دانه‌های برف چگونه تشکیل می‌‌شوند؟

تشکیل دانه برف هنگامی شروع می‌شود که بخار آب بر روی دانه‌های ذره‌بینی غبار متراکم می‌شود

ساختمان منحصر به فرد یک دانه بزرگ برف ناشی از واکنش‌های شیمیایی و درجه حرارت  دائما در حال تغییر است.

دانه برف پیش از  آن که به پایین حرکت کند، به سوی بالا حرکت می‌کند:

1- در حالی‌که قطره آب به سوی بالا حرکت می‌کند، به صورت یک منشور شش‌وجهی منجمد می‌شود.

2- به علت آنکه یخ در نزدیک لبه‌ها سریع‌ترین رشد را دارد، حفره‌هایی درون آن تشکیل می‌شود.

3- رشد سریع‌تر در گوشه‌های بلور باعث می‌شود که آن به صورتی شش شاخه بزرگ شود.

4- با  ادامه صعود بلور برف، هوا سردتر می‌شود و در  منهای 12 درجه سانتی‌گراد شاخه‌ها پهن هستند.

5- در منهای 13 درجه سانتی‌گراد رشد شاخه‌های بلوری باریک‌تر می‌شود.

6- در منهای 14 درجه سانتی‌گراد شاخه‌های جانبی هم روی بلور برف شروع به رشد یافتن می‌کنند. بلورها به یکدیگر می‌چسبند و دانه‌های برف را تشکیل می‌دهند.

هنگامی که این دانه به اندازه کافی سنگین شد تا بر نیروی هوای در حال صعود غلبه کند، به پایین می‌افتد.

7- هنگامی که دانه برف سقوط می‌کند، هوای گرمتر باعث می‌شود که شاخه‌های جانبی بیشتری با نوک‌های طویل‌تر و باریک‌تر روی آن تشکیل شود.

منبع:برای این مدخل

مفاهیم: بهمن چیست؟

بهمن توده‌ای از برف و یخ است که به طور ناگهانی از شیب کوه سرازیر می‌شود، و در اغلب موارد خاک، قطعات سنگ و سنگریزه‌ها را نیز با خود به پایین می‌آورد.

بهمن‌ها می‌توانند بسیار مخرب باشند، و با سرعت‌هایی بیش از 150 کیلومتر در ساعت حرکت ‌می‌کنند.

برف در حال ریزش هوا را هم در جلوی خود به پیش می‌راند و یک "باد بهمن" ایجاد می‌کند که آنقدر قوی است که می‌تواند آسیب‌های شدیدی به ساختمان‌ها، جنگل‌ها و پناهگاه‌های کوهستانی بزند.

هر سال هزاران بهمن از کوه‌ها سرازیر می‌شود و به طور میانگین 500 نفر را در سراسر جهان به کام مرگ می‌فرستد.

هیدرولوژی یا آبشناسی

آب‌شناسی یا هیدرولوژی یا ئیدرولوژی به معنای وسیع کلمه، علم آب است. یعنی علمی که در مورد پیدایش، خصوصیات و نحوهٔ توزیع آب در طبیعت بحث می‌کند.

تعریفی از هیدرولوژی که به صورت عام رواج داشته باشد و مورد تائید انجمن دولتی علوم و فن آوری آمریکا نیز قرار گرفته‌است و برگزیده شده‌است، بدین صورت است که:

هیدرولوژی علم مطالعهٔ آب بر روی کره زمین است و در مورد پیدایش، چرخش و توزیع آب در طبیعت، خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آب، واکنش‌های آب در محیط و ارتباط آن با موجودات زنده بحث می‌کند.

هیدرولوژی چیست ؟

بر اساس آخرین مطالعات تا کنون 5 میلیارد سال از عمر زمین می گذرد و شواهد مشان می دهد که آب از همان ابتدای تشکیل کره زمین نقش مهمی در تحول و قابل سکونت کردن آن به عنوان تنها سیاره قابل زیست داشته است . با تشکیل اقیانوسها و در یاها و تشگیل بخار از روی آنها و ایجاد ابر و بارندگی و به طور کلی گردش آب در طبیعت و جاری شدن آب در رودخانه ها و بازگشت مجدد آن به طروق مختلف به اقیانوسها ، ابتدا زندگی اولیه با گیاهان و جانداران پست آغاز شد و سپس گیاهان و حیوانات عالی به وجود آمدند.

پوسته زمین که از سنگهای آذرین سرد شده تشکیل شده بود در اثر تماس با هوا و جو تحت تأ ثیر پدیده هوازدگی قرار گرفت و تغییرات همزمان آب ، دما و یخبندان باعث تکه تکه شدن سنگها شده وجاری شدن آبها آنها را جابه جا کرده و دشتهای وسیعی را که دارای پوشش خاک بودند به وجود آوردند . این پوشش خاکی همراه با آب قابل دسترس در طبیعت محیط مناسبی را برای رشد گیاهان فراهم شد و محیط مناسب برای زندگی بشر آماده و مهیا گردید . انسانهای نخستین از آب تنها برای شرب استفاده می کردند بتدریج با پیشرفت تمدن و گذشت زمان از آن برای گردش آسیابها ، کشاورزی و حمل و نقل نیز استفاده کرد.

همزمان با پیشرفت تمدنها استفاده از آب نیز شکل تازه ای به خود گرفت به طوری که در بسیاری از زمینه ها ، از کشاورزی گرفته تا صنعت و از همه مهمتر تولید انرژی از آب استفاده می شود و امروزه دسترسی به آب کافی و با کیفیت مناسب در زمان و مکان مناسب مد نظر می باشد و هرگونه کمبود آب را مانعی در جهت توسعه پایدار می داند به همین دلیل هرساله سرمایه های زیادی برای توسعه منابع آب و طرحهای مرتبط با آن مثل سدسازی و احداث شبکه های آبیاری و زهکشی ، آبخیز داری ، مهار سیل و تغذیه آبهای زیر زمینی انجام می دهند .

سیکل (چرخة) هیدرولوژی

گردش آب درطبیعت که به آن سیکل هیدرولوژی یا چرخة آب گفته می شود، عبارت است از حرکت وجابجائی آب درقسمتهای مختلف کره زمین. این سیکل یک چرخش ساده نیست بلکه مجموعه ای از حرکات وچرخشهای مختلف تحت تأثیر نیروی متفاوتی از جمله نیروی جاذبه ، نیروی ثقل، تغییرات فشار وانرژی خورشیدی می باشد.این چرخش درسه بخش مختلف کره زمین یعنی اتمسفر(هواسپهر) یاچون هیدروسفر یا آب سپهر، لیتوسفریا سنگ سپهر صورت می گیرد. آب درداخل وبین این سرلایه درلایه ای به ضخامت 16 کیلومتر صورت می گیرد که 15کیلومترآن دراتمسفر وتنها 1 کیلومترآن درداخل لیتوسفر قراردارد.

تصویر: علت جاری شدن سیل در استرالیا چه بود؟

پژوهشگران علت بارش باران های سیل آسا و ویرانگر اخیر در استرالیا و فیلیپین را پدیده ای به نام "لانینا"‌ می‌دانند. این پدیده بخشی از یک چرخه طبیعی به نام "نوسان جنوبی النینو (ENSO)" است. در تصاویر زیر چگونگی شکل گیری این چرخه و تاثیر آن بر بارش باران در جهان را ببنید.

آب ، زندگی

آب ، زندگی

مقدمه 

آب ماده ای فراوان در کره زمین است. به شکل های مختلفی همچون دریا ، باران ، رودخانه و... دیده می‌شود. آب در چرخه خود ، مرتباً از حالتی به حالت دیگر تبدیل می‌شود، اما از بین نمی‌رود. هر گونه حیات محتاج آب می‌باشد. انسان ها از آب آشامیدنی استفاده می‌کنند، یعنی آبی که کیفیت آن مناسب سوخت و ساز بدن باشد.

با رشد جمعیت، منابع آب طبیعی در حال تمام شدن هستند و این مسئله ، سبب نگرانی بسیاری از دولت‌ها در سراسر دنیا شده است. گاهی بدلیل مشکلات کمبود آب ، این ماده را جیره بندی می‌کنند تا مصرف آن را تعدیل نمایند. 

ماده ای شگفت انگیز فرمول شیمیایی آب 

آب نوعی ماده مرکب است که از دو عنصر اکسیژن و هیدروژن ساخته شده است. آب را جزو دسته مخلوط‌ها طبقه‌بندی نمی‌کنند، چون خواص آب نه به خواص هیدروژن شبیه است و نه به خواص اکسیژن. از ترکیب دو اتم هیدروژن و یک اتم اکسیژن، یک مولکول آب بوجود می‌آید. یک قطره آب دارای تعداد بی شماری مولکول آب می‌باشد.

معادله شیمیایی واکنش بین هیدروژن و اکسیژن و تشکیل آب از قرار زیر است: 

هر مولکول آب دارای یک ناحیه مثبت و یک ناحیه منفی است که این دو ناحیه در دو طرف مولکول آب واقع شده‌اند. شیمیدان‌ها با کمک شواهد به این نتیجه رسیده‌اند که مولکول آب شکل خطی ندارد، یعنی به این صورت نیست که دو اتم هیدروژن بصورت خطی در دو طرف یک اتم اکسیژن قرار گرفته باشند (HــOــH). بلکه مولکول آب حالت خمیده ای دارد که اتم های هیدروژن در سر مثبت مولکول و اتم های اکسیژن در سر منفی مولکول آب تجمع پیدا نموده اند. 

اشکال متغیر آب در اشکال متفاوتی بر روی زمین یافت می‌شود. تنها ماده ای است که در طبیعت به هر سه حالت جامد، مایع و گاز وجود دارد. ابرها در آسمان، موج دریا، کوه یخی، توده های یخی در دل کوه ها و منابع آبی زیرزمینی تنها چند شکل از آب می‌باشند. طی اعمال تبخیر، میعان، انجماد و ذوب، آب مرتباً از حالتی به حالت دیگر تبدیل می‌شود. این پدیده تبدیل آب را چرخه بزرگ آب می‌نامند.

از آنجا که بارندگی در صنعت کشاورزی و همچنین برای خود بشر بسیار با اهمیت است، به اشکال مختلف بارندگی نام های به خصوصی اطلاق می‌شود. بارندگی معمولاً بصورت باران است. دیگر اشکال آن، تگرگ،برف، مه و شبنم می‌باشند. همچنین، از برخورد نور با قطرات باران، رنگین کمان پدید می‌آید.

آب‌های روی سطح زمین، نقش های مهمی ایفا می‌کنند؛ رودخانه‌ها آب مورد نیاز کشاورزی را فراهم می‌کنند و دریاها هم وسیله ای برای تجارت و مبادله کالاها محسوب می‌شوند. توده های یخی و آبشارها هم از دیگر اشکال آب هستند. فرسایش به وسیله ی آب، نقش مهمی در شکل محیط زیست ایفا می‌کند.

به علاوه، دره ها و دلتاهای حاصل از رسوبات رودخانه‌ها، محلی برای سکنی گزیدن انسان ها بوده است. آب به داخل زمین هم نفوذ می‌کند و آب‌های زیرزمینی را ایجاد می‌کند. آب‌های زیرزمینی را می‌توان با کندن چاه یا قنات استخراج نمود. البته آب های زیرزمینی به شکل چشمه یا چشمه آب گرم هم به سطح زمین می‌آیند.

آب املاح و مواد معدنی مختلفی دارد که بر حسب آن مواد، طعم و مزه اش بسیار تفاوت می‌کند. البته ما انسان‌ها ، خود ، قادریم که آشامیدنی بودن آبی را ارزیابی کنیم؛ مثلاً از آب شور دریا و یا آب‌های بدبوی باتلاق ها استفاده نمی‌کنیم. بلکه آبی می نوشیم که سالم بوده و مناسب نیازهای بدنمان باشد. 

اهمیت آب در زندگی آب خواص مهمی دارد که در زندگی ما بسیار با ارزشند. از جمله:

حلال بسیار خوبی است.

• چگالی بالایی دارد و جالب این که وقتی یخ می‌زند یا حرارت می‌بیند، چگالی آن کاهش می‌یابد.

• گرمای تبخیر آب بالاست. یعنی برای تبدیل مقدار کمی آب به بخار، گرمای زیادی لازم است. این خاصیت برای بدن ما بسیار با اهمیت می‌باشد. گرمای اضافی بدن با تبخیر تنها مقدار کمی از آب بدن از طریق منافذ پوست تعریق کاسته می‌شود.

• نیروی کشش سطحی آن به طور شگفت انگیزی زیاد است. گهگاه شاهد نشستن حشرات روی سطح آب بوده‌ایم. اگر به دقت به طرز قرار گرفتن حشره روی سطح آب نگاه کنید، متوجه می‌شوید که سطح آب زیر پای حشره، مانند یک تشک ابری فرو می‌رود؛ اما پاره نمی‌شود.

• آب مواد مختلف از جمله شکر و نمک را براحتی در خود حل می‌کند. بسیاری از واکنش های شیمیایی تنها در حضور آب انجام می‌شوند. البته پاره ای مواد با آب مخلوط نمی‌شوند، مثل لیپیدها و دیگر مواد هیدرات کربن‌دار. غشاء سلولی که حاوی لیپیدها و پروتئین است، از این خاصیت آب سود جسته و تعاملات محتویات سلولی با مواد شیمیایی خارج سلول را بدقت تحت کنترل دارد.

• یکی دیگر از خواص جالب آب، حالت جامد آن، یعنی یخ می‌باشد. هنگامی که آب بر اثر سرما به یخ تبدیل می‌شود، انبساط می‌یابد، بدین معنا که حجم بیشتری را اشغال می‌کند.

بنابراین، حجمی از یخ که هم‌حجم آب اولیه است، جرم کمتری دارد. به این علت می‌گویند که چگالی یخ از آب کمتر است و همین مسئله باعث می‌شود که یخ روی آب شناور بماند. در حالی که در بیشتر موارد، چگالی ماده جامد از حالت مایع آن بیشتر است.

این ویژگی آب سبب می‌شود که بر خلاف بسیاری از مایعات، آب از سطح شروع به انجماد کند. این پدیده را بارها به هنگام شروع یخ زدن آب، درون فریزر منزلتان دیده اید؛ در زمستان با یخ زدن سطح آب دریاچه‌ها، لایه عایقی از یخ ایجاد می‌شود که این لایه، از یخ زدن لایه های زیرین خود جلوگیری می‌نماید. در این شرایط ، ماهی ها و دیگر آبزیان می‌توانند در مناطق گرم‌تر زیرین به حیات خود ادامه دهند.

• دیگر ویژگی غیر عادی آب، ظرفیت گرمایی بالای آن می‌باشد. ظرفیت گرمایی یک جسم، مقدار گرمایی است که به جسم می‌دهیم تا دمایش، 1 درجه سانتی گراد افزایش یابد. جالب است بدانید که مقدار گرمایی که لازم است تا دمای 1 گرم آب را 1 درجه سانتی گراد افزایش دهد، حدود 10 برابر مقدار گرمایی است که برای 1 گرم آهن لازم است. 

آب در زندگی روزانه وجود هر گونه حیات، متکی به وجود آب است. آب در بیشتر فرایندهای متابولیسمی بدن، نقش حیاتی دارد. هنگام گوارش غذا، مقادیر قابل توجهی آب مورد استفاده قرار می‌گیرد.تقریباً 70 درصد وزن بدن را آب تشکیل می‌دهد. برای عملکرد درست، بدن ، روزانه به 1 تا 7 لیتر آب نیاز دارد البته این میزان آب به مقدار فعالیت بدن ، دمای هوا ، رطوبت و دیگر عوامل بستگی دارد. آب از طریق ادرار ، مدفوع ، تعریق و همچنین از طریق بازدم به شکل بخار آب دفع می‌شود.

بدن انسان به آبی نیاز دارد که نمک یا ناخالصی های دیگر ( مثل باکتری یا دیگر عوامل بیماری‌زا و یا مواد شیمیایی) نداشته باشد. البته برخی مواد محلول در آب طعم و مزه آن را بهتر هم می‌کند. امروزه ، با توجه به رشد روز افزون جمعیت ، میزان سرانه آب آشامیدنی کاهش یافته است. 

راه حل های تحت بررسی، تولید بیشتر آب ، بهبود توزیع و جلوگیری از هدر رفتن آن می‌باشد. 

بارن اسیدی

بارن اسیدی

باران های اسیدی از گازهای سولفور دی اکسید و از خانواده ی نیتروژن اکسید که از دود اگزوز اتومیبلها و کارخانجات ایجاد می شود ، بوجود می آید . این گاز ها در اتمسفر زمین با بخار آب واکنش داده و اسیدهایی مانند سولفوریک اسید و نیتریک اسید را تشکیل می دهند .

pH باران های اسیدی

دانشمندان مقدار خاصیت اسیدی یک ماده را با استفاده از مقیاسی به نام pH بیان می کنند . در این مقیاس که بر مبنای مقدار یون هیدروژن محلول در ماده بیان می شود ، هرچه مقدار آن کمتر باشد خاصیت اسیدی ماده بیشتر می شود که برای قوی ترین اسید عدد 0 ( تزدیک 0 ) و برای قویتیرین باز عدد 14 ( نزدیک 14 ) و برای آب خالص عدد 7 نسبت داده می شود . pH باران های اسیدی در حدود 5.0 و یا کمتر از آن است . این در حالی است که pH باران های معمولی نزدیک 5.6 است و آن به این علت است که گاهی بخار آب با گازهایی از قبیل کربن دی اکسید واکنش داده و اسید خفیفی مانند کربنیک اسید را ایجاد می کند

آیا هر ساخت‌و‌سازی توسعه به شمار می‌رود؟

محیط زیست > آب 
سد بختیاری سرانجام در فهرست اجرایی قرارگرفت.

این سد روی رودخانه بختیاری استان لرستان، 50 کیلومتری بالادست سد دز ساخته می‌شود. اهداف سد، تولید انرژی برقابی، جلوگیری از ورود رسوبات و افزایش عمر سد و نیروگاه دز و مهار سیل و تأمین ایمنی پایین‌دست اعلام شده است. در این مقاله، با بررسی سیمای کلی طرح در تارنمای شرکت آب و نیرو، اهداف ساخت سد تحلیل و ارزیابی شده است.

تولید انرژی برقابی نخستین هدف سد بختیاری است. «بالابودن شاخص‌های اقتصادی طرح در مقایسه با شاخص‌های اقتصادی سایر طرح‌های عمرانی از جمله طرح‌های برقابی» از ویژگی‌های سد بختیاری اعلام شده است. بنابر تاریخچه سدهای کشور، 2 نوع بررسی سامان یافته در وزارت نیرو دیده نشده است:

1) مطالعات نیازسنجی: آیا نیاز حقیقی به تأمین آب یا برق وجود دارد؟ اگر این مطالعه انجام شده بود شاید بسیاری از سدهای حوضه دریای مازندران، ارومیه و... اصلا مطرح هم نمی‌شدند چه رسد به ساخت. نمونه امروزی آن سدِ منگلِ است که نیازسنجی نشده و با وجود پیامدهای ناسازگار بر جنگل‌های هیرکانی ساخت آن را آغازکرده‌ایم؛ برقابی بختیاری نیز نمونه امروزی نیازسنجی نشده دیگری است.با اجرای سیاست‌های اصلاح الگوی مصرف و حذف یارانه، پیش‌بینی می‌شود سالانه مقادیر زیادی از برق نیروگاه‌های فعلی مازاد باشد و به نیروگاه جدید نیازی نباشد. به کارگیری درست نیروگاه‌های موجود نیز ما را از نیروگاه جدید بی‌نیاز می‌کند. بگذریم که در اقلیم ایران، برقابی گران‌ترین نوع برق است.

2) مطالعات گزینه یابی: برای تأمین نیاز، کدام گزینه‌ها وجود دارند؟ آیا تغییر کارایی مصرف، برای نمونه افزایش کارایی 40 -30درصدی کنونی آبیاری، تأمین آب با هزینه کمتر نیست؟ آیا نیروگاه گازی، سیکل ترکیبی، بادی، خورشیدی، یا اعمال مدیریت تقاضا و کاهش هدررفت، برق ارزان‌تر تأمین نمی‌کند؟ آیا با قنات آبرسانی تهران بهتر و سنجیده‌تر انجام نمی‌شد؟

سدسازی همواره هدف بوده است نه یکی از ابزارهای رسیدن به هدف

براساس همین دیدگاه است که ساخت سد با توسعه اشتباه گرفته شده و هیچ بررسی‌ای درباره سایر گزینه‌ها انجام نشده است. مقایسه قیمت حقیقی هر کیلووات برقابی با نیروگاه سیکل ترکیبی یا گازی باید جلوی ساخت برقابی در کشور را می‌گرفت اما دهه‌های متوالی در وزارت نیرو سدسازی هدف بود و برقابی دوست محیط زیست وانمود می‌شد. نیروگاه گازی از برقابی نه‌تنها ارزان‌تر که پاک‌تر است. نیروگاه بادی و خورشیدی راهکارهایی پاک به‌شمار می‌روند اما توهم سد یعنی توسعه، سبب شد تا گفته‌های راستی‌آزمایی‌نشده و جانبدارانه را باورکنیم. شهرک‌های بسیاری در سراسر جهان با نام انرژی صفر (با نیروگاه خورشیدی یا بادی کوچک) ساخته شده است. صرفه جویی و تغییر الگوی مصرف برق یا تولید نگاوات از همه راهکارها ارزان‌تر و پاک‌تر است. سدسازی، در اقلیم گرم و خشک ما که دریاچه‌سازی‌ به هدررفت مقادیر زیاد آب محدود کشور می‌انجامد، توهم پرآبی را دامن زد و مصرف آب و برق را از ضوابط جهانی بسیار بالاتر برد.

سد بختیاری بدون نیازسنجی و گزینه‌یابی به مرحله توجیهی رسید بنابراین نمی‌توان گفت که شاخص‌های اقتصادی آن بالاتر است چون باید با دیگر گزینه‌های تولید برق مقایسه می‌شد که نشده است. مطالعات مرحله اول سد را مشاور دولتی در1379 به پایان رساند. این مطالعات بنابر موازین دانش جامع نگر می‌باید 3گروه مطالعه تحلیلی ارائه می‌کرد:

وقتی خاک فدای آب می‌شود

سد‌سازی به‌عنوان یکی از محور‌های توسعه کشور به‌خصوص طی سال‌های اخیر سیر صعودی داشته است.

 اگر‌چه سدها همواره با هدف بهره‌برداری بهینه از انرژی آب در مصارف کشاورزی و تولید انرژی برق آبی ساخته می‌شوند، نادیده گرفتن دیدگاه‌های کارشناسان و صاحب‌نظران بومی منطقه درباره آثار ساخت سد و پیامدهای مثبت و منفی آن در یک منطقه، انتقادهایی را برانگیخته است.

از نظر کارشناسان، ساخت سدهای متعدد در سرچشمه رود کارون در استان خوزستان مشکلات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و زیست‌محیطی بسیاری را برای مردم بالا‌دست سد‌ها ایجاد کرده به‌گونه‌ای که ایل راه‌ها، محل سکونت طوایف و روستا‌های بسیاری را در حوزه بالادستی کارون به زیر آب برده است. کوچ اجباری، دور شدن از هویت بومی و علایق معنوی، از بین رفتن آثار تاریخی و باستانی، پیامد‌های زیست‌محیطی، آواره شدن، بیکاری و مشکلات معیشتی از معضلاتی است که در پی سد‌سازی‌ها در برخی مناطق پیش می‌آید.

غفار پور‌بختیار، استادیار دانشگاه و معاون پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی شوشتر هم معتقد است سد‌سازی علاوه بر مشکلات اقتصادی، پیامدهای اجتماعی و فرهنگی به‌همراه دارد. او علت اصلی بروز چنین معضلاتی را نبود نگاه کارشناسی از سوی طراحان می‌داند و می‌گوید: « با از بین رفتن محل سکونت روستاییان بسیاری از مظاهر تمدنی، تاریخی، فرهنگی، آداب و رسوم و باور‌ها، همچنین میراث تاریخی از بین می‌رود؛ موضوعی که هرگز به‌طور مستقل به آن پرداخته نشده و مورد ارزیابی دقیق قرار نگرفته است.»

گفته می‌شود در پی ساخت 15سد در استان خوزستان که طی 30 سال گذشته اجرا شده‌اند بخش عظیمی از آثار باستانی و تاریخی مربوط به دوره‌های اسلامی و قبل از آن در نقاط بالا دستی سد به زیر آب رفته است.

مجتبی گهستونی، سخنگوی انجمن دوستداران میراث فرهنگی تاریانا در خوزستان، در این‌باره می‌گوید: «در نقاط بالا دستی سد‌ها،مجموعه‌ای از مقبره‌ها، غارها، پل‌های تاریخی، قدمگاه‌‌ها و روستاهای بسیار قدیمی وجود دارد که با آبگیری سد‌ها به زیر آب رفته‌اند، این در حالی است که سازمان میراث فرهنگی با وجود اختصاص اعتبارات لازم برای کاوش‌های باستان‌شناسی، تاکنون اقدامی انجام نداده است.»