مبانی و اصول کارتو گرافی

کارتوگرافی به صورت سنتی بعنوان علم و هنر ترسیم نقشه تعریف شده است.

نقشه ها بصورت سنتی بوسیله مداد و کاغذ ترسیم می‌شدند ولی گسترش و مزایای کامپیوترها، کارتوگرافی را متحول کرده است. بیشتر نقشه های کیفی _ تجاری هم اکنون توسط نرم‌افزارهای نقشه کشی از انواع CAD,GIS و دیگر نرم افزارهای خاص کارتوگرافی می باشد، تهیه می گردند که این عمل خود باعث استفاده موثر از تصاویر دورسنجی و GIS (سیستم های اطلاعات جغرافیایی) می گردد.


 

مفهوم کارتو گرافی-کارتوگرافی چیست

شر در دنیایی زندگی می کند که اطرافش را پدیده ها و اشیاء گوناگون فرا گرفته است . او باید به منظور بهتر زیستن و ارضای حس کنجکاوی به مشاهده آنها پرداخته و برای شناختشان آنها را مورد مطالعه و بررسی قرار دهد . بعضی از این اشیاء آنقدر کوچک هستند که هستند که ناچار برای شناخت اساس و ساختمان آنها باید از وسایل بزرگ کننده الکترونیکی و نوری بسیار پیچیده نظیر میکروسکوپ استفاده کرد . برعکس ، پدیده هایی مانند عوارض جغرافیایی آنقدر بزرگ هستند که برای دیدن و به نمایش گذازدن آنها باید به طریقی آنها را کوچک کرد . کارتوگرافی ، اساساً تکنیکی است که با کوچک کردن خصوصیات فضایی ( ابعاد ) انواع مختلف اجسام و سطوح بزرگ ، مثل زمین هاى وسیع ، قسمتی و یا تمام کره زمین و یا یک کره آسمانی سر و کار دارد . این تکنیک پهنه های وسیع را کوچک می کند تا قابل مشاهده شود .

برای کارتوگرافی چند تعریف علمی وجود دارد . علت تعدد تعریفات و نظریات مختلف در این باره ناشی از وضع نقشه و نقشه برداری در ممالک مختلف جهان است . برخی از کشورها عملیات ژئودزی و مثلث بندی هاى مختلف و نقشه هاى توپوگرافی پوششی در مقیاس های گوناگون را کامل کرده و مرتب آن را مورد تجدید نظر قرار می دهند . چنین کشورهایی به عملیات دقیق نقشه برداری پرداخته و بیشتر در زمینه های مختلف نقشه هاى تماتیک مشغول به کارند . بعضی از این ممالک حتی عملیات احداث شبکه ژئودزی را شروع نکرده و یا شبکه بسیار ضعیفی ساخته اند که نتیجه آن تهیه نقشه هاى بسیار ناقص است . بین این دو دسته ممالک ، علم کارتوگرافی و فنون مربوط به آن مفهوم واحدی ندارند .

کاربرد جی آی اس در ساماندهی مدارک علوم زمین

بررسی کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی (جی.‌آی.‌اس.)

در ساماندهی مدارک علوم زمین موجود در مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران

چکیده

پیچیدگی، تنوع وحجم انبوه اطلاعات جغرافیایی ازیک سو و توانایی‌های رایانه درعرصه اطلاعات ازسوی دیگر، فلسفه وجودی سیستم‌‌های اطلاعات جغرافیایی(جی‌آی‌اس) را تبیین می‌کند.
 ازآنجاکه بخش عمده اطلاعات علوم زمین موجود در پایگاه‌های مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران، شامل اطلاعات مکانی وتشریحی است، مناسب ورود به سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی می‌باشد و می‌توان این اطلاعات را آماده استفاده در این سیستم‌ها نمود. پژوهش حاضر با این دیدگاه و با هدف بررسی کاربرد جی‌آی‌اس در ساماندهی مدارک علوم زمین موجود در مرکز انجام شده است. در راستای رسیدن به این هدف، پس ازگردآوری کلیه اطلاعات توصیفی و مکانی مورد نیاز مرتبط با علوم زمین از پایگاه‌های مرکز،کار تفکیک،کنترل، دسته‌بندی وکدگذاری آن‌ها برای ورود به سیستم اطلاعات جغرافیایی انجام شد. به منظور ایجاد پایگاهی از اطلاعات فوق، با مجموعه داده‌ها، لایه‌های اطلاعاتی مربوطه تشکیل شد و به منظور نمایش، تشریح و انجام تحلیل‌های لازم بر روی داده‌ها، مورد استفاده واقع گردید.
   بدین وسیله علاوه بر دسترسی صحیح و سریع به داده‌های مورد نیاز در یک حجم وسیع، امکان ارائه و به تصویرکشیدن اطلاعات مکانی و موضوعی در قالب نقشه، جدول و نمودار، ویرایش و بهنگام نمودن داده‌ها ونیز امکان استفاده از داده‌های موجود در جهت اهداف مختلف و براساس نیازهای گوناگون کاربران فراهم می‌گردد. همچنین زمینه‌ای برای شناساندن و معرفی قابلیت‌ها و پتانسیل‌های متعدد و در عین حال، تشخیص خلأ‌های مطالعاتی مناطق مختلف جغرافیایی ایجاد خواهد شد. نهایتاً به‌منظور تعمیم کاربرد این سیستم در ارتباط با دیگر اطلاعات موجود در پایگاه‌های مرکز (که به نحوی با موقعیت مکانی در ارتباط‌اند)، مدلی از فرایند انجام این طرح ارائه شده است

متن کامل [PDF 997 kb]

نقش جی آی اس (GIS) در توسعه شهری

Management of an Urban Development Design and Development of a GIS Interface to Solve Technical Problems

In order to prepare a good aesthetics of a city and ensure a better framework to inhabitants’ life, it is necessary to make a good planning of the urban space. In Morocco, the management of this space is based on the Urban Development Map (UDM). This UDM is composed of different kind of data, so that its exploitation raises several technical management problems. Knowing the data of a UDM, the present article tries to develop solutions to these technical problems using GIS technology. First, a Conceptual Data Model of the components of the UDM is designed using the Entity Relation model. Then, data are prepared and a prototype database is established. Finally, a GIS user interface is developed using VBA language within the ARCGIS 8.1 environment. The developed user interface proposes solutions to the following functions: − Acquisition of spatial and descriptive data as well − Data updating, processing and analyzing − Spatial and non spatial requests formulated on the UDM concerning: the position of a title, requests of opposition, disposition of a note of information, favorable and unfavorable opposition, and projects of allotments − Classification of data based on specific criterion − Searching spatial information concerning the UDM areas touched by flooding. − Displaying and printing thematic maps, with layouts, related to road network, public equipment, and population. The developed interface was tested using data from the Urban Agency of Settat and seems to meet most professional users’ needs.

با در نظر گرفتن شرایط موجود شهر نشینی در ایران که نتیجه 5دوره مهاجرت مشخص(قبل و بعد از انقلاب)ونیز چند دوره مشخص نگرش به شهر و شهرسازی در کشور می باشد. مقاله حاضر را در جهت ایجاد نگرشی نو که در دهه اخیر ایجاد شده و نیز راهکارهای مربوطه که امروزه در فرایند شهرسازی در ایرانبه کار گرفته می شود گرد آوری گردیده است.در این نوشتار پس از بررسی تاریخچه شهر و شهرنشینی در ایران و جهان و نیز مطالبی در باب GISبه دو مورد استفاده از نرم افزار در طرحهای توسعه شهری اشاره شده و بعد از آن به روند کار مهندسین مشاور شارستان در به کار گیری نرم افزار در طرح بازنگری طرح تفصیلی منطقه 4 اصفهان اشاره مختصری گردیده است. اشاره ای به روند شهرنشینی در ایران و اثر آن بر کاربری زمین کاربری زمین در دوران گذشته بیشتر به عنوان «کاربری منابع» مطرح بوده است. در دوره معاصر با مهاجرت روز افزون مردم به شهرها و نیـز با توسعه شهرنشینی تغییرات بنیادی در شیوه زندگی، نقش و عملکرد زمین در مقیاس شهر عوض شده است. همان طور که گفته شد در شرایط کنونی ایران به دلیل رشد سریع شهرنشینی، و نگاه به زمین به عنوان یک محل امن و پرسود برای سرمایه گذاری ، تقاضای زمین در شهرها روندی فزاینده و پرشتاب دارد. این امر خود موجب افزایش شدید قیمت زمین و ساختمان، رشد سوداگری زمین، اشتغال اراضی کشاورزی و منابع طبیعی، ساخت و سازهای غیرمجاز، گسترش حاشیه نشینی که در نهایت زمینه ساز معاملات پنهانی زمین، نابربرای اجتماعی، فساد اداری و مالی و اعمال نفوذ در روند تهیه و اجرای طرحهای توسعه شهری می گردد.

ایجاد سامانه اطلاعاتی GIS بصورت تحت شبکه

ایجاد سامانه اطلاعاتی GIS بصورت تحت شبکه 

Create Data Access Service On The Network for  GIS

GIS applications rate among the heavy users of network traffic, along with document management and video conferencing. GIS technology provides a visual display environment to the user supporting very quick analysis of large amounts of graphic data. Access to distributed data sources for real-time display and analysis puts large demands on network communications. Data must be transported across the network to where the program is executed in order to display the information[Surce:evansvillegis] implementation services are tailored to each client requiring assistance. Our goal is to help clients move through the implementation process quickly and efficiently.

با پیشرفت شگرف علوم گوناگون و اتصال این علوم به جوامع بشری با پیچیدگی و حجم بالایی از اطلاعات مواجه هستیم که G.I.S یکی از راه حل های آسان سازی این پیچیدگی ها می باشد . یکپارچه سازی این داده ها و در دسترس قرار دادن آن ها برای اقشار مختلف جامعه نیازمند تکنولوژی جدیدی است با نام WebG.I.S است .

این تکنولوژی به ما اجازه دسترسی به منابع عظیمی از داده های مکانی و توصیفی را در کمترین زمان با کمترین هزینه و در هر مکانی ( منزل – سازمانهای دولتی – شهر دیگر 0 0 0) و در هر زمانی از شبانه روز و همچنین ایام تعطیل برآورده می سازد .



امروزه G.I.S آنچنان در مدیریت و کنترل مناطق و شهر ها و ... نفوذ کرده است که نبود آن می تواند شکاف غیر قابل جبرانی در بدنه آن ها وارد نماید .

تمام مراکز دولتی – سازمان ها و موسسات تجاری مرتبط با عمران شهری – محققین و دانش پژوهان و ... همه و همه از داده های G.I.S برای رشد و توسعه اهداف خود بهره می گیرند .

این علم و تکنولوژی مفید روز به روز جای خود را در قسمت های مختلف جامعه باز نموده و توجه کارشناسان و متخصصین را به خود جلب نموده است و این در حالی است که تصمیم گیری های حساس و دقیق نیازمند استفاده از این تکنولوژی می باشد .

نقش داده کاوى GIS در مدیریت بحران

نقش داده کاوى GIS در مدیریت بحران

GIS Metadata

GIS metadata has a spatial component such as the extent of the earth's surface the data covers. Metadata can describe GIS data, a GIS Web service, or an online metadata catalog. Metadata can also describe nonelectronic data such as paper maps or offline electronic data such as data stored on CD or tape media. Open standards for metadata enable the data clearinghouse concept, also known as a catalog service. Two well-known GIS metadata catalog services are the Geography NetworkSM and the NSDI Clearinghouse.

روش سنتى تبدیل داده ها به دانش، متکى به تجزیه، تحلیل و تفسیر دستى است. این تجزیه و تحلیلهاى دستى مجموعه هاى داده اى بسیار کند، گران و موضوعى است. در حقیقت با رشد نمائى حجم داد ه ها، این نوع تجزیه و تحلیل ها در بسیارى از حوزه ها، غیر عملى مى گردد. در حالى که ارزش واقعى چنین داده هایى در توانایى استخراج گزارشهاى مفید و شناسایى رونده رویدادهاى جالب است . پشتیبانى از تصمیم گییها و سیاستها بر مبناى تجزیه ، تحلیل ها و استدلالیهاى آمارى و کشف داده ها به منظور دستیابى به اهداف عملیاتى و اجرایى مى باشد. سیستمهاى کشف دانش، این امکان را به کاربر مى دهند که بتواند انبوه داده هاى جمع آورى شده را تفسیر کنند و دانش نهفته در آن را استخراج نمایند. کاوش داده ها را مى توان بر روى بانکهاى اطلاعاتى مختلفى انجام داد. یکى از این بانکها بانکهاى اطلاعاتى فضایى است.
داده کاوى و کاوش داده ها روى داده هایى که داراى یک یا چند ویژگى مکانى، فضایى و یا جغرافیایى باشند داده کاوى فضایى نامیده میشود و خروجى آن دانش و معرفتى است که داراى خصوصیات فضایى جغرافیایى ، مانند مکان، جهت، فاصله، شکل هندسى و مانند آن باشد.
سیستمهاى اطلاعات جغرافیایى به طور عموم براى ذخیره و بازیابى داده هاى جغرافیایى به کار مى رود. این سیستمها توانایى شاخص دهى اطلاعات جغرافیایى و پرس و جوهاى مکانى را دارا هستند. داده ها ى موجود در در سیستمهاى اطلاعات جغرافیایى به دو دسته تقسیم مى شوند: داده هاى مکانى و داده هاى توصیفی. داده هاى مکانى داده هایى هستند که به نحوى با موقعیت جغرافیایى و مکانى اشیا موجود درسیستم مرتبطند و داده هاى توصیفى که سایر خصوصیات این اشیا را بیان میکنند

تلفیق MCDM و GIS

   تلفیق MCDM و GIS در مکان یابى محل دفن پسماندهاى ویژه با تاکید بر منابع آب

Problems involving the processing of spatial data such as industrial site selection and land use allocation are multi-facetted challenges. Not only they often involve numerous technical requirements, but may also contain economical, social, environmental and political dimensions that may have conflicting values. Solutions for these problems involve highly complex spatial data analysis processes and frequently require advanced means to address physical suitability conditions, while considering the multiple socio-economic variables. Geographic Information Systems (GIS) and Multi-Criteria Decision-Making techniques (MCDM) are two common tools employed to solve these problems. However, each suffers from serious shortcomings. GIS, which deals mainly with physical suitability analysis, has very limited capability of incorporating the decision maker’s preferences into the problem solving process. MCDM, which deals mainly with analyzing decision problems and evaluating the alternatives based on a decision maker’s values and preferences, lacks the capability of handling spatial data (e. g., buffering and overlay) that are crucial to spatial analysis. The need for combining the strengths of these two techniques has prompted researchers to seek integration of GIS and MCDM. Current integration strategies (loose coupling and tight coupling) have their own limitations. Such limitations were successfully eliminated by using Component Object Model (COM) technology to integrate GIS and MCDM. An illustrative example was included to validate the capabilities of the presented integration strategy.

مقدمه : 

 پسماندهای ویژه به کلیه پسماندهایی گفته می شود که به دلیل بالا بودن حداقل یکی از خواص خطرناک از قبیل سمی بودن، بیماری زایی، قابلیت انفجار یا اشتعال، خورندگی، اکسیدکنندگی، عفونت زایی و مشابه آن به مراقبت ویژه نیاز داشته باشند. پسماندهای ویژه و مشکلات زیست محیطی و هزینه های سنگین مربوط به مدیریت آنها، یکی از مشکلات مهمی است که بدون تردید هر کشوری با آن دست به گریبان است. تنها راه حل دفع مشکلات موجود در بخش پسماندهای ویژه، مدیریت صحیح است که بر اساس اصول مهندسی پایه ریزی شده باشد و شامل مباحث اقتصادی، اجتماعی و برنامه­ریزی باشد. عمده کشورها جهت دفع این مواد زاید از روش دفن بهداشتى استفاده مى کنند. مهمترین مرحله در این روش، انتخاب محل مناسب جهت دفن است. عدم توجه به انتخاب مکان دفن پسماندهای ویژه می تواند اثرات و صدمات جبران ناپذیری را به منابع آب و خاک منطقه وارد نماید.

در این مقاله به مکان یابى محل دفن پسماندهاى ویژه، در استان همدان، در محدوده رزن- قهاوند پرداخته شده است. محدوده رزن- قهاوند، در گستره اى به مساحت 300612 هکتار بین 34 درجه و 40 دقیقه تا 35 درجه و 40 دقیقه عرض شمالى و 48 درجه و 48 دقیقه تا 49 درجه و 24 دقیقه طول شرقى واقع شده است. این محدوده در شمال شرقى استان همدان و در مجاورت استان هاى قزوین و مرکزى قرار گرفته است

کاربرد جی آی اس در صنایع نظامی

GIS and GCIS

۱) مقدمه امروزه بیشترین اهمیت جنگ‌افزارها در کشورهای توسعه‌یافته براساس تکنولوژی و فن‌آوری اطلاعات مورد استفاده می‌باشد. بعد از پیدایش انسان، کسب اطلاعات در مورد نیروهای دشمن، نقش بسیار مهمی را در پیروزی بر نیروهای دشمن ایفاء می‌کند. همچنین کسب اطلاعات، تفسیر و پردازش آنها از اهمیت خاصی در تصمیم‌گیری‌های سیستمی دارد. در این برهه زمانی، تولید، تبدیل، انتقال اطلاعات و همچنین مدیریت آنها در عین حال که امری بسیار حساس و بااهمیت تلقی می‌گردد، بسیار پیچیده و دشوار نیز می‌باشد. به‌طوری که جنگ خلیج‌فارس در حقیقت جنگ فناوری‌های نیروها در مقابل یکدیگر بود. در مواقعی نیازی به جنگیدن رودررو نیست. بلکه با استفاده از فناوری، مبارزه صورت می‌گیرد. چنانکه در مواردی، نبرد در مدت زمان کوتاهی به سبب وجود فن‌آوری اطلاعات پایان می‌پذیرد. یکی از مهمترین تاکتیک‌های رزمی، عملیات اطلاعاتی و ضداطلاعاتی نیروهای خودی و نیروهای دشمن می‌باشد که باید به‌هنگام، سریع، درست و قابل تفسیر و دارای شرح باشد. چرا که در موفقیت یک نبرد نقش بسیار اساسی و حیاتی دارد. این قضیه در مورد نیروهای ائتلافی در جنگ عراق به اثبات رسیده است. سیستم‌های جنگ‌افزاری مدرن قادر خواهند بود که زمان حمله دشمن را پیش‌بینی نموده و جزئیات آن را با بالاترین دقت در اختیار نیروهای خودی قرار دهند. این مسئله باعث پیروزی بر دشمن با هزینه‌ای کمتر می‌گردد که نشان‌دهنده اهمیت اطلاعات فضائی مناسب و درست و میزان کاربرد آنها جهت برنامه‌ریزی و فرماندهی عملیات رزمی می‌باشد. ۲) اطلاعات مورد نیاز در GIS نظامی ۲-۱) نقشه‌ها و نمودارها کاربران برای استفاده GIS در سیستم GCIS به نقشه‌های مختلف تهیه، تولید و ذخیره شده در پایگاه داده‌ها نیاز دارند تا برای اهداف مختلف در سیستم GCIS مورد استفاده قرار گیرد. ۲-۲) تصاویر هوائی بزرگ مقیاس با قدرت تفکیک بالا

جی آی اس پویا و داینامیک

Dynamic GIS

What is Dynamic GIS?

• A GIS for representing spatial change.

• Spatially and temporally explicit.

• Includes two or more time periods.

• "Spatio-temporal", "process based", "real time" and "map animation" are associated terms existing images, labels and automatically place labels of new images

نظر به اینکه کاربرد G I S، ابعاد گسترده‌اى پیدا نموده و قابلیت‌هاى جدیدى مورد کنکاش قرار گرفته، ضمن دستیابی، پویائى واقعى G I S، کارآئى و عملى بودن آن را بهبود بخشیده و بدین ترتیب، انتظار مى‌رود که طیف کاربران G I S ابعاد وسیعى یابد.

اساس و جوهر اصلى G I S در دنیاى امروز، تهیه و فراهم آوردن امکانات موثّق و قابل اعتماد تصمیم‌گیرى بر پایه اطلاعات جغرافیائى است و حضور مهندسین نقشه‌بردار در محیط G I S ناگزیر از برنامه‌ریزى دقیق مى‌باشد که زیربناى تصمیمات و راهنمائى براى کارهاى آینده G I S است.

در یک بررسى اجمالى براساس تنوع فعالیت محیط کار G I S را مى‌توان بدین صورت طبقه‌بندى نمود.

- گردآورى اطلاعات

اقدامات گردآورى اطلاعات ماهیتاً نزدیک به نقشه‌بردارى است. اندازه‌گیرى موقعیت عناصر و اجزاء اطلاعات در روى زمین و تعیین وابستگى آنها نسبت به‌ هم، از سوى نقشه‌برداران انجام مى‌شود. معمولاً در این زمینه مهندسین نقشه‌بردار اولین کسانى هستند که با G I S سر و کار پیدا مى‌نمایند و پایه کار را مشخص مى‌سازند.