اصول محاسبه مواد غذائی در گیاهان گلخانه ای

برآورده ساختن نیازهای گیاهان
کودها بمنظور مهیا ساختن عناصر مورد نیاز جهت رشد گیاهان طراحی شده اند. حدود 90 % از وزن گیاهان از آب تشکیل شده است. 10 % مابقی وزن گیاهان شامل مواد خشک که از 17 عنصر تشکیل شده است می باشد. پیش از هرچیز به تعریف برخی واژه ها می پردازیم:
عناصر بنیادی از 17 عنصر مورد نیاز گیاهان جهت رشد و توسعه تشکیل شده اند. این عناصر عبارتند از:
Ni, Cl, Mo , B , Cu, Zn, Mn, Fe, S, Mg, Ca, K, P, N, O, H, C  در مجموع 90 % از وزن خشک گیاه را تشکیل می دهد. این عناصر (O) و اکسیژن ،(H) هیدروژن ، (C) کربن از هوا یا آب جذب شده و در کودها موجود نیستند.
کودها ازعناصر معدنی تشکیل شده اند که برای رشد گیاهان بسیار مهم هستند.

ادامه مطلب

تعیین بسترهای مختلف کاشت گوجه فرنگی در سیستم کشت بدون خاک

مامی یعقوب,پیوست غلام علی,بخشی داوود,سمیع زاده لاهیجی حبیب اله
به منظور تعیین بستر جایگزین مناسب برای پیت، آزمایشی با استفاده از ضایعات گیاهی مختلف در چهار تیمار پیت 100% بعنوان شاهد، پیت + برگ خشک کاج (1:1 حجمی)، پیت + پوسته برنج کربونیزه (1:1 حجمی) و پیت + خاک اره (1:1 حجمی) با سه تکرار که هر تکرار شامل 4 گیاه و در مجموع 48 گیاه بود در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه گیلان در سیستم کشت گلدان و لوله در سال 1386 با استفاده از طرح کاملا تصادفی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد کل و عملکرد بازار پسند بترتیب با میانگین 8.7، و 7.3 کیلوگرم در متر مربع، بالاترین میزان میوه بستن و تعداد برگ بترتیب با 6.1 و 35.9 عدد در هر بوته و تعداد میوه با 70.6 عدد در متر مربع مربوط به تیمار پیت + پوسته برنج کربونیزه بدست آمد. همچنین بالا ترین میزان مواد جامد محلول با 4.8 درجه بریکس، پتاسیم 400، فسفر 21.6، کلسیم 13.3 و منیزیم با 16.6 میلی گرم در کیلوگرم وزن تر میوه نیز از همین بستر حاصل شد. تعداد میوه و برگ و همچنین میزان منیزیم در سطح 1% و سایر اختلافات در سطح 5% معنی دار شد. اگرچه بیشترین فاصله سطح بستر تا اولین گل آذین در بستر پیت خالص با میانگین 38.6 سانتیمتر حاصل گردید که اختلاف معنی داری با بستر های پیت + پوسته برنج و پیت + برگ خشک کاج نشان نداد ولی با تیمار پیت + خاک اره اختلافی در سطح 5% مشاهده گردید. بسترهای مختلف تاثیر معنی داری روی سایر صفات از قبیل تعداد گل در گل آذین، میزان کلروفیل برگ، ارتفاع گیاه، عملکرد غیر بازار پسند، پوسیدگی گلگاه، ویتامین ث، اسیدیته و نیتروژن کل میوه نشان ندادند.

کلمات کلیدی: گوجه فرنگی، پیت، ضایعات گیاهی، کشت بدون خاک

ادامه مطلب

کودهای بیولوژیک جایگزینی حیاتی برای کودهای شیمیائی

هادی حسین نیا
امروزه با افزایش تولید کشاورزی به جهت رفع نیازمندیهای رو به رشد جمعیت در حال گسترش ، در مورد آینده تأمین غذا برای مردم مطرح گردیده است . انواع آلودگی زیستی، فرسایش خاک ، مقاومت آفات به سموم و گسترش کودهای شیمیایی سبب گردید تا به جهت حفظ منابع به گذشته و کشت های صنعتی برگردیم . پس برای تولید محصول سالم و پاک ، هیچ راهی جز کشاورزی ارگانیک نداریم . کشاورزی ارگانیک یعنی استفاده از اطلاعات علمی و سنتی برای کاهش استفاده از سموم و مواد شیمیایی در تولید محصولات کشاورزی و دامی . پس برای مدیریت صحیح بجای استفاده از کود شیمیایی از کودهای طبیعی و کودهای حیوانی و بیولوژیک می توان استفاده نمود .
به این ترتیب محصول نهایی که به دست مصرف کننده می رسد عاری از باقیمانده های سمی و شیمیایی و ماده نگهدارنده خواهد بود . از سوی دیگر ، تولید محصولات غذایی با کیفیت که محصول کودهای بیولوژیک است نه تنها باعث رضایت خاطر مصرف کنندگان می شود بلکه تامین و تضمین سلامت جسمی آنان را نیز در پی دارد .
با توجه به این موضوع که سهم عمده ای از غذای مصرفی کشورمان را محصول زراعی برنج تشکیل می دهد و ارتباط مستقیمی با سلامت افراد دارد لذا این مقاله سعی بر آن دارد تا علاوه بر نگاهی به نقش موثر کودهای بیولوژیک علی الخصوص نیتروژنه بر سلامت انسانها به مبحث تغذیه ای این  کودها دربرنج بپردازد .
کلمات کلیدی : تغذیه ، سلامت ، برنج ، نیتروژن ، کودهای بیولوژیک .
1- مقدمه :

نقش کرم خاکی در بهسازی کیفیت خاک

مقدمه  
فون خاک عامل مهمی برای تشکیل خاک و چرخه عناصر غذایی است. کرم های خاکی نیز از عناصر مهم فون به حساب می آیند. این اهمیت هم به لحاظ سهم عمده آن ها از مجموع زی توده خاک و هم به لحاظ تاثیراتی که این موجودات در فرآیند تشکیل هوموس و تکامل خاک دارند می باشد. کرم خاکیLumbricus terrestirs به دلیل رابطه آن با حیات انسانی و قابلیت زیاد آن در تشکیل خاک از اهمیت ویژه ای بر خوردار می باشد.  در مراحل اولیه تجزیه وجود میکروارگانیسم ها بسیار ضروری است و کرم ها نمی توانند نقش جانشین را داشته باشند اما وقتی که سایر تجزیه کنندگان حضور ندارند، ضروری ترین موجودات کرم ها هستند، به ویژه در مراحل پایانی تجزیه که تنها برگ های غیر خوشخوراک و مقاوم باقیمانده اند.
پراکنش کرم خاکی    
به طور کلی حضورکرم های خاکی در شرایط مناسب، در علفزارها حداکثر و در جنگل های پهن برگ بسیار فراوان و در خاک های زیر کشت نسبتا" کم و در جنگل های سوزنی برگ نادر می باشد. معمولا تعداد کرم های نابالغ در یک جمعیت بیشتر است، اگر چه نسبت بین آن ها  با توجه به تغییرات فصلی بسیار متفاوت است. تغییرات مکانی جمعیت کرم ها در ساختار افقی خاک به عوامل زیر بستگی دارد:
* عوامل فیزیکو شیمیایی خاک (دما، رطوبت، PH، نمک های معدنی، تخلخل و بافت خاک )  
* میزان پتانسیل مواد غذایی موجود (لاشبرگ، پوشش گیاهی، کود حیوانی و انواع مواد آلی قابل تجزیه)
* پتانسیل تولید مثل و قدرت تحرک گونه ها
پراکنش کرم ها در ساختار عمودی یا تجمع مکانی در پروفیل خاک با توجه به عوامل فیزیوگرافیک در رویشگاه و تغییرات فصلی متفاوت است. بیشتر کرم ها در ماه های دی و بهمن که دمای خاک حدود صفر درجه سانتی گراد می باشد در زیر عمق 5/7 سانتی متر خاک به سر می برند اما در اوایل بهار وقتی که دمای خاک به 5 درجه سانتی گراد می رسد بیشتر گونه ها با اندازه های کوچک و متوسط در بالای 5/7 سانتی متر یا مرز افق های سطحی خاک به سر می برند. در حالی که کرم های بزرگ تر تمایل دارند در افقهای عمیق تر خاک استقرار یابند. در طول تابستان بیشتر گونه ها ترجیح می دهند به زیر 5/7 سانتی متر یا افق های پایین خاک مراجعت نمایند. دو فاکتور موثر در جابجایی یا مهاجرت فصلی کرم ها شدت سرما و خشکی خاک است. همه کرم ها در اواسط تابستان و  نیمه زمستان حالت نیمه فعال دارند و در هر دو زمان فوق به سمت افق های پایین تر خاک می روند. حضور این کرم ها در تابستان به گونه ای است که عمدتا" پیله ها در زیر عمق 15 سانتی متری خاک یافت می شوند.

تاثیر پذیری کیفیت دانه نخود از سیستم های مختلف افزایش حاصلخیزی خ

محمدی خسرو,قلاوند امیر*,آقاعلی خانی مجید,سهرابی یوسف,حیدری غلام رضا
به منظور ارزیابی تاثیر سیستم های مختلف حاصلخیزی خاک بر کیفیت دانه نخود زراعی رقم پیروز آزمایشی در سال های 1386 و 1387 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی شهرستان سنندج انجام گردید. آزمایش به صورت کرت های دو بار خرد شده (اسپلیت - اسپلیت پلات) در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی، در سه تکرار انجام گرفت. کود سبز به عنوان عامل اصلی، ترکیب های مختلف کود پایه به عنوان عامل فرعی و ترکیبی از کود های بیولوژیک به عنوان عامل فرعی - فرعی تعیین گردید. نتایج نشان داد که کود سبز به طور معنی داری سبب افزایش مقادیر عناصر نیتروژن، فسفر، منیزیم و منگنز دانه گردید. همچنین کود سبز تاثیر معنی داری بر عملکرد دانه، درصد پروتئین و فیبر خام دانه داشت. کاربرد کود های آلی نیز به افزایش میزان عناصر نیتروژن، پتاسیم، فسفر و منیزیم دانه منجر گردید. از طرف دیگر کود های پایه تاثیر معنی داری بر عملکرد دانه، درصد قند، نشاسته و پروتئین دانه داشتند. کود های بیولوژیک نیز تاثیر معنی داری بر صفات کیفی دانه داشتند. اثر متقابل کود سبز و کود های پایه تاثیر معنی داری بر عملکرد دانه، نیتروژن، آهن و منیزیم دانه داشت. بیشترین درصد قند، پروتئین، نشاسته و عناصر معدنی در ترکیب همزمان باکتری های حل کننده فسفات و قارچ تریکودرما ایجاد گردید. استفاده همزمان از کمپوست، کود دامی و کود شیمیایی به حصول بیشترین مقادیر عناصر نیتروژن، پتاسیم، فسفر، منیزیم، سیسریتول، قند کل و پروتئین دانه منجر گردید. بنابراین می توان اظهار داشت که استفاده همزمان از کود شیمیایی، دامی و کمپوست ضمن بهبود کیفیت دانه، باعث افزایش عملکرد دانه، کاهش استفاده از کود های شیمیایی شده و از نظر زیست محیطی نیز بسیار مفید است.

کلید واژه: کود زیستی، کود دامی، کمپوست، کود سبز، نخود

ادامه مطلب

زراعت بدون شخم استحکام خاک را افزایش می دهد

نتایج یک تحقیق بر روی تاثیر انواع شخم در طول 19 سال بر مزارع  نشان می دهد که کشت بدون شخم نسبت به شخم زدن استحکام بیشتری به خاک می بخشد.
این تحقیق که حاصل مطالعه دانشمندان و اساتید چند دانشگاه ایالت متحده است نشان می دهد که در زراعت بدون شخم میزان ذخیره کربن در خاک تا حد قابل ملاحظه ای افزایش می یابد که این باعث پیوستگی بیشتر ذرات خاک شده و در نتیجه میزان آسیب پذیری سطح بالایی خاک در برابر قطرات باران نسبت به شخم زدن 2 تا 7 برابر کمتر می شود .
ساختار این پیوستگی در سطح بالایی خاک اولین خط دفاعی در برابر فرسایش توسط عواملی چون باد و باران می باشد و استحکام آن در میزان فرسایش ، تاثیر بسزایی دارد . این نکته خصوصا در مناطق کم آب با بارندگی کم و میزان تبخیر بالا می تواند در حفظ  مواد طبیعی موجود در خاک و  پایداری آن  بسیار موثر باشد.
از سوی دیگر شخم زدن ، میزان مقاومت و پیوستگی خاک را در برابر قطرات باران پایین آورده و مواد طبیعی موجود در خاک در معرض هوا و در اثر اکسایش از بین می روند.

نقش آهن یک عنصر کم مصرف ولی مهم در خاک و گیاه

 

خاک های زراعی کشورما به دلایل متعددی دچار کمبود شدید ریز مغذی ها به ویژه روی(Zn) و آهن(Fe) می باشند . برخی از این دلایل عبارتند از :آهکی بودن خاک ها ،بی کربانته  بودن آب آبیاری ، تنش  خشکی در مزارع کشور و پایین بودن مواد آلی در خاک های زراعی .بنا دلایل فوق جذب عناصر ریز مغذی ، به ویژه روی (Zn) و آهن(Fe) ، به وسیله ی ریشه ی گیاهان یا اصلاً انجام نمی گیرد ویا در صورت جذب نیز ، به دلیل  PHبالای شیره ی سلولی  با رسوب در درون آوند ها ، به قسمت های خوراکی (برگ ،میوه ودانه) نمی رسند .در صورت مصرف دام یا  انسان از این قسمت های خوراکی ابتلا به کمبود عناصر ریز مغذی بدیهی است.در گذشته نقش ریز مغذی ها به ویژه روی(Zn) ، در کشور چه در بخش کشاورزی و چه پزشکی فراموش شده بود .از رو اکثریت جامعه ما به کمبود روی مبتلا می باشند پزشکان محترم رنگ پریدگی را از کمبود آهن می دانند در حالی که کم خونی ، به کمبود هر دو عنصر آهن و روی مربوط است .

محققان احتمال ابتلا به بیماری قند از نوع II را در افراد مسنی که بدن آنها با کمبود روی مواجه است ، زیاد می دانند . در نتایج تحقیقات اخیر اعلام شد که حدود نیمی از دانش آموزان راهنمایی تهران با کمبود روی مواجه می باشند . خوردن مهر (خاک ) ،ریزش مو ،ناراحتی پروستات ، بوی بد دهان و نبود حس چشایی تعدادی از عوارض کمبود روی در انسان است .

در سنین بالا برخی از خانم ها و آقایان در کارهای روزانه از خستگی زود هنگام رنج می برند ،

نقش و جایگاه مولیبدن در خاک و گیاه

مقدمه :
این عنصر در سال 1778 توسط Carl Wilhelm Scheele دانشمند سوئدی کشف شد اما تا چند سال پس از آن، مولیبدنیت تنها در حد آزمایشگاهی کار می شد. نخستین کاربرد اصلی مولیبدن در جنگ جهانی اول بود. در آن زمان مولیبدن به فولاد افزوده می شد و نتیجه آن تولید فولادهای مقاوم در حرارت های بالا بود که در زره پوش ها و موتور هواپیماها استفاده می شد.
نام مولیبدنیم Molybdenum از واژه یونانی (Molybdos) به معنی شبیه سرب گرفته شده است. زیرا مولیبدنیم به صورت آزاد درطبیعت یافت نمی‌شود. فراوانی مولیبدنیم در پوسته زمین 007/0% می باشد.
مولیبدنیم فلزی است به رنگ سفید متمایل به خاکستری یا سفید- نقره‌ای با نماد Mo، عدد اتمی 42، وزن مخصوص 22/10 گرم بر سانتی متر مکعب، سختی 5/5 در مقیاس موس، خیلی سخت، دارای بیشترین نقطه ذوب در بین عناصر، نقطه جوش 4612 درجه سانتیگراد و نقطه ذوب 2617 درجه سانتی گراد. مولیبدنیم در گروه 6(VI) جدول تناوبی به عنوان Transition Metals بوده و در دوره 5 قرار دارد.
عنصر مولیبدنیم بعنوان یک عنصر انتقالی دارای ظرفیت های 2،3،4،5،6 بوده و دارای خاصیت کالکوفیلی و سیدروفیلی است.
در حالت توده ای این عنصر دارای خواص فلزی تیپیک و رنگ سفید نقره ای درخشنده بوده و درحالت پودری مولیبدن به رنگ خاکستری تیره است.
مولیبدن جلای خود را در هوا حفظ می کند. این عنصر ممکن است براثر اکسیداسیون الکترولیتی غیر فعال شده و به ماده غیر فعال شیمیایی تبدیل شود. پس از گرم کردن در مدت زمان طولانی با دمای 600 درجه سانتی گراد تصفیه شده و اکسید اسیون سریع رخ می دهد. مولیبدن در حضور اکسیژن در دمای 500 تا 600 درجه سانتی گراد می سوزد. این عنصر به آرامی توسط بخار اکسید می شود و توسط گاز فلوئور سرد و کلر و برم گرم خورده می شود. اسیدهای رقیق و اسید هیدروکلریک غلیظ تأثیر کمی روی مولیبدن می گذارند.

خاک ورزی و مدیریت علف های هرز

تاثیر سیستم های مختلف خاک ورزی بر بانک بذر علف های هرز در خاک

رضا صیادی و منوچهر جم نژاد

                                                                                        

فصل اول: کلیات

۱-۱-  تعریف علفهای هرز :

در ابتدای هر کتاب یا مقاله ای که در باره علفهای هرز نگارش می یابد، سعی بر اینست که تعریف جامعی از علف هرز ارائه شود،ولی تا امروز این تلاشها به ثمرنرسیده است وتعاریف ارائه شده کامل و گویا نبوده، وحتی درپاره ای از موارد اشکالاتی نیز به آنها وارد است.(۲،۳،۴). امروزه دو تعریف زیر بیشتر بکار میروند و متاسفانه این تعریفها محدود وتا حدی گمراه کننده می باشد :(۲)

۱-۱-۱- علفهای هرز گیاهانی هستند که بطور ناخواسته خارج از مکان اصلی خود می رویند (۲،۳،۴).

۲-۱-۱- علفهای هرز گیاهانی هستند که هنوز کاربردشان شناخته نشده است (۲).

طبق تعریف اول بین علفهای هرز واقعی و گیاهانی که تنها مزاحمتهای اتفاقی بوجود میآورندتفاوت چندانی وجود ندارد، این تعریف نادقیق تنها عامل شناسائی یک گیاه بعنوان علف هرز را مکان رویش گیاه میداند، واگر در مزرعه سویا گیاه ذرت پیدا شد یا در میان گلهای همیشه بهار گل اطلسی دیده شد، مطمئنا" ذرت و اطلسی در غیر مکان خود و بطور ناخواسته روئیده اند اما هیچکدام پتانسیل مزاحمتی را که علفهای هرزی مانند پیچک وتوق دارند را نمیتوانند داشته باشند. (۲،۳،۴). اما براساس تعریف دوم اگربتوان کاربردی برای یک علف هرز یافت آن گیاه دیگر علف هرز محسوب نمیشود، واقعیت اینست که قیاق که یکی از بدترین علفهای هرز دنیا شناخته شده است، و به عنوان یک گیاه علوفه ای وارد کشور آمریکا شد ولی این مانع از پراکنش آن به میلیونها هکتار از زمینهای زراعی با ارزش به عنوان یک علف هرز مزاحم نشد، قیاق یک علف هرز محسوب می شود، حتی اگر کاربردی به ارزش کاربرد ذرت پنبه و یا گوجه فرنگی برای آن پیدا شود (۲،۳،۴). البته برخی نیز علف هرز را گیاهی که زیانش بیش از منافعش است، معرفی کرده اند که البته این تعریف هم، دارای اشکالاتی میباشد(۲،۳،۴). رجمارک در سال ۱۹۹۵ سه اصطلاح را برای گیاهان مزاحم بکاربرد، که اصطلاح علفهای هرز را برای گیاهانی که در مناطق تحت مدیریت انسانها (اکوسیستمهای کشاورزی)رشد میکنند، اظهار داشت، درحالی که اصطلاح اشغالگرها را برای گیاهان بومی که اکوسیستمهای طبیعی را اشغال میکنند، بیان نمود ودر نهایت اصطلاح مهاجم ها را برای گیاهانی که به سرزمینهای غیر بومی خویش حمله میکنند(که همان گیاهان غیر بومی نامیده میشوند) بکاربرد(۴). ولی باید توجه داشت رجمارک این سه اصطلاح را درمعنا  مترادف هم میدانست ولی ازافقهای متفاوتی به آنهانگاه میکرد،به طورکه اصطلاح علفهای هرز را ازنقطه نظر کشاورزی، اصطلاح اشغالگرها را از نقطه نظر اکولوژیکی و درآخر اصطلاح مهاجمها را از نقطه نظر جغرافیای زیستی قابل طرح میدانست(۴). باربور وهمکارانش در سال ۱۹۹۹ گیاهان حمله ور غیربومی که فقط به محیطهای طبیعی حمله کرده ودر آن زیستگاه ها اندکی مزاحمت ایجاد نموده اند را از علفهای هرزی که به محیطهای طبیعی اداره شده (مناطق تحت حفاظت مثل برخی از جنگلها ومراتع) ویا کاملا" تحت کنترل(اکوسیستمهای کشاورزی) حمله کرده ومزاحمتهای و زیادی را بوجود می آورند وسبب تداخل در کارکرد آنها میشوند، مجزا نمود(۴).  جامعه علمی علف هرز آمریکا علفهای هرز را گیاهان آزار دهنده ویا مداخله گر با فعالیتها و آسایش انسان تعریف می نماید (۴). به طور کلی میتوانیم هر گیاهی را که روی انواع اکوسیستمهای طبیعی و کشاورزی تاثیرات منفی اکولوژیکی و اقتصادی بگذارد را علف هرز معرفی نمائیم، مطمئنا"این تعریف نیزجامع و واضح نمیباشد، ولی این تعریف در عین حالیکه به اثرات منفی اقتصادی علفهای هرز توجه نموده است، پیامدهای منفی اکولوژیکی علفهای هرز را با توجه به اینکه گاهی اوقات بسیار وخیم وغیر قابل جبران میباشد، و متاسفانه هیچگاه جدی تلقی نشده و مورد توجه قرار نگرفته است، مد نظر قرار داده است(۴).