرزمینی ،‌کشاورزی
   - تهیه نقشه آبها و خاکهای نمک دار
   - تهیه نقشه باطله های زیست محیطی و آبراهه های اسیدی معدنی
   - تعیین حوضچه های آبی جدید
   اطلاعات ژئوفیزیک هوابرد جمع آوری شده در ایران که توسط سازمان زمین شناسی مورد استفاده قرار می گیرد:

    1- اطلاعات ناحیه ای کل ایران
   بین سالهای 1974 و 1977 میلادی دو برداشت مغناطیس هوابرد با حساسیت بالا توسط Aero service (Hopuston , Texas) برای سازمان زمین شناسی صورت گرفته است که در مجموع بیشترین قسمتهای ایران را تحت پوشش قرار می دهد،‌هدف از انجام این کار بدست آوردن اطلاعات بیشتری از تکتونیک و زمین شناسی ناحیه ای ایران و نیز تعیین زونهای مساعد جهت اکتشافات تفضیلی کانیها و هیدروکربن ها می باشد.‌برداشت های صورت گرفته در سالهای 75-1974 و 77-1076 به ترتیب شامل 89058 و تقریباْ 162612 کیلومتر خط پردازی با فاصله خطوط پرواز Km 5/7 و فاصله خطوط کنترلی Km (Tie Line) 40 می باشد هواپیمای بکار رفته یک هدایت گر هوایی دوموتوره است که یک مگنتومتر بخار سزیم با حساسیت ثبت 02/0 گاما را حمل می کرده است.‌نقشه شدت کل میدان ایران با استفاده از این داده ها مطابق شکل شماره 2 در سازمان زمین شناسی تهیه گردیده است.
  
   2- اطلاعات ژئوفیزیک هوابرد سازمان انرژی اتمی ایران:
   اطلاعات مذکور شامل مغناطیس و رادیومتری (u, th, k) در مقیاس محلی می باشد که در سالهای 1978-1976 توسط سه شرکت خارجی آستیرکس اسرالیا، پراکلاسایزموس (PRAKLA-SEISMOS) آلمان و CGG فرانسه در نواحی از ایران به مساحت km2 000،600 برای سازمان انرژی اتمی برداشت شده است.
   اطلاعات مغناطیسی توط مگنتومتر پروتون با حساسیت 5/0 نانوتلا برداشت گردیده و تصحیح IGRF با مدل 1975 روی آن انجام گرفته است، و اطلاعات رادیومتری نیز بوسیله اسپکترومتر پرتو گاما با مشخصات زیر برداشت شده است:
   2 PI ARRAY 512 CHANNELS (FW) 5.300 CM NAI(TL)
   (RW) 5.300 CM NAI(TL)
   4 PI ARRAY 512 CHANNELS (FW) 50.300 CM NAI(TL)
   (RW) 33.600 CM NAI(TL)
   مشخصات پروازهای انجام گرفته عبارتند از:
   Line spacing: 500 meters
   Nominal terrain clearance: 120 meters
   Sample interval: 1 second
   Aircraft speed (FW) Max. 70 meters/second
   Aircraft speed (RW) Max. 46 meters/second

   3- اطلاعات ناحیه ای شرکت ملی مس ایران:
   در سال 1992 Aerodat یک برداشت ژیوفیزیک هوابرد شامل مغناطیس – رادیومتری و الکترومغناطیس را بصورت تفضیلی در ناحیه کرمان برای شرکت ملی مس ایران انجام داد.
   از این اطلاعات به منظور اکتشافات مس پورفیری و ذخایر اپی ترمال مرتبط با آن استفاده گردید. مشخصات برداشت ژئوفیزیک هوابرد بصورت زیر می باشد:
   فاصله خطوط پرواز 200 متر،‌فاصله خطوط کنترلی 10 متر (Tie line) ، راستای پرواز شمال شرق – حنوب غرب،‌مساحت منطقه برداشت شده 7000 کیلومتر مربع و شامل 36000 کیلومتر خطی و 380 پرواز که از مارس تا اکتبر 1992 انجام پذیرفت. نقشه شدت کل میدان مغناطیسی ناحیه مورد بررسی در شکل شماره 3 نشان داده شده است.‌هلی کوپتر بکار رفته جهت پیمایش Bell214A و مشخصات سیستم عبارتند از:
   Spectrometer:
   - EXP loranium GR-820
   - 16.71 detector (down woard looking)
   - 4.21 detector (upward looking )
   - mounted in helicopter
  
   Magnetometer:
   - Scintrex cesium sensor
   - Aerodat control console
  
   Electromagnetics:
   - Aerodat 5 Frequency
   - Coaxial 935 & 4600 H2
   - Coplanar 500, 4175 & 33000H2
  
   ارتفاع اسپکترومتر از سطح زمین 6 متر و سنسور مگنتومتر از سطح زمین 45 متر و سنسور الکترومگنتومتر 30 متر از سطح زمین می باشد.
  
   4- اطلاعات تفصیلی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور:
   در سال 2001 میلادی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور اقدام به خرید دستگاههای ژئوفیزیک هوابرد به طریقه مغناطیسی، رادیومتری و الکترومغناطیسی از شرکت کانادایی FuGRO نمود.‌مشخصات دستگاههای خریداری شده عبارتند از:
  
  
   Minimag data acquisiion system
   Novatel GPS receiver
   Cesium Magnetometer
   Exploranium GR-820/GPX 1024/256 Radiometric system
   Aerodat Electromagnetic sensor
   Base station eqaipment:
   - MX 9212 GPS receiver
   - GEM systems GSM- 19 proton Magnetometer
   که شکل این دستگاهها بصورت شماتیک در شکل شماره 4 آورده شده است.

    اولین پروژه در زمستان 1381 با حضور کارشناسان شرکت FuGRo و نصب دستگاهها در هلی کوپتر Bell214 سپاه در دامغان شروع گردید و پس از انتقال دانش فنی و کارشناسی و با نصب دستگاههایی و هلی کوپتر لامالی سازمان خدمات هلی کوپتری ادامه پروژه در سال 1382 توسط کارشناسان داخلی به اتمام رسید. مراحل انجام پروژه شامل سه مرحله برداشت داده ها ،‌پردازش و تعبیر و تفسیر آنها می باشد.
  
   - برداشت داده ها:
   اولین مرحله طراحی خطوط پرواز با در نظر گرفتن نکات زیر می باشد:
   1- برداشت های هوایی که معمولاً در امتداد یک سری خطوط موازی با فواصل یکسان صورت می گیرد. جهت خطوط معمولاْ عمود بر ساختارهای زمین شناسی در نظر گرفته می شود تا بیشترین عوارض توسط خطوط قطع شود یکسری خطوط نیز با فواصل بیشتر عمود بر خطوط اصلی پرواز می شوند، که به آنها خطوط کنترلی گفته می شود، فاصله خطوط کنترلی معمولاً با نسبت یک پنجم و یا یک دهم فاصله خطوط پرواز طراحی می شود. فاصله بین خطوط پرواز همبستگی به مرحله اکتشاف دارد هر چقدر که در مرحله تفضیلی تری از اکتشاف باشیم خطوط را نزدیک تر بهم طراحی می کنیم. ارتفاع پرواز نقش مهمی در دقت داده ها دارد اکثر روشهای ژیوفیزیکی با افزایش ارتفاع دچار شده و سیگنال دریافت شده ااز زمین تضعیف می شود، از طرفی بدلیل محدودیت در انتخاب طول کابل متصل به سنسورها و محدودیت هایی که توپوگرافی در بعضی مناطق اعمال می کند‌(مانند وجود دره های تنگ و عمیق) عملاً نمی توان از یک حدی بیشتر به زمین نزدیک شد.
   در پروژه دامغان فاصله خطوط پرواز 200 و 400 متر و ارتفاع پرواز هلی کوپتر از سطح زمین 60 متر بوده است بطوریکه سنسور الکترومغناطیس که شامل 3 سیم پیچ Coplanar با فرکانسهای 875، 4920، 33500 هرتز و 2 سیم پیچ \cpaxoal و با فرکانس 927 و 4490 هرتز می باشد،‌و سنسور مغناطیس به فاصله m 45از زمین قرار داشته است. دستگاههای Minimag و Exploranium در داخل هلی کوپتر تعبیه شده است.
   شکل شماتیک قرارگیری دستگاهها در حین پرواز در شکل شماره 5 نشان داده شده است. یک دستگاه GPS به همراه آنتن آن در هلی کوپکتر نصب گردیده که همزمان با ثبت داده ها موقعیت طول و عرض و ارتفاع جهانی آنها را ثبت می کند.

   البته این مختصات ها بعلت حرکت هلی کوپتر با خطا همراه می باشند که توسط GPS مستقر در ایستگاه مبنا تصحیح می شوند. علاوه بر ارتفاعی که عتوسط GPS ثبت می شود یک ارتفاع سنج رادار که در زیر هلی کوپتر نصب شده است که با فرستادن موج به زمین فاصله هلی کوپتر از سطح زمین را در هر لحظه ثبت می کند. یک ارتفاع سنج بارومتر نیز در داخل هلی کوپتر وجود دارد که با اندازه گیری فشار هوا،‌ارتفاع از سطح دریا را در هر لحظه ثبت می کند.
   - پردازش داده ها:
   پردازش های اعمال شده بدرون داده های خام مغناطیس ،‌الکترومغناطیس و رادیومتری عبارتند از:
   Magnetic data processing:
   - Spike removal
   - Lag correction
   - diurnal correction
   - IGRF removal
   - Tie line leveling
   - Vertical gradiest calculation
   - Pole reduetion
   Radiometric data processing :
   - Live time correction
   - Cosmic correction
   - Air craft backgroundremoval
   - Radon background removal
   - Compton stripping correction
   - Altitude attenuation correction
   - Applying spectrometer correction
   - Radiometric ratios
   Electromagnetic Data processing:
   - Filtering
   - EM leveling
   - Apparent resistivity
   - Calculation
   در شکل شماره 6 تصویر شدت کل میدان مغناطیسی پس از حذف اثرات نویز نشان داده شده است.

    تعبیر و تفسیر داده های ژئوفیزیک هوابرد:
   مشخصه های ژئوفیزیکی قادر است که اطلاعات زمین شناسی در مورد طبیعت فرآیندهای کانی زایی را غالباْ توسط سایر روشهای اکتشافی به تنهایی قابل آشکار شدن نیست ، ارائه دهد،‌بطوریکه ترکیب این مشخصه های ژئوفیزیکی با نتایج سایر روشهای اکتشافی نظیر زمین شناسی ساختار ، زمین شناسی سطحی ، Radarsat , landsat ، ژئوشیمی (غیره) به مکتشف کانی کمک می کند تا درک بهتری از ناحیه مورد بررسی داشته باشد.
   بطور کلی تفسیر اطلاعات ژئوفیزیکی شامل دو مرحله می باشد:
  
   1- تفسیر کیفی (Qualitative)
   در تفسیر کیفی داده های ژئوفیزیکی به روش مغناطیسی از تصاویر زیر استفاده می شود:
   - تصویر رنگی شدت میدان مغناطیسی کل،‌کنتورهای و خطوط پرواز جهت نمایش داده های اندازه گیری شده .
   - تصویر رنگی و کنتورهای میدان مغناطیسی برگردان به قطب (Pole reduce) برای تفسیر ساختارهای ناحیه ای و منابع توده های آذرین کم عمق.
   - تصویر رنگی و کنتورهای مشتق اول قائم از میدان مغناطیسی برگردان به قطب شده و نیز تصویر مغناطیسی پس از اعمال فیلتر بالا گذر (High pass) جهت تعیین کنتاکت ها ،‌ساختار و منابع سطحی.
   - تصویر رنگی و کنتورهای آنالیتیک سیگنال Analytic Signal) ) جهت تعیین موقعیت سنگهای مغناطیسی بدون در نظر گرفتن زاویه میل مغناطیسی و مغناطیس باقیمانده نمونه ای از تصاویر مذکور در شکل شماره 7 نشان داده شده است.
  
   تصاویر رادیومتری مفید در تفسیر کیفی داده ها:
   - نقشه های رنگی و کنتورلی شمارش کل (Total count) ، پتاسیم (%) ،‌توریم (ppm) و اورانیم (ppm).
   - تصویر رنگی ترکیبی (Ternary) از رادیو th, u, k و نقشه های نسبت u/th , k/th , k/u
   نمونه ای از تصاویر فوق در شکل شماره 8 آورده شده است.
  
   تصاویر الکترومغناطیسی مفید در تفسیر کیفی داده ها:
   - نقشه های مقاومت ویژه (Resistivity) و نقشه های (Anomaly picking) که سنگ بسترهای رسانا را تعیین می کند.
   2- تفسیر کمی (Quantitative)
   تفسیر کمی داده های ژئوفیزیکی اطلاعاتی در مورد موقعیت هندسه،‌عمق،‌شیب و راستای منبع بوجود آورنده بی هنجاری در اختیار عضو قرار می دهد،‌که شامل انواع روشهای مدلسازی Forward modelling و Inverse modelling می باشد که به چند نمونه اشاره می شود:
   (Source Edge Detection )SED : با استفاده از گرادیان داده ها در سه جهت محدوده بی هنجاریهای مغناطیسی را تعیین می کند. (Blakely & Simpson, 1986)
   Euler : الگوریم دی کانولوشن جهت تعیین عمق منبع بی هنجاری
   Noddy : از پاسخ های مغناطیسی برای مدلسازی ساختاری و زمین شناسی استفاده می کند.
   Maxwell : مدلسازی داده های EM
   تصاویر شدت کل میدان مغناطیسی، پتاسیم ،‌توریم،‌اورانیم ،‌Ternary ، مقاومت ویژه منطقه دامغان پس از پردازش و اعمال تصحیحات مربوطه در شکل شماره 9 نشان داده شده است.
  
منبع:http://www.ngdir.ir/

نشانه تغییر اقلیم کشور

نشانه تغییر اقلیم کشور

زیست‌بوم- گروه شهری:
آمارهای 33 ساله هواشناسی حکایت از گرم شدن تدریجی هوا در دامنه‌های قله دماوند دارند که ادامه این روند می‌تواند به عقب‌نشینی تدریجی برف مرز این قله و حتی محو کاکل برفی دائم آن منجر شود.

دکتر محمدحسین لباسچی رئیس ایستگاه تحقیقاتی هومندآبسرد دماوند در گردهمایی علمی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور اعلام کرد ستاده‌های حاصل از داده‌های 33 ساله ایستگاه هواشناسی نشان می‌دهد میانگین حرارت منطقه با بیش از 6/2 درجه افزایش از 2/9 درجه در سال 1352 به 8/11 درجه در سال 85 رسیده است.

وی اضافه کرد همچنین بررسی‌های 44 ساله آمار بارندگی ایستگاه نشان می‌دهد که هرچند قدرمطلق میانگین بارندگی ایستگاه اندکی افزایش یافته، اما سهم بارندگی فصل بهار، که بسیار حائز اهمیت است، در طول این مدت مرتباً کاهش یافته است. در یک دوره بیست ساله همچنین ژرفای دسترسی به آب نیز فروتر رفته و از 130 متر به 164 متر رسیده است.

به گزارش پایگاه خبری مهار بیابان‌زایی در یک مورد مشابه، طی سی سال گذشته قله کلیمانجارو به خاطر تغییر تدریجی اقلیم در منطقه پیرامون، کلاهک برفی دائم خود را از دست داده و اکنون حتی یخچالهای بلندترین نقطه این قله نیز در اواخر تابستان کاملاً آب می‌شود.

از نظر ارتفاع و شرایط اقلیمی و ژئومورفولوژیکی مشابهات بسیاری مابین دماوند و کلیمانجارو وجود دارد.

سیاره عجیب، قمر عجیب‌تر

سیاره عجیب، قمر عجیب‌تر

دانش- آیدا ابوترابی:
مریخ سیاره عجیب و مورد علاقه دانشمندان است. بارها و بارها ستاره‌شناسان و فیزیک‌دانان آن را بررسی و هر بار به کشفیات تازه‌ای دست پیدا کرده‌اند.

مریخ دو قمر به نام‌­های «فوبوس» به معنی ترس و «دیموس» به‌معنی وحشت دارد. این دو قمر سال 1877 میلادی توسط ستاره­‌شناس معروف، «آساف هال» کشف شده‌­اند. فوبوس که قمر بزرگ­‌تر است، در فاصله 9‌هزار کیلومتری و دیموس در فاصله 23هزار کیلومتری مریخ به دور آن می‌چرخند.

طرفداران نفت هم هوادار انرژی‌های تجدیدپذیر شده‌اند

طرفداران نفت هم هوادار انرژی‌های تجدیدپذیر شده‌اند

منابع‌طبیعی- همشهری آنلاین :
بنا بر پیش‌بینی‌ آژانس بین‌المللی انرژی، منابع نفت و گاز فقط تا ۴۰ سال دیگر انرژی جهان را تامین خواهند کرد.

این ارزیابی باعث شده که طرفداران پروپا قرص انرژی‌های فسیلی هم از "انقلاب انرژی" و حفظ محیط زیست سخن بگویند.

این‌که هواداران استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و فعالان محیط زیست از لزوم تغییر در روند تأمین انرژی جهان بگویند، سخنی است که همگان به آن عادت

تـأثیر تغییرات آب و هوایی بر روی حیات‌وحش

تـأثیر تغییرات آب و هوایی بر روی حیات‌وحش

حیوانات- سپند ریاحی:
گرم شدن روزافزون کره زمین مشکلی است که این روزها توجه مجامع بین‌المللی را به خود جلب کرده است.

کارشناسان بر این باورند که این مسئله علاوه بر تمام مشکلاتی که برای ساکنان زمین ایجاد می‌کند، در دهه‌های بعد خسارات جبران‌نا‌پذیری بر حیات وحش وارد کند.

ابداع کوچکترین پیل سوختی جهان به سرپرستی یک ایرانی

ابداع کوچکترین پیل سوختی جهان به سرپرستی یک ایرانی

دانش- همشهری‌آنلاین:
تیمی از مهندسان شیمی در آمریکا به سرپرستی یک محقق ایرانی موفق به ساخت کوچکترین پیل سوختی جهان شدند.

به گزارش ایسنا، به گفته دانشمندان با بهره‌گیری از این پیل سوختی بسیار ظریف و کاربردی به ابعاد حدود سه میلی متر که با همکاری مهندس سعید مقدم، محقق ایرانی دانشگاه ایلینویز ساخته شده، نسخه‌های بعدی این پیل در قالب بسته‌های بسیار ریز تولید انرژی سوخت هیدروژنی می‌توانند جایگزین باتری‌ها در وسایل برقی پرتابل شوند.

به گفته محققان پیل‌های سوختی می‌توانند انرژی بیشتری را در فضای مشابه ذخیره و نگهداری کنند اما پیش از دستاورد اخیر ساخت باتری‌های در مقیاسهای کوچک بسیار ساده‌تر از پمپها و کنترل لوازم الکترونیکی با یک پیل سوختی بوده‌اند و به علاوه یک پمپ کوچک می‌تواند بیش از تولید خود، انرژی مصرف کند.

سعید مقدم محقق دانشگاه ایلینویز در اوربامای آمریکا در این‌باره می‌گوید: ساخت یک پمپ و یک حسگر فشار و لوازم الکترونیکی برای کنترل سیستمی به این کوچکی در واقع عملی نیست، حتی اگر این کار امکان پذیر شود، اغلب مقدار مصرف آنها بیشتر از تولیدشان خواهد بود.

با این تفاصیل، مقدم و دستیارانش در دانشگاه ایلینویز موفق به طراحی یک پیل سوختی بسیار ظریف شده‌اند که می‌تواند انرژی تولید کند در حالی که خودش به هیچ عنوان از این انرژی تولید شده استفاده نمی‌کند.

این وسیله جدید فقط چهار قطعه دارد، یک غشا نازک که مخزن آب را در بالا از اتاقک حاوی هیدرید فلزی در زیر جدا می‌کند در زیر اتاقک هیدرید فلزی یک مجموعه از الکترودها وجود دارد.

وجود روزنه‌های کوچک در غشا به مولکولهای آب امکان می‌دهد عبور کرده و به صورت بخار به اتاقک برسند، وقتی بخار با هیدرید فلزی برای تشکیل هیدروژن واکنش انجام دهد، غشا به جلو راننده می‌شود و مسیر جریان آب مسدود می‌شود، سپس با الکترودهای زیر اتاقک واکنش کرده و جریان برق تولید می‌کند، وقتی هیدروژن تحت فشار قرار گرفت، آب بیشتری شروع به واکنش کرده و فرایند ادامه می‌یابد.

معامله آب نبات با گوهر ناب

معامله آب نبات با گوهر ناب

زیست‌بوم- ناهید محمدپور :
امروزه بررسی اثرات زیست محیطی اکتشاف و استخراج معادن بخش جدایی‌ناپذیر طرح‌های معدنی شده است.

با وجود قدمت هزاران ساله فعالیت‌های اکتشافی و استخراجی، بهره‌برداری از معادن تا بدان‌جا توجیه‌پذیر است  و قابلیت اجرایی دارد که  شرایط زیستی بشر را به خطر نیندازد. طرح بهره‌برداری از معدن مس علی‌آباد شهرستان تفت، بین سازمان صنایع مس ایران، مردم منطقه و تشکل‌های زیست محیطی استان کشمکش‌هایی را ایجاد کرده است و بسیاری از کارشناسان، آلودگی آب‌های منطقه، ریزش قنوات، افزایش خطر زلزله به‌دلیل انفجارهای معدنی، نابودی مراتع و حیات وحش، تخریب روستاها و از بین رفتن کشاورزی و باغداری در منطقه را از جمله تبعات منفی ناشی از اجرای  این طرح عنوان می‌کنند.

اعظم حبیبی‌پور ، کارشناس مسئول زیستگاه‌های سازمان حفاظت محیط زیست استان یزد با انتقاد از اجرای طرح بهره‌برداری از معدن مس علی‌آباد می‌گوید: «با عملیاتی شدن این طرح آسیب‌های وارده بر کل زیستبوم منطقه در حدی است که تبعات منفی آن تا سال‌ها  ادامه خواهد داشت.»

وی معتقد است که علاوه بر تخریب زمین، آزاد شدن مواد سمی، زه‌کشی اسیدی معادن، آلودگی صوتی و به تبع آن افزایش بیماری‌ها و مهاجرت مردم تنها بخشی از عوامل زیان بار حاصل از بهره‌برداری از این معدن خواهد بود.
توسعه صنایع و افزایش میزان تولیدات صنعتی، من

ر به تولید مقادیر بسیاری مواد زائد و محصولات جانبی بی‌ارزش می‌شود که منشأ پدید آمدن مشکلات مختلف زیست‌محیطی است. به گفته حبیبی پور، با بهره‌برداری از این معدن در نزدیکی گسل دهشیر روستای علی‌آباد  آب‌های زیرزمینی منطقه به‌شدت دچار آلودگی خواهند شد.

همچنین انباشت  دورریز‌های همراه مواد معدنی و ترکیبات شیمیایی محلول‌های قابل نشت حاصل از این باطله‌ها به‌عنوان منبع مهم آلودگی خاک و آب‌های زیرزمینی محسوب
 می‌شود. این در حالی است که مسئولان معدن معتقدند چون  مردم این منطقه از بیکاری رنج می‌برند  می‌توان از ظرفیت‌های این معدن برای اشتغال‌زایی استفاده کرد.

حبیبی‌پور در پاسخ به این سؤال که آیا راهکاری وجود دارد که با کمترین آسیب بتوان از مزایای این صنعت بهره‌مند شد خاطرنشان می‌کند: «این معدن تنها برای 60 نفر شغل ایجاد خواهد کرد. در مقابل، نابودی اراضی کشاورزی، مراتع، حیات وحش و آلودگی آب‌های زیر‌سطحی و بیماری‌های حاصل از گرد و خاک را در پی خواهد داشت.

به همین دلیل نه‌تنها مقرون به صرفه نیست بلکه هزینه‌های زیادی را به مسئولان و مردم تحمیل خواهد کرد. از سوی دیگر بهره‌برداری از این معدن با اصل‌های 48 و 50 قانون اساسی منافات دارد، چرا که براساس این اصول، معادن و مراتع جزء انفال است و متعلق به عموم ملت است و این‌که فعالیت‌هایی که موجب آلودگی محیط زیست و به خطر انداختن نسل آینده می‌شود ممنوع اعلام شده است.»

این کارشناس مسئول با بیان اینکه روستای علی‌آباد یکی از مناطق سرسبز و گردشگری کشور است عنوان می‌کند: «در دور دوم سفر هیات دولت این منطقه به‌عنوان یکی از مناطق گردشگری مطرح شد که راه‌اندازی معدن مس با این طرح کاملا مغایرت دارد.»

قنات‌ها خشک شدند

روستای علی‌آباد با داشتن 250 رشته قنات، آب مورد نیاز منطقه را تامین می‌کند. به گفته یکی از اهالی روستا در اثر چاله‌های ایجاد شده ناشی از اکتشاف معدن بسیاری از این قنات‌ها مانند قنات دامک خشک شده‌اند. حبیب اسداللهی معتقد است که روستای علی‌آباد از ویژگی‌هایی برخوردار است و ظرفیت‌های خوبی برای توسعه گردشگری دارد.  این در حالی است که بهره‌برداری از معدن مس جز نابودی روستا دستاورد دیگری برای ساکنان این منطقه نخواهد داشت.

 وی یکی از تبعات منفی بهره‌برداری از این معدن را مهاجرت اهالی روستا به‌دلیل مزاحمت‌های ایجاد شده عنوان می‌کند. تشکل مردم نهاد جمعیت واقفان سبز به‌عنوان یکی از دوستداران محیط زیست نیز مخالفت خود را با استفاده و بهره‌برداری از این معدن مس اعلام  کرده است. مدیرعامل این جمعیت به همشهری می‌گوید: «اکثر سازمان‌ها مانند وزارتخانه‌های جهاد کشاورزی، نیرو و سازمان حفاظت محیط زیست مخالفت خود را با عملیاتی شدن این طرح به دلیل اثرات زیان‌بار بر طبیعت و محدود بودن ذخایر این منطقه و همچنین پایین بودن عیار مس اعلام کرده‌اند.»

سیدعباس‌ هاشمی یادآور می‌شود: «منطقه علی‌آباد شهرستان تفت به دلیل  موقعیت بالادستی و ییلاقی خود منبع تامین آب سفره‌های زیرزمینی در دشت یزد، اردکان و باغ‌ها و اراضی کشاورزی پایین دست است و به گفته برخی صاحبنظران این معدن با توجه به موقعیت منطقه می‌تواند سبب آلودگی آب‌ها و منابع زیست‌محیطی شود.»

اما محمدعلی اسماعیلی، رئیس شورای اسلامی شهر تفت نظر مخالفی در این باره دارد. وی با ابراز خشنودی از کارهای اجرایی معدن مس می‌گوید: «اکثر طرح‌های معدن همراه با مشکلات زیست‌محیطی خواهد بود اما با توجه به اینکه این طرح، طرح اشتغال‌زایی خواهد بود می‌تواند برای مردم منطقه نوید بخش روزهای خوشی باشد، هر چند لازم است تبعات منفی آن را به حداقل رساند.»

سیدحسین موسوی، معاون اداره منابع طبیعی استان یزد نیز در این باره توضیح می‌دهد: «در دوره دوم سفر هیات دولت تامین زیرساخت‌ها و ساز و کار اجرایی طرح معدن مس علی‌آباد تصویب شد، که در همان زمان با مخالفت مدیر وقت سازمان محیط زیست روبه‌رو شد. به همین دلیل هنوز برای بهره‌برداری از این معدن اعلام رسمی نشده است.»

وی با اعلام اینکه دریافت مجوز از سازمان حفاظت محیط‌زیست برای بهره‌برداری از معدن الزامی است تصریح می‌کند: « در یک نشست مشترک بین سازمان محیط زیست و صنایع و معادن موضوع بهره‌برداری از این معدن ارزیابی می‌شود و درصورت ادامه اختلافات بین این دو سازمان نظر رئیس جمهور اعمال خواهد شد.»

استخراج معدن منطقی است

رئیس دانشکده معدن و متالورژی دانشکده یزد نیز در این باره می‌گوید:« با توجه به عملیات اکتشافی و معدنی و بررسی‌های انجام گرفته در منطقه مشخص شده بهره‌برداری از معادن مس علی‌آباد و دره زرشک کاملا مقرون به صرفه است و باعث رونق اقتصادی و اشتغال زایی می‌شود.»

عبدالحمید انصاری معتقد است که اجرای طرح‌های معدنی در همه دنیا با مشکلاتی از جمله مشکلات زیست‌محیطی همراه است اما راه حل‌های علمی برای به حداقل رساندن این مشکلات وجود دارد که با مطالعه جامع و دقیق باید مورد توجه جدی قرار گیرد.وی خاطرنشان می‌کند: «عیار حد اقتصادی کانسارهای مس پورفیری در دنیا حدود 2/0 درصد است در حالی‌که طبق بررسی‌ها در منطقه علی‌آباد متوسط عیار مس در حدود 1/0 درصد است و با در نظر گرفتن این موضوع که حجم باطله برداری از این معادن بسیار پایین است استخراج از این معدن منطقی به‌نظر می‌رسد.»

به گفته وی معدن علی‌آباد یکی از ذخایر طبیعی و خدادادی است که باید از آن بهره‌برداری شود اما نمی‌توان وضعیت زیست‌محیطی منطقه و آسیب‌های ناشی از آن را نادیده گرفت.